خبرگزاری مهر، گروه استانها: وقتی صفحات تقویم را ورق می‌زنیم، بیست و پنجمین روز از اردیبهشت ماه به نام «روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی» نامگذاری شده است، نامی که خیلی وقت‌ها به راحتی از کنارش می‌گذریم. بزرگترها وقتی اولین کلمات را از زبان کودکانشان می‌شوند ذوق‌زدگی و خوشحالی عجیبی دارند و هر روز تلاش می‌کنند تا کلمات جدیدتر و بیشتری را از زبان او بشنوند؛ حتی فارسی زبانانی که خارج از کشورشان زندگی می‌کنند با هم‌کلامی و شنیدن زبان شیرین فارسی احساس خوب و آرامش بخشی را تجربه می‌کنند اما به راستی چند نفر از ما فارسی زبانان حداقل برای یک بار هم که شده کمی در اصالت این زبان و بزرگانی که برای حفظ و تقویت آن تلاش کرده‌اند اندیشیده‌ایم!؟
به راستی چه تعداد از صدها هزار دانش‌آموخته و دانشجوی بزرگترین دانشگاه شرق کشور و یکی از بزرگترین و معتبرترین دانشگاه‌های کشور که نام فردوسی را به خود گرفته است درباره این شخصیت حکیم و نقش تأثیرگذار او در زبان و فرهنگ ایرانی اندیشیده‌اند!؟
وقتی صحبت از زبان فارسی می‌شود تنها سخن درباره یک زبان و مسائل زبان شناختی آن نیست بلکه صحبت از ریشه‌های عمیق تاریخی، تمدن غنی و فرهنگ ارزشمند یک ملت در طی اعصار مختلف با همه فراز و نشیب‌هایش است و بی شک حکیم ابوالقاسم فردوسی یکی از پاسداران اصلی این زبان اصیل و شیرین است.
مقام معظم رهبری شهریور ۱۳۷۲ در حاشیه بازدید از نمایشگاه مینیاتور و نگارگری فرمودند: «نمی‌دانم شما آقایان چقدر با شاهنامه مأنوسید. من با شاهنامه مأنوسم. حکمت شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی، حکمت اوستایی نیست؛ حکمت قرآنی است. اگر کسی به شاهنامه دقت کند، خواهد دید فردوسی ایران را سروده، اما با دید یک مسلمان؛ آن هم یک مسلمان شیعه. بیان زندگی قهرمانها و پهلوانها و شخصیت‌های مثبت مثل رستم و اسفندیار در شاهنامه، در اندیشه‌های اسلامی ریشه و ظهور و بروز دارد.»
۲۵ اردیبهشت‌ماه «روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی» فرصت مناسبی است تا هر کدام از ما به عنوان یک فارسی زبان این سوال را از خود مطرح کنیم که چقدر با شاهنامه مأنوسیم؟ شاهنامه‌ای که مقام معظم رهبری از آن چنین یاد کرده‌اند: «در بین شعرای ما حکیم فردوسی [مطرح] است؛ حکمت فردوسی حکمت الهی است. در عمق داستان‌های فردوسی، حکمت گنجانده شده؛ تقریباً در همه‌ی داستان‌ها یا بسیاری از داستان‌های فردوسی، حکمت هست؛ لذا به فردوسی میگویند «حکیم فردوسی»؛ ما به کمتر شاعری در طول تاریخ حکیم می‌گوئیم امّا اسم او حکیم فردوسی است.»
بزرگداشت فردوسی هم به مجسمه و نماد شهری ختم نمی‌شود
آیت الله سید احمد علم الهدی، نماینده ولی‌فقیه در استان خراسان رضوی روز گذشته (دوشنبه ۲۴ اردیبهشت ماه) در دیدار با اعضای کارگروه حکیم توس و بزرگداشت فردوسی که به میزبانی دفتر نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی برگزار شد، بر ضرورت بزرگداشت فردوسی و شاهنامه به عنوان یک حماسه جاودان تأکید و اظهار کرد: این خدمت بزرگی به انقلاب اسلامی است که هویت فردوسی موردتوجه، تکریم و تجلیل قرار بگیرد زیرا لیبرال‌ها تلاش زیادی دارند تا این حکیم فرزانه و اثر فاخر او را مصادره کنند و اینجاست که باید درون‌مایه‌های شاهنامه از هر جهت موردبررسی، تبلیغ و واکاوی قرار بگیرد.
نماینده ولی‌فقیه در استان خراسان رضوی افزود: به بهم پیوستگی حکمت شاهنامه با معارف دینی خیلی توجه داشته باشید. این بهم‌پیوستگی غیرقابل اغماض است. همین که امسال روز بزرگداشت فردوسی با دهه کرامت همزمان شده، فرصت مغتنمی است که می‌توان از آن بهره برد تا نقاط همگرایی این اثر شگرف ملی با درون‌مایه‌های مذهبی و دینی آن موردتوجه ویژه قرار بگیرد. این‌ها سرخط‌هایی است که باید دنبال شود.
وی با بیان اینکه استمرار خط بزرگداشت فردوسی باید مهم‌ترین اولویت کارگروه‌های فعال در عرصه فرهنگ و هنر باشد، خاطرنشان کرد: این از مصادیق مظلومیت فردوسی است که در امتداد غربت او در دوران حیات، در قرون پس از درگذشت او نیز تا به امروز ادامه داشته است. مظلومیت او نیز مربوط به همین توجه دشمن و جریان دین‌ستیز است که در تلاش برای مصادره فردوسی هستند.
علم الهدی ادامه داد: عزیزان من، بزرگداشت فردوسی هم به مجسمه و نماد شهری ختم نمی‌شود. برخی می‌خواهند یک مجسمه از فردوسی بسازند و با همین کار بگویند ما حماسه‌سرای خراسان را تکریم کردیم. این حرف‌ها نیست. تکریم فردوسی باید پشتوانه فرهنگی داشته باشد. منطق فردوسی است که می‌تواند الگوی جوان ایرانی باشد نه این مجسمه‌ها.
ادب و فرهنگ ایران مدیون حکیم ابوالقاسم فردوسی است
در همین رابطه محمد حسین زاده، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، ادب و فرهنگ ایران را مدیون حکیم ابوالقاسم فردوسی دانست و تصریح کرد: در شاهنامه با یک شعر یا غصه روبرو نیستیم بلکه شاهنامه پر از مفاهیم عمیق معرفتی و توحیدی است و همین مساله فردوسی را حکیم کرده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با بیان اینکه فردوسی شعر، داستان و قصه‌های حماسی را بستری برای حکمت آموزی به ایران و ایرانیان قرار داده است اظهار کرد: عشق به وطن در سایه حکیم ابوالقاسم فردوسی معنا می‌شود، حکیمی که ایرانیت را در کنار اسلامیت قرار داد.
وی با اشاره به میراث عظیمی که فردوسی از خود بر جا گذاشته است افزود: فردوسی حکیم وارسته‌ای است که به عنوان پاسدار هویت ایرانی در طول هزار سال معجزه بزرگی رقم زده است.
حسین‌زاده با تاکید بر اینکه اگر فردوسی نبود مرزها از آنچه به عنوان ایران می‌شناختیم به کشوری تکه پاره تبدیل می‌شد، خاطرنشان کرد: مرزهای خراسان فراتر از مرزهای جغرافیایی است که به واسطه اتفاقات در ۲۰۰ سال گذشته محدود شده است.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی از زبان به عنوان یکی از شاخه‌های هویت ملی یاد و تصریح کرد: اگر فردوسی نبود، لغات و واژگان از بین می‌رفت.
حسین‌زاده افزود: حکیم ابوالقاسم فردوسی اثر بزرگی از خود بر جا گذاشت که هنرمندان با الهام گرفتن از این اثر ارزشمند آثار هنری زیادی خلق کردند و شاخه‌های هنری پر و بال گرفت.
شاهنامه سترگ در فضای بین‌المللی شناخته شده است
همچنین مجید عسگری، رئیس حوزه هنری خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه شاهنامه سترگ در فضای بین‌المللی شناخته شده است اظهار کرد: مساله ما در شناخت این اثر و اینکه مردم ایران و جهان درباره فردوسی و شاهنامه آگاهی نداشته باشند نیست.
رئیس حوزه هنری خراسان رضوی درباره راهکارهای شناخته شدن بیشتر شاهنامه و استفاده جدی‌تر از این اثر گفت: در چند دهه اخیر آن چیزی که درباره شاهنامه فردوسی در فضای نخبگانی و عمومی مطرح شده بیشتر آثار پژوهشی و مباحثی در حوزه ادبیات فارسی بوده است در صورتی که شاهنامه یک اثر هویتی است.
لزوم معرفی شاهنامه به عنوان یک اثر هویتی ایرانی، اسلامی و شیعی
وی تصریح کرد: گرچه باید بر جنبه‌های ادبی شاهنامه و گسترش زبان فارسی تاکید شود ولی مهم‌تر از آن این است که شاهنامه را به عنوان یک اثر هویتی ایرانی، اسلامی و شیعی مطرح کنیم.
رئیس حوزه هنری خراسان رضوی افزود: داستان‌های شاهنامه مجموعه‌ای از پند و اندرزها و پیام‌هایی است که به درد امروز جامعه می‌خورد.
عسگری ادامه داد: اگر بخواهیم شاهنامه فردوسی در فضای عمومی و ملی بیشتر دیده شود باید آثار و داستان‌های شاهنامه بیشتر با زبان روز و زبان هنر مطرح شود.
وی با تاکید بر اینکه باید اقتباس از شاهنامه را بسیار گسترده‌تر و جدی‌تر انجام دهیم خاطرنشان کرد: اقتباس از داستان‌های شاهنامه خیلی کم و آن هم محدود به چند داستان خاص می‌شود در صورتی که باید بیشتر و گسترده‌تر شود.
شاهنامه ستون و خیمه هویت ملی ایرانیان است
عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه شاهنامه ستون و خیمه هویت ملی ایرانیان در طی هزاران سال است گفت: شاهنامه تنها از حیث هویتی اهمیت ندارد بلکه در انواع شئون و جنبه‌های مختلف زندگی و اقوام مختلفی که در فلات رنگارنگ زندگی می‌کرده‌اند تأثیرگذار بوده است.
فرزاد قائمی با تاکید بر اینکه تأثیر شاهنامه تنها محدود به فرهنگ ایرانی نیست افزود: تأثیر شاهنامه در جهان اسلام نمودار بوده و انواع و اقسام فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌ها از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب در آن دیده می‌شود.
وی افزود: علاوه بر نقش مهم شاهنامه در فرهنگ ایرانیان تأثیرات تمدنی آن در فرهنگ جوامع اسلامی نیز قابل مشاهده است.
توجه به ادبیات فارسی و پاسداشت آن همواره یکی از دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب بوده و بارها از سوی ایشان مورد تأکید قرار گرفته است. اهمیت این موضوع به قدری بوده که ایشان در دیدار ۳۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۸ با جمعی از استادان ادبیات فارسی، شاعران جوان و پیشکسوت نگرانی خود درباره زبان فارسی را ابراز کردند و فرمودند: «بنده حقیقتش [این است که] نگرانم؛ واقعاً نگرانم. حالا در زمینه شعری خوشبختانه شعرهایی که شماها میگویید، خب شعرِ خوب، و زبان، زبان استوار است، امّا در جریان عمومی، زبان دارد دچار فرسایش می‌شود.»
به امید روزی که بزرگداشت زبان و ادب فارسی مختص به یک روز خاص و برگزاری چند مراسم تقدیر و سخنرانی و … نباشد و هر کدام از ما از مسؤولان گرفته تا یکایک کسانی که روزانه با همین زبان شیرین با هم ارتباط می‌گیریم هر روز برای حفظ اصالت و اقتدار زبان مادری‌مان تلاش کنیم و برای اولین گام حداقل همین امروز در صحبت کردن کمتر از واژه‌های بیگانه استفاده کنیم.