خبرگزاری مهر- گروه استانها؛ آذربایجان شرقی از استان‌های معدن‌خیز کشور به شمار می‌رود، به گونه‌ای که از ۶۴ نوع ماده معدنی شناخته شده در کشور، ۵۲ نوع ماده معدنی شامل طلا، مس، منگنز، آهن، آهک و… در آذربایجان شرقی کشف شده است.
بنابه گفته مسئولین، آذربایجان شرقی از نظر تنوع معادن فلزی، رنگین کمانی از معادن است؛ یک درصد مس دنیا و ۳۰ درصد مس کشور در این استان وجود دارد، ۸ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد که ۵ میلیارد تن آن به نفلین سینیت، ۳ میلیارد آن به سایر معادن مانند آهک، گچ، مس، سنگ‌های تزئینی و … اختصاص یافته است.
اما با وجود معادن فراوان، نقش معادن در اقتصاد استان به گفته کارشناسان بسیار ناچیز است. طی سال‌های اخیر اقدامات بسیاری در حوزه معدن آذربایجان شرقی انجام شده است، اما نمی‌توان گفت که عقب‌ماندگی نداریم.
بخشی از این عقب‌ماندگی به دلیل تحریم‌های جدی است که از نیمه دوم دهه ۸۰ تشدید شده و ادامه پیدا کرده و ما را از فناوری‌های نوین دور کرده است. بخش دیگری ناشی از این تفکر است که اگر ما هر فناوری جدیدی را بپذیریم و از آن استقبال کنیم به استقلال کشور لطمه خواهیم زد. بر مبنای همین نگاه در چهل سال گذشته دولت‌های مختلفی شعار سرمایه‌گذاری خارجی داده‌اند؛ اما در عمل اغلب راهکاری برای آن فراهم نکرده‌اند و جذب سرمایه‌گذاری خارجی انجام نشده است. اثر این اتفاق را نیز می‌توان به خوبی در عدم ورود فناوری‌های روز دنیا در حوزه معدن دید.
در شکل‌گیری این شرایط گذشته از تحریم‌ها، سیاستگذاری‌های نامناسب، تفکر اقتصاد متمرکز و عدم استفاده از تجارب دنیا نیز تأثیر داشته است؛ لذا انتظار می‌رود که مسئولان استان در این حوزه سرمایه گذاری بیشتری کنند تا سهم معادن در اقتصاد استان توسعه یابد.
با اینکه آذربایجان شرقی قطب اصلی معدن در کشور به شمار می‌رود ولی محدوده‌های معدنی جدید اکتشاف شده در استان تقریباً در حد صفر است و نکته جالب اینکه به دلیل کمبود نیروی انسانی متخصص و عدم استفاده از روش‌های جدید اکتشاف‌های معدنی به کندی انجام می‌شود.
غفلت از ظرفیت‌های معدنی آذربایجان‌شرقی
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با مهر با بیان اینکه متأسفانه حوزه معدن در آذربایجان‌شرقی مقداری مورد غفلت قرار گرفته است، گفت: غیر از ظرفیت‌های معدنی مس سونگون باید بر روی تمام مجموعه‌های مواد معدنی استان سرمایه‌گذاری کنیم تا نتیجه مطلوبی را در این حوزه به دست آورد.
عبدالحمید سرتیپی اظهار کرد: آذربایجان‌شرقی به عنوان استان با ظرفیت بالای معادن در طرح زنجیره ارزش راهبردی توسعه انتخاب شده است.
وی ادامه داد: در حال حاضر ۵۲ ماده معدنی در استان وجود دارد که این مواد معدنی قابلیت بهره‌برداری و استخراج دارند.
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی گفت: برخی از مواد معدنی استان از نظر شکل‌گیری و ذخایر و ویژگی‌های اقتصادی نه تنها در منطقه بلکه حتی در دنیا ارزش بالایی دارد.
سرتیپی با بیان اینکه متأسفانه حوزه معدن در آذربایجان شرقی مقداری مورد غفلت قرار گرفته است، افزود: غیر از ظرفیت‌های معدنی مس سونگون باید بر روی تمام مجموعه‌های مواد معدنی استان سرمایه‌گذاری کنیم تا نتیجه مطلوبی را در این حوزه به دست آورد.
وی گفت: به منظور توسعه بخش معدن باید کارهای ستادی، مطالعاتی و میدانی انجام شود تا افزایش سرمایه‌گذاری نتایج مثمر ثمری را ایجاد کند، چرا که این بخش می‌تواند بر روی بخش بزرگی از اقتصاد استان تأثیر بگذارد.
صاحبان معادنی که فعالیت ندارند سلب صلاحیت می‌شوند
سرتیپی با بیان اینکه صاحبان معادنی که فعالیت ندارند سلب صلاحیت می‌شوند، تاکید کرد: تعیین تکلیف معادن راکد یکی از برنامه‌های کلیدی و در واقع اولین گام اداره کل صمت در حوزه معدن است و به همین منظور ۳۳۱ محدوده معدنی در استان از طریق مزایده واگذار می‌شود.
وی گفت: محدوده‌های معدنی به مزایده گذاشته شده تقریباً شامل تمام مواد معدنی است.
دبیر شورای معادن استان ادامه داد: گام دوم در این حوزه دعوت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و شرکت‌های معدنی و اقتصادی کشور و منطقه‌ای است تا ظرفیت‌های این استان را به نحو احسن معرفی کنیم.
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی اضافه کرد: باید اکتشافات سطحی معادن را با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته توسعه دهیم.
وی با اشاره به اهمیت راه اندازی واحدهای فرآوری معادن در استان در توسعه بخش معدن یادآور شد: باید بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه فراهم کنیم تا منابع جذب شده تحول بزرگی در استان ایجاد کند.
سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه آماده کمک به واردات ماشین‌آلات معدنی هستیم، افزود: هیچ منعی برای واردات ماشین‌آلات معدنی مورد نیاز وجود ندارد و خوشبختانه دولت اهتمام ویژه‌ای در این زمینه دارد.
۵۲ ماده معدنی متنوع در آذربایجان شرقی شناسایی شده است
حیدر فتح‌زاده، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان شرقی هم طی سخنانی اظهار کرد: طبق گزارش مرکز آمار ایران، میزان سرمایه‌گذاری در معادن فعال استان بیش از ۲۰۰ درصد افزایش یافته است.
وی گفت: تولید مواد معدنی همواره به عنوان نقطه آغازین یک زنجیره تأمین با ارزش در بخش‌های تأمین کننده مواد اولیه بخش صنعت و مصالح مورد نیاز برای ساختمان، بنادر، سدها و فرودگاه‌ها به شمار می‌رود و آذربایجان‌شرقی از نظر وجود ذخایر مختلف و متنوع معدنی، یکی از مناطق غنی کشور است.
وی یادآور شد: در این استان تاکنون ۵۲ ماده معدنی متنوع شناسایی شده است و آخرین نتایج منتشر شده از نتایج حاصل از اجرای طرح معادن فعال استان در سال ۱۴۰۲ حاکی از آن است که تا پایان سال ۱۴۰۱ تعداد ۲۷۹ واحد معدنی در استان فعال بوده که از نظر تعداد، ۴.۸ درصد از کل معادن فعال کشور را به خود اختصاص داده است.
فتح زاده گفت: هفت هزار و ۲۸۰ نفر به طور مستقیم در این حوزه شاغل هستند که سهم ۵.۴ درصدی استان از کل شاغلان بخش معدنی کشور را شامل می‌شود.
وی بیان کرد: فعالیت‌های صورت گرفته در بخش معدنی استان، منجر به ایجاد ارزش افزوده ۱۸۱ هزار و ۳۵۸ میلیارد ریالی شده است که با نسبت هفت درصدی، رتبه چهارم کشوری از کل ارزش افزوده ایجاد شده را به خود اختصاص داده است.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی آذربایجان شرقی ادامه داد: همچنین نتایج نشان می‌دهد نسبت به سال ۱۴۰۰ میزان رشد ارزش افزوده ایجاد شده در معادن فعال استان حدود ۱۳.۷ درصد است.
وی افزود: میزان رشد ارزش سرمایه گذاری صورت گرفته در معادن در حال بهره برداری کل کشور در سال ۱۴۰۱ نسبت به ۱۴۰۰، ۶۹.۴ درصد و در آذربایجان شرقی ۲۱۱.۵ درصد بود و این استان با ۹ هزار و ۴۹۲ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری، هفت درصد از کل میزان سرمایه گذاری صورت گرفته در بخش‌های معدنی کشور را به خود اختصاص داده است.
وجود یک پنجم ذخایر معدنی کشور در آذربایجان شرقی
بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران نیز با اشاره به وجود یک پنجم ذخایر معدنی کشور در آذربایجان شرقی، این استان را یکی از قطب‌های معدنی کشور برشمرد و اهتمام جدی شورای معادن استان برای توسعه و رشد بخش معدن را خواستار شد.
وی با بیان برخی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات بخش معدن کشور، افزایش نرخ ارز، افزایش حقوق دولتی معادن و ممنوعیت واردات ماشین‌آلات معدنی را از جمله این مشکلات برشمرد.
در بعد معدنی، درحوزه‌های مختلف از اکتشاف گرفته تا حفاری و بهره برداری، تکنولوژی‌های جدید و مدرن بسیار تعیین کننده شده‌اند، از طرفی علوم و دانش‌های جدید و کاربرد آنها در تکنولوژی نوظهور نیز می‌تواند چالش‌ها و تبعات زیست محیطی را به کمترین حد و تعامل پذیری فعالیت‌های معدنی با فرآیندهای طبیعت را افزایش دهد؛ بنابراین سیاستگذاران و فعالان عرصه معدن توجه ویژه‌ای به این موضوعات داشته باشند و با برنامه‌ریزی و تعیین نقشه راه مناسب و البته حمایت بیشتری از فعالان اقتصادی این ظرفیت‌ها را به کار گیرند.