خبرگزاری مهر، گروه استانها - مهدی بخشی سورکی: پروژه‌های قطار شهری قم که از ابتدای دهه ۹۰ در این شهر آغاز به کار کرده همچنان پس از یک دهه به ایستگاه آخر نرسیدند و تلاش‌ها برای راه اندازی متروی قم هم، حتی در دور دوم سفر رئیس جمهور به استان که اواخر هفته جاری صورت می‌گیرد بی نتیجه مانده است.
متروی قم در سال ۱۳۹۰ طی قراردادی با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا شروع به کار کرد، اما نوسانات ارزی و جهش‌های تورمی از یک سو و نبود تجهیزات لازم از جمله دستگاه مکانیزه حفاری و نیز محدودیت‌های ناشی از تحریم و مشکلات قراردادی سبب شد تا در همان سال‌های نخست، عملیات اجرایی این پروژه پیشرفت چندانی نداشته باشد.
به دلیل آنکه مبلغ قرارداد اولیه این پروژه کفاف هزینه‌های آن را نمی‌داد، شهرداری قم درخواست تعدیل قرارداد را در سال ۱۳۹۵ به شورای عالی فنی کشور ارائه داد و با آن موافقت شد و از این پس نیز قرار شد؛ متروی قم در دو مرحله اجرایی شود و اولویت اول نیز مسیر قلعه کامکار تا میدان شهید مطهری در نظر گرفته شد.
به دلیل افزایش جهشی مجدد قیمت‌ها در سال ۹۷ به سبب نوسانات شدید ارزی، شهرداری قم درخواست دیگری برای تعدیل قرارداد مترو به شورای فنی کشور ارسال کرد و در این مرحله پیشنهاد شد تا تعدیل قرارداد بر اساس فهرست بها باشد تا نوسانات ارزی سبب توقف پروژه نشود و این امر در سال ۱۴۰۱ مورد موافقت قرار گرفت و سبب شد تا پروژه متروی قم طی دو سال سرعت خوبی بگیرد و تا مرحله تکمیل پیش رود.
علت طولانی شدن تکمیل پروژه متروی قم
مدیرعامل سازمان قطار شهری قم علت طولانی شدن تکمیل پروژه متروی قم را نبودن امکان هزینه کرد برای پروژه به علت عدم انجام عملیات توسط پیمانکار در سال ۹۶ به دلیل مشکلات قراردادی برشمرد.
محمدرضا انگشت باف می‌گوید: به صرفه نبودن خرید واگن از روسیه در سال ۹۶ و به انجام نرسیدن خط اعتباری ایران و این کشور نیز در پایین بودن سرعت فیزیکی این پروژه تأثیرگذار بوده‌است.
وی از عدم پرداخت اعتبارات دولتی به واسطه اولویت مونوریل در ابتدای پروژه، افزایش چندباره نرخ ارز و مصالح و تجهیزات و منعطف نبودن قرارداد با شرایط روز تا سال ۹۸ را از عوامل مهم در پایین بودن سرعت پیشرفت فیزیکی پروژه قطار شهری قم یاد کرد.
بی نتیجه بودن استقراض قطار از مشهد و تهران
با همه این تفاسیر امروز متروی قم به طول ۶ کیلومتر کاملاً آماده بهره برداری است، اما نیازمند تست گرم است که برای این کار نیز حداقل نیاز به یک رام قطار بوده که البته مسؤولیت تهیه واگن با وزارت کشور است و برای تأمین آن مسیرهای مختلفی طی شده، اما متأسفانه تاکنون انجام تست گرم متروی قم محقق نشده است.
در سال ۱۴۰۰ مدیر عامل شرکت بهره برداری متروی تهران و حومه گفته بود؛ بر اساس دستور رئیس جمهوری مبنی بر همکاری با شهر قم در خصوص مترو و متعاقب دستور شهردار تهران برای مساعدت در این زمینه؛ قرار است که یک رام قطار و ۳ واگن برای انجام تست سرد و گرم به شهر قم به صورت امانی بدهیم اما فضاسازی‌های صورت گرفته در این زمینه مانع از تحقق این امر شد.
پس از آن وزیر کشور در آبان ماه سال ۱۴۰۱ که برای افتتاح پروژه‌های عمرانی شهرداری به قم آمده بود گفت که درحال رایزنی با سایر شهرها از جمله مشهد هستیم تا بتوانیم قطاری به صورت قرضی برای انجام تست گرم متروی قم فراهم کنیم.
در سال گذشته نیز تیمی شامل مسؤولان مجموعه مدیریت شهری مشهد و وزارت کشور به قم آمدند تا استقراض واگن از شهر مشهد برای متروی قم را مورد بررسی قرار دهند که البته تنها دستاورد این سفر آن بوده که به صورت رسمی اعلام شود که متروی قم واقعاً آماده تست گرم است!
مذاکرات شهرداری قم با چینی‌ها برای خرید ۳ رام واگن مترو
سید مرتضی سقائیان نژاد در خصوص آخرین وضعیت متروی قم گفت: مساله تأمین واگن برای فاز نخست متروی قم که آماده بهره برداری است، در دستور کار شهرداری و دولت قرار دارد.
شهردار قم به مراحل اجرای قرارداد تأمین واگن با شرکت چینی اشاره کرد و افزود: ما ۵۰ رام واگن داریم که طراحی عملیاتی آن را شرکت چینی انجام داده و برای شروع به ساخت شرکت چینی نیاز به حدود ۶ میلیون یورو پیش پرداخت دارد که برای پرداخت آن به موافقت کمیسیون ماده ۶۲ نیاز داریم.
سقائیان نژاد با اشاره به اینکه در این قرارداد کارفرما وزارت کشور است گفت: هزینه تأمین واگن از این قرارداد هم با مشارکت شهرداری و دولت تأمین می‌شود.
وی افزود: در اوراق مشارکت ۵۰ درصد سهم شهرداری و ۵۰ درصد سهم دولت است. یعنی از دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت سال ۱۴۰۳ نیمی را ما و نیمی را دولت باید بازپرداخت کند.
شهردار قم گفت: در شهرداری کشور تنها مشهد واگنی شبیه به قم داشت و تلاش ما این بود که سه رام از مشهد قرض کنیم تا مراحل تست گرم سریع‌تر پیش رود اما به هر دلیلی این کار انجام نشد.
سقائیان نژاد تاکید کرد: اگر این کار انجام شده بود در سفر اردیبهشت ریاست جمهوری یکی از پروژه‌هایی که به دست ایشان افتتاح می‌شد، فاز نخست متروی قم بود.
وی گفت: درخواست ما این است که توافق کمیسیون ماده ۶۲ انجام شود تا دست کم بتوانیم در هشت ماه آینده واگن داشته باشیم.
شهردار قم به اقدام شهرداری برای مذاکره در تأمین واگن با چینی‌ها اشاره کرد و افزود: در کنار قراردادی که با محوریت وزارت کشور پیش می‌رود، شهرداری قم برای سرعت بخشیدن به موضوع، در حال توافق با چینی‌ها برای خرید سه رام دیگر است.