به گزارش خبرگزاری مهر، انتشارات بنیاد ایران‌شناسی ۱۴ کتاب پژوهشی جدید را در اختیار بازدیدکنندگان سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قرار داده است.
این میان، ۱۰ عنوان شاخص ناشر مذکور در نمایشگاه به این ترتیب اند؛
۱. «ایران‌شناسی در جهان ایرانی؛ از ملی‌گرایی تا جهانی‌اندیشی»
کتاب «ایران شناسی در جهان ایرانی؛ از ملی گرایی تا جهانی‌اندیشی» نوشته مریم رفیعی آتانی است. این کتاب به مطالعه شکل‌گیری دانش ایران‌شناسی به مثابۀ یک دانش دانشگاهی در دوران معاصر می‌پردازد. عصری که جهان ایرانی در جای جایِ خود، دستخوش مواجهه با جریان‌های ملی‌گرا و تغییرات بنیادین در عرصۀ تأسیس دولت‌های ملی بوده است.
در این عصر روشنفکران و اندیشمندان جهان ایرانی بر سر یک دوراهی قرار گرفتند، از سویی برخی از روشنفکرانی که تا دیروز، بخشی از جهان ایرانی محسوب می‌شدند، اکنون به ملیت‌های دیگری پیوسته بودند و هویت خود را معارض با هویت ایران سیاسی می‌دانستند و از سوی دیگر همچنان وابسته به فرهنگ ایرانی بودند. این جاذبه و دافعه که از عوامل تهدیدکنندة ایران بود، در نهایت به شکل‌گیری ایران‌شناسی در جهان ایرانی انجامید. در این کتاب، گسست‌های ایجاد شده در شناخت موضوعی به نام ایران و مسائل پیرامون آن، به کمک روش دیرینه‌شناسی دانش، مطالعه شده‌اند؛ گسست‌هایی که عرصه را برای گفتمان‌های مختلف ایران‌شناسی در دوره‌های بعدی فراهم کرد.
این گفتمان‌ها از جمله موضوعات، فاعلان شناسا، گزاره‌ها و نهادهای مشروعیت‌بخش به دانش ایران‌شناسی، می‌توانستند با توجه به بسترهای تاریخی نیازهای ایرانیان در شناخت فرهنگ خود و در نتیجه شکل‌گیری هویت ایرانی در هر دوره غالب و مغلوب شوند، اما هیچ‌گاه از بین نروند. این کتاب به روایت‌هایی می‌پردازد که کمتر شنیده شده‌اند و در دوره‌های بعد توانسته‌اند به روایت غالب تبدیل شوند. اثر حاضر در ۲۶۸ صفحه به نگارش درآمده است.
۲. «جاده ابریشم: تساهل و مدارای ایرانی در عصر ایلخانی و تیموری»
کتاب «جاده ابریشم: تساهل و مدارای ایرانی در عصر ایلخانی و تیموری» نوشته علیرضا ذوالقدر است. یک‌پارچه‌شدن حاکمیت مغولان بر جادة تجاری ابریشم (چین تا مدیترانه)، رونق تجارت و سهولت در رفت وآمد را به همراه داشت. پس از مغولان و در پی حمایت تیمور و جانشینانش از تجارت، عبور و مرور در جادة ابریشم تداوم یافت و آمدوشد اقوام مختلف در آن، موجب انتقال اندیشه‌ها و فرهنگ‌ها در طول این مسیر مهم گردید. حجم گسترده‌ای از ارتباطات میان‌فرهنگی در سرزمین‌های مستقر در مسیر تجاری جاده ابریشم، حاصل این رفت‌وآمدها بوده است. این کتاب با هدف به تصویر کشیدن فرهنگ تساهل و مدارای ایرانی، به مطالعة باورها و زندگی روزمرة مردمان مغولان و ترکان و نیز ساکنان سرزمین ایران و ماورالنهر می‌پردازد و نشان می‌دهد که ایرانیان در برابر مهاجمان و فرهنگشان، با تساهل و مدارا رفتار کردند و نیز ضمن حفظ الگوها و سنت‌های فرهنگ ایرانی، ایشان را دعوت به پذیرش فرهنگ خویش می‌کردند. به‌رغم تأثیرپذیری اندک ایرانیان از اقوام بیگانه، این رویه سبب شد که اقوام به مولفه‌های هؤیتی ایرانیان از جمله زبان رسمی و ادبی، اندیشۀ سیاسی و الگوهای حکمرانی و مذهبی رایج در ایران متمایل شده و آنها را بپذیرند.این اثر در ۱۳۲ صفحه به نگارش درآمده است.
۳. کتاب «سیاست فرهنگی دولت پهلوی اول در کردستان»
کتاب «سیاست فرهنگی دولت پهلوی اول در کردستان» نوشته حسین رسولی است. این کتاب اثری پژوهشی، با هدف مطالعة راهکارهای فرهنگی دولت پهلوی اول برای اجرای سیاست یکسان‌سازی فرهنگی در کردستان و تقویت اندیشة ایرانی‌گرایی در میان کردها است. واکنش طبقات مختلف مردم کردستان نسبت به اقدامات فرهنگی در دولت پهلوی اول، از دیگر موضوعاتی است که نویسنده کتاب، دکتر حسین رسولی، آن را کاویده و نتایج آن را در این کتاب بیان کرده است.
این کتاب نشان می‌دهد که در دوران حکومت رضاشاه، به‌منظور ایجاد جامعه‌ای مدرن و همگون، چگونه اقدامات فرهنگی گسترده انجام گرفت. ازجمله کارگزاران فرهنگی دولت پهلوی اول برای تحقق پروژة هویت‌سازی در کردستان، برای گسترش آموزش نوین و تأسیس مدارس دولتی با لباس‌هایی متحدالشکل اقدام کردند و در ضمن کوشیدند زبان فارسی را ترویج دهند. حمایت از تألیف کتاب‌هایی در زمینة تاریخ قوم کُرد که در آن بر پیوستگی نژادی آنها با ایرانیان تأکید شده بود و همچنین برگزاری جشن‌های مختلف و اجرای نمایش و سخنرانی‌هایی با مضامین ملی و میهنی و تغییر اسامی مکان‌های جغرافیایی، از دیگر اقدامات این پروژة فرهنگی بود. محور اصلی پژوهش در کتاب حاضر، بازشناسی اهداف، روندها و پیامدهای اقدامات فرهنگی دولت پهلوی اول در کردستان بر مبنای مطالعه و تحلیل منابع تاریخی مرتبط، ازجمله اسناد آرشیوی است. این کتاب در ۲۷۲ صفحه به نگارش درآمده است.
۴. کتاب «گاهشمار بازار بزرگ تهران؛ دوره قاجاریه و پهلوی»
کتاب «گاهشمار بازار بزرگ تهران؛ دوره قاجاریه و پهلوی» نوشته گروه پژوهشگران بنیاد ایران‌شناسی است. این کتاب بخشی از کلان پروژة «مطالعات بازارهای ایران» است که به‌منظور شناسایی و معرفی تحولات بازار در دوران معاصر، به نگارش درآمده است. تهیه و تدوین این گاهشمار، گامی مهم در زمینة تولید مراجع تحقیقاتی است که می‌تواند به گشودن روزنه‌های جدید در مطالعات بازارهای ایران منجر گردد. کتاب حاضر، مهم‌ترین حوادث و وقایع زمان‌مند و قابل دسترس بازار تهران در دورة قاجاریه و پهلوی، از ابتدا تا سال ۱۳۳۳ ش را نشان می‌دهد. این کتاب مشتمل بر اخبار متنوع و پرشماری از رویدادهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در مقاطع مهم و سرنوشت‌ساز تاریخ معاصر ایران، نظیر «نهضت مشروطیت» و «ملی‌شدن صنعت نفت»، تا تحولات مربوط به گسترش بازار و عناصر کالبدی، در ادوار مختلف تاریخی است. همچنین اسامی فعالان اقتصادی مؤثر در تحولات بازار نیز در این مجموعه ثبت شده است. این اثر که حاصل فعالیت چندین سالة «گروه پژوهشگران بازار تهران»، در بنیاد ایران‌شناسی است، داده‌های تاریخی را با توجه به ماهیت گاه‌شمارانه و اهمیت پیوند رخدادها با مقولة زمان، بر اساس ترتیب زمانی حوادث و وقایع استوار مدون کرده است؛ داده‌هایی که از منابع و مآخذ اصلی دورة قاجار و پهلوی اعم از کتب و نشریات برگرفته شده است. اثر حاضر در ۱۹۷ صفحه به نگارش درآمده است.
۵. کتاب «سرگذشت تقسیمات کشوری ایران (جلد هفتم)»
کتاب «سرگذشت تقسیمات کشوری ایران (جلد هفتم)» نوشته گروه پژوهشگران بنیاد ایران‌شناسی است. این کتاب، هفتمین جلد حاصل از اجرای طرح پژوهشی «سازمان‌های اداری و تقسیمات کشوری» در بنیاد ایران‌شناسی است. در این کتاب، پژوهشگران روند شکل‌گیری قوانین ایران در حوزه تقسیمات کشوری (در سه دوره قانون‌گذاری ۱۲۸۶، ۱۳۱۶و ۱۳۶۲ ه. ش) را در استان‌های مازندران، مرکزی، همدان و یزد بررسی کرده و شکل‌گیری شهرستان‌ها، بخش‌ها، دهستان‌ها و نیز تجمیع روستاها، ایجاد، انتزاع و الحاق و تغییر نام واحدهای تقسیمات کشوری این چهار استان در طول یک‌صد سال اخیر را به تصویر کشیده‌اند. این کتاب در ۵۰۶ صفحه منتشر شده است.
۶. کتاب «شهرهای ایران‌شهر (جلد هفتم: شادگان- فین)»
کتاب «شهرهای ایران‌شهر (جلد هفتم: شادگان- فین)» نوشته گروه پژوهشگران استو طرح تدوین کتاب «شهرهای ایران‌شهر» توسط بنیاد ایران‌شناسی در بهار سال ۱۳۸۵ آغاز شد. این طرح، موضوع را با نگاهی متفاوت به مسائل شهری در نظر آورد و با هدف شناساندن جامع‌الاطراف شهرهای ایران از قدیم‌الایام تاکنون انجام گردید اما در عین حال، تلاش کرد که به‌طور خلاصه، هر یک از مقوله‌های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی، صنعتی و اقتصادی شهرهای ایران را نیز مطالعه کند.
مجموعه کتاب‌های «شهرهای ایران‌شهر» بیش از هزار شهری که براساس مصوبه‌های دولت در ایران معاصر تأسیس شده‌اند را معرفی و داده‌های قابل‌توجهی از این شهرها را عرضه می‌کند. در این مجموعه، به آداب و رسوم رایج در شهرها توجه ویژه شده و در برخی موارد از آداب و سننی که امروزه چندان مرسوم و متداول نیست و حتّی از بین رفته‌اند نیز یاد شده است. این مجموعه به همّت معاونت پژوهشی بنیاد ایران‌شناسی و پشتوانه علمی و معنوی جمعی از فرهیختگان و دانشوران که هر یک به جهتی از جهات به برخی از شهرهای ایران علاقه داشته‌اند، تهیه شده است. جلد هفتم کتاب شهرهای ایران‌شهر در ۵۴۷ صفحه به نگارش درآمده است.
۷. کتاب «شهرهای ایران‌شهر (جلد هشتم: قائم شهر- کیلان)»
کتاب «شهرهای ایران‌شهر (جلد هشتم: قائم شهر- کیلان)» نوشته گروه پژوهشگران. طرح تدوین کتاب «شهرهای ایران‌شهر» توسط بنیاد ایران‌شناسی با هدف شناساندن جامع‌الاطراف شهرهای ایران از قدیم‌الایام تاکنون انجام شد اما در عین‌حال، تلاش کرد که به‌طور خلاصه، هر یک از مقوله‌های فرهنگی، اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی، صنعتی و اقتصادی شهرهای ایران را نیز مطالعه نماید. مجموعه کتاب‌های «شهرهای ایران‌شهر»، بیش از هزار شهری که براساس مصوبه‌های دولت در ایران معاصر تأسیس شده‌اند را معرفی و داده‌های قابل‌توجهی از این شهرها را عرضه می‌کند. در این مجموعه، به آداب و رسوم رایج در شهرها توجه ویژه شده و در برخی موارد از آداب و سننی که امروزه چندان مرسوم و متداول نیست و حتّی از بین رفته‌اند نیز یاد شده است. این مجموعه به همّت معاونت پژوهشی بنیاد ایران‌شناسی و پشتوانه علمی و معنوی جمعی از فرهیختگان و دانشوران که هر یک به‌دلیلی به جهتی از جهات به برخی از شهرهای ایران علاقه داشته‌اند، تهیه شده است. جلد هشتم کتاب شهرهای ایران‌شهر در ۶۴۰ صفحه به نگارش درآمده است.
۸. کتاب «مساجد دیرینه سال استان قزوین (آوَج، تاکستان و قزوین)
کتاب «مساجد دیرینه سال استان قزوین (آوَج، تاکستان و قزوین) نوشته پژوهشگران بنیاد ایران‌شناسی (تهران و شعبه قزوین) است. این کتاب بخشی از یک پژوهش کلان کشوری است که به‌منظور شناخت اماکن مذهبی در ایران، به انجام رسیده است. این کتاب تحقیقی جامع درخصوص ۶۹ مسجد قدیمی باقی‌مانده در شهرستان‌های آوج، تاکستان و قزوین است که در آن، اطلاعات قابل‌ملاحظه‌ای از سرگذشت مساجد گرد هم آمده است. مبنای پژوهش در این کتاب، شناسایی، مطالعه و معرفی مساجدی است که عمری بیش از هشتاد سال داشته‌اند؛ گرچه ممکن است در برخی از نمونه‌ها، سازه موجود تا زمان انجام پژوهش قدمتی کمتر داشته امّا بر محل سازه قدیمی‌تری بنا شده است. برای مطالعه کتابخانه‌ای در موضوع این پژوهش، به منابع اندک موجود مراجعه شده اما در پژوهش میدانی، مختصات هر یک از مساجد با دقت تمام مشاهده و بررسی شده‌اند. مطالعات میدانی، همه موضوعات مربوط به ساختار و فعالیت بنا را در برگرفته و در نتیجه، اصل ساختمان، ویژگی‌های خاص معماری بنا و تزئینات آن به‌طور عینی بررسی شده‌اند. وجه دیگر، حضور انسانی و اجتماعی در اصل بنا بوده که به‌مثابه یک امر اجتماعی، فرهنگی و در عین‌حال آیینی و مذهبی بدان پرداخته شده است. علاوه بر بخش اصلی کتاب، پیوست‌های آن نیز در بردارنده اطلاعاتی مهم بوده و مکمل داده‌های اصلی کتاب هستند. این کتاب در ۴۲۳ صفحه منتشر شده است.
۹. کتاب «دریانوردی در ایران از آغاز تاکنون»
کتاب «دریانوردی در ایران از آغاز تاکنون» نوشته محمدحسن نامی است. این کتاب نشان می‌دهد که نیروی دریایی ایرانیان در دوره هخامنشی به‌علت گسترش امپراتوری پارس و جنگ با یونان ایجاد شد اما پس از این دوران، با وجودی که همواره بیش از دو هزار کیلومتر از سواحل خلیج فارس و دریای عمان در اختیار سلسله‌های ایرانی بود، توجه ویژه‌ای به دریانوردی و نیروی دریایی نشد. پیامد این بی‌توجهی آن بود که در سده‌های هفدهم و هجدهم میلادی، پرتغالی‌ها بیش از صدسال در خلیج فارس مستقر شدند. تنها با به‌قدرت رسیدن نادرشاه نیاز به نیروی دریایی ایجاد شد اما مجدداً در زمان قاجار، به آن بی‌توجهی شد و عملاً نیروی دریایی انگلستان در سواحل خلیج فارس، قدرت گرفت. با روی کار آمدن حکومت پهلوی اول و با تشکیل قشون یک‌پارچه، نیروی دریایی به‌عنوان یکی از نیروهای سه‌گانه فعالیت خود را آغاز کرد. در این کتاب که در ۲۴۰ صفحه منتشر شده، سعی شده تا به ریشه‌های تاریخی دریانوردی در سرزمین ایران از ابتدا تاکنون پرداخته و علل عدم‌توجه به دریا در قرون اخیر، بررسی شود.
۱۰. کتاب «دانشنامه ایران‌شناسی کردستان»
کتاب «دانشنامه ایران‌شناسی کردستان» توسط پژوهشگران بنیاد ایران‌شناسی (تهران و شعبه کردستان). نوشته شدها ست. هدف از نگارش دانشنامه ایران‌شناسی، معرفی کلیه جنبه‌های تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی هر استان، ارائه تصویری جامع و یک‌پارچه از این گستره، تقویت آگاهی عمومی در سطح کشور نسبت به استان مورد نظر، معرفی توانایی‌های هر استان در جنبه‌های مختلف و شناسایی مشاهیر و الگوهای منطقه است که به صورت مقالات تخصصی توسط پژوهشگران هر حوزه نگارش یافته است. دانشنامه حاضر، ویژگی‌ها و اطلاعات دسته‌بندی‌شده و گوناگونی را به تفکیک و در محدوده استانی مورد توجه قرار داده است. این شیوه، دسترسی به اطلاعات جامع و مورد نیاز را سهل‌تر کرده و مجموعه‌ای مبسوط و روزآمد را در زمینه مطالعات ایران‌شناسی به تفکیک استان‌های ایران در اختیار قرار می‌دهد. دانشنامه ایران‌شناسی استان کردستان، نخستین مجلد از مجموعه دانشنامه‌های ایران‌شناسی است. در گردآوری، تدوین و ارائه اطلاعات مربوط به این کتاب، از قلم و اندیشه پژوهشگران فرهیخته و استادان گران‌قدر استان کردستان استفاده شده و از نگاه یک‌سویه مرکز به پیرامون در نگارش آن، احتراز شده است. این دانشنامه در ۵۶۶ صفحه منتشر شده است.