خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: فائزه فرهودی عضو هیأت علمی و استادیار دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و رسانه دانشگاه ادیان و مذاهب پس از انجام عملیات وعده صادق و تنبیه رژیم صهیونیستی، یادداشتی با عنوان «مهندسی پیام در رسانه ملی در عملیات وعده صادق» نوشته که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته است.
در این یادداشت می‌خوانیم؛
رسانه‌ها در چند دهه اخیر آنچنان به رشد و تأثیرگذاری رسیده‌اند که به یخش جدایی ناپذیری از زندگی بشر مبدل شده‌اند. رسانه ملی در هر کشوری نماینده مواضع دولت آن کشور است و به این جهت مورد توجه عموم قرار دارد و از این منظر حساسیت خبری در رسانه ملی نسبت به سایر رسانه‌ها بیشتر است.
همچنین دفاع در برابر هجوم رسانه‌ای معاندین یکی از کار ویژه‌های مهم مهندسی پیام در رسانه شمرده می‌شود لذا باید مجموعه‌ای از برنامه‌ریزی‌ها، طراحی‌ها و اقداماتی که باعث کاهش آسیب پذیری فکری نیروی انسانی (مخاطبان) شود با اتخاذ راهبردهای مناسبی مورد توجه مدیران بحران که در این بخش همان مدیران اطلاع رسانی شمرده می‌شوند قرار گیرد.
مهندسی پیام یعنی تشخیص ضرورت‌های اطلاع رسانی و در نظر گرفتن قالب‌های مناسب جهت پیام رسانی با توجه به موقعیت مخاطبان و نوع پیام که در حوزه رسانه مخصوصاً خبر رسانه مسئله بسیار مهمی است. چنانچه انتشار خبر فوری و مهمی در دستور شبکه خبری قرار بگیرد اهمیت مهندسی پیام دوچندان خواهد شد. مثلاً در عملیات وعده صادق و اطلاع رسانی درباره آن با توجه به اهمیت و گستردگی ابعاد آن بحث مهندسی پیام بسیار مهم بود.
در واقع با توجه به مهم و بی سابقه بودن عملیات وعده صادق انتظارات از رسانه ملی بیشتر بود. اما از سوی دیگر رسانه‌های صهیونیستی سعی در کوچک نمایی و بی اهمیت جلوه دادن حادثه داشتند که در این زمینه انتظار بود رسانه ملی به نحو بهتری خبر حادثه را پوشش دهد. تبیین تمام جوانب و ابعاد واقعه به شکل صحیح و روایت درست و دقیق از این حادثه نکته دیگری است که از رسانه ملی انتظار می‌رود در پوشش دهی اخبار مهم و فوری مورد توجه قرار دهد. علت و چرایی انجام این اقدام از سوی ایران مساله مهمی است که باید به درستی تبیین شود تا بهانه دست معاندین و یا افراد بی اطلاع و کم اطلاع داده نشود.
همچنین مساله حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران، چرایی آن و نحوه انجام آن و انگیزه‌های اسرائیل از این اقدام باید به دقت تبیین شود تا عملیات وعده صادق که در پاسخ به این اقدام متجاوزانه رژیم صهیونیستی صورت گرفت به درستی و با دقت مورد تحلیل کارشناسان و عموم مردم قرار گیرد.
به دلیل اینکه بسیاری از رسانه‌های معاند قصد ایجاد اسلام هراسی و ایران هراسی دارند لذا وظیفه اطلاع رسانی دقیق از سوی رسانه ملی بیشتر باید اهمیت داده شود و جوانب و ابعاد و چرایی وقوع این حادثه بهتر است به خوبی تبیین شود. علاوه بر اطلاع رسانی به عموم مردم، جهت دهی تحلیل‌های مردم هم از اهمیت زیادی برخوردار است تا ارزیابی‌های آنها به درستی و دقیق صورت بگیرد. ایجاد آرامش و امنیت روانی در بین مردم هم از نکات بسیار مهمی است که باید رسانه ملی به آن توجه داشته باشد. حتی در موضوعات و اتفاقات کم اهمیت تر معمولاً اطلاع رسانی‌هایی از قبل انجام می‌شود اما در خصوص عملیات وعده صادق که پاسخ تنبیهی ایران به اسرائیل است که در تاریخ بی نظیر بود و مانند آن را شاهد نبوده‌ایم متأسفانه از قبل هیچ اطلاع رسانی صورت نگرفت.
تأخیر در اطلاع رسانی‌ها، از دست دادن روایت اول در انعکاس اخبار فوری (آن هم خبری تا این حد حساس و مهم)، سپردن میدان رسانه به دست رسانه‌های بیگانه، و عدم استفاده از انواع تکنیک‌های پوشش رسانه‌ای باعث می‌شود فرصت‌های رسانه‌ای از دست برود و بهره‌مندی از شرایط به دست آمده کاهش یابد و این مهم اعتماد و اقبال عمومی را نسبت به رسانه ملی تقلیل خواهد داد.
یکی دیگر از جنبه‌های مهندسی پیام در زمان وقوع بحران است که با در نظر گرفتن مؤلفه‌های مهندسی پیام انتظار است که مدیریت بحران در سه سطح درون کشوری (داخلی)، برون کشوری (خارجی) و محیط عملیات برون کشوری صورت پذیرد. در قضیه عملیات وعده صادق رسانه ملی در این سه سطح وظیفه خطیری به عهده داشت و دارد. چنانچه در مدیریت بحران داخلی به خوبی عمل نکند به دلیل سو برداشت‌ها و عدم اطلاع از جوانب مختلف عملیات وعده صادق ممکن است در ذهن بسیاری از مردم سوالات مختلفی شکل بگیرد که بدون پاسخ باقی می‌ماند و چون از جانب رسانه ملی تغذیه خبری صحیح و اقناع کننده اتفاق نمی‌افتد مردم به سراغ رسانه‌های بیگانه می‌روند و اخبار مربوط به عملیات را از طریق آن رسانه‌ها پیگیری می‌کنند که این خود مصداق بارز بحران داخلی است.
در سطح مدیریت بحران خارجی انتظار است که رسانه ملی به تکنیک‌های خبری رسانه‌های خارجی و بعضاً معاند توجه داشته باشد و از آنها غافل نماند تا قضیه عملیات وعده صادق را وارونه جلوه ندهند که همین امر باعث می‌شود بعد بین‌المللی خبر خدشه دار شود و تحلیل و ارزیابی سایر کشورها در این موضوع به درستی شکل نگیرد. در سطح مدیریت بحران محیط عملیات برون کشوری رسانه ملی باید به تأثیر مخرب رسانه‌های رقیب و معاند بر اذهان عمومی کشور دقت داشته باشد و راهکارها و استراتژی‌های مناسب جهت مواجهه با این نوع بحران‌ها نیز تبیین شود.
به طور کلی مهندسی پیام در رسانه ملی در زمینه عملیات وعده صادق بیش از پیش احساس می‌شود و باید رویکرد مهندسی پیام رسانه ملی با بهره‌گیری از خرد اندیشمندان و متخصصان رسانه به درستی تبیین شود تا رسانه ملی بتواند در مواقع بحرانی و شرایط حساس کشور نقش خود را به درستی و با دقت انجام دهد.