به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، روح‌الله دهقانی در برنامه شهید جمهور شبکه افق، اظهار کرد: بزرگترین زیرساختی که جمهوری اسلامی برای حمایت از اقتصاد دانش‌بنیان حتی تا ۱۰ سال آینده ایجاد کرده قطعاً و قطعاً همین قانون جهش تولید دانش بنیان است. در صورت تداوم اجرای قانون جهش تولید دانش بنیان به عنوان یادگار رییس جمهور شهید تا پایان دو دولت بعدی، سهم دانش بنیان‌ها در تولید ناخالص داخلی از سه درصد فعلی به ۱۵ درصد افزایش می‌یابد.
وی با اشاره به تاریخچه شکل‌گیری این قانون گفت: این قانون اولین بار در اواخر دولت دوازدهم مطرح شد و پیش نویس آن تدوین و در دولت مطرح شد که به طور قاطع با آن مخالفت شد و کنار گذاشته شد. در دولت سیزدهم در سالی که به عنوان سال دانش بنیان نامگذاری شده بود این قانون در دولت مطرح شد و چون بسیار هزینه دار است و دولت باید از بخشی از درآمدهای خود بگذرد در دولت مورد مخالفت قرار گرفت اما شخص رییس جمهور وارد شد و بر تصویب این قانون اصرار کرد و تاکید داشت که اگر تغییراتی لازم است در قانون داده شود و به مجلس ارایه شود و نماینده دولت هم حامیانه در مجلس از آن دفاع کند. قانون به مجلس رفت و در کمال ناباوری طراحان آن تصویب شد.
دهقانی افزود: این قانون هم به هر حال مثل هر قانون دیگر ضعف‌های دارد ولی آن قدر قوی و آینده نگرانه است که اگر اجرا شود بخش بسیار خوبی از اقتصاد کلان ما دانش بنیان خواهد شد. محوری ترین فردی که در تصویب این قانون پای کار ایستاد و بعد که تصویب شد در برابر این نظر که قانون اصلاحاتی داشته باشد تا هزینه‌های آن برای دولت کم شود ایستاد و تاکید کرد که قانون حداقل پنج سال به همین نحو اجرا شود، شخص رییس جمهور بود.
سال گذشته ۷ هزار میلیارد تومان از محل اعتبار مالیاتی به شرکتها کمک شد
دهقانی در خصوص دستاوردهای اجرای قانون جهش تولید دانش بنیان گفت: این قانون به صنایع بزرگ کشور اجازه می‌دهد که اعتبار مالیاتی برای تحقیق و توسعه بگیرند یعنی می‌توانند با مجوز معاونت علمی مالیاتی را که باید پرداخت کنند در تحقیقات هزینه کنند. سال گذشته قریب به هفت هزار میلیارد تومان از محل اعتبار مالیاتی به شرکتها کمک شد که امسال پیش بینی می‌کنیم با حمایت خوب وزارت اقتصاد این کمک به ۱۵ هزار میلیارد تومان برسد.
وی افزود: از جنبه‌های دیگر این قانون تقویت شبکه‌های تحقیق و توسعه در شرکتها و اتصال شرکتهای کوچک به شرکتهای بزرگ است. اقتصاد سنتی را تشویق می‌کند که به سمت نوآوری و بهره‌وری برود و یک حرکت جدی در این زمینه ایجاد کرده است.
معاون علمی رییس جمهور خاطرنشان کرد: مخاطبان معاونت علمی تا دو سال پیش عموماً شرکتهای کوچک بودند اما با اجرای قانون جهش دانش بنیان تمام شرکتهای بزرگ فولادی، پترپشیمی، صنایع غذایی و … به معاونت علمی مراجعه کرده اند و این یعنی مواجهه معاونت علمی با اقتصاد واقعی کشور که یادگار ارزشمند شهید رئیسی است.
حمایت از تولید دانش بنیان داخلی برای دکتر رئیسی دغدغه‌ای محوری بود
دهقانی در پاسخ به این سوال که نگاه رییس‌جمهور شهید به علم و فناوری چگونه بود، اظهار داشت: در حوزه علم و فناوری، بزرگترین تفاوت شهید جمهور با روسای جمهور محترم پیشین که همه زحمات زیادی کشیدند این است که مسأله علم و فناوری و بازار شرکتهای دانش بنیان و حمایت از تولید دانش بنیان داخلی برای دکتر رئیسی دغدغه‌ای محوری بود. وقتی رییس جمهور شخصاً به عنوان یک راهبرد جدی به توسعه علم و فناوری با نگاه رو به آینده و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان با رویکرد فناوری‌هایی که کشور کسب کرده توجه می‌کند و در تمام سخنرانی‌ها و صحبت‌ها و مذاکرات داخلی و خارجی بر آن تاکید دارد طبعاً همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها هم در این زمینه خود را پاسخگو می‌بینند.
انعقاد ۱.۸ میلیارد دلار قرارداد بین دانش بنیان‌ها و وزارت نفت در سه سال
وی افزود: همین رویکرد است که اتفاقات بزرگی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان رقم بخورد و شاهد گشوده شدن بازار دستگاه‌های دولتی بر روی دانش بنیان‌ها، افزایش شش و چهار برابری تعداد قراردادهای وزارت نفت و وزارت نیرو با شرکتهای دانش بنیان و نیز انعقاد ۱.۸ میلیارد دلار قرارداد بین این شرکتها و وزارت نفت در سه سال اخیر باشیم. چنین اتفاقاتی تنها در صورتی رقم می‌خورد که رییس جمهور شرکتهای دانش‌بنیان و تولید داخل را محور قرار دهد و همواره به دستگاه‌ها تاکید کند که هر محصول یا خدمتی که شرکتهای دانش‌بنیان قادر به ارائه آن هستند نباید به هیچ بخش دیگر یا واردات محول شود
دهقانی خاطرنشان کرد: این نگاه خیلی کار را ما در تعامل با دستگاه‌ها راحت می‌کرد خصوصاً این که بعد از تصویب قانون جهش دانش بنیان رییس‌جمهور به همه دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها تکلیف کردند که هر یک آیین نامه‌ای با معاونت علمی تدوین کنند که مشخص شود در بحث دانش بنیان چه اقداماتی باید انجام دهند و روند اجرای این آیین نامه‌ها هم مرتب پایش و به رئیس جمهور گزارش می‌شد.
وی در ادامه در پاسخ به سوال مجری که رییس جمهور شهید چه آرزو و انتظاری برای آینده علم و فناوری کشور داشت، گفت: رییس جمهور یک راهبرد اساسی داشت که تبعیت از راهبردهای رهبری از جنبه اطاعتی و تکلیفی بود و مقام معظم رهبری نیز خیلی روشن و شفاف راهبردهای کشور در حوزه علم و فناوری را ترسیم کرده اند. در دیدار اولی هم که با رییس جمهور داشتم تاکید کردند که از معاون علمی دو انتظار دارند یکی این که هر آنچه در فناوری در کشور به دست می‌آید با اقتصاد واقعی کشور پیوند بخورد تا بهره وری بالا برود و دوم این که توجه به حوزه اقتصاد و صنعت باعث غفلت از نگاه به آینده نشود و در خصوص شناسایی و دستیابی به فناوری‌های نوظهور هم برنامه ریزی شود تا در آینده هم دست ما خالی نباشد یعنی صرفاً به دنبال فناوری‌هایی که بتوان رونمایی کرد و به مردم نشان داد نبودند و به دولتهای آینده هم فکر می‌کردند.
معاون علمی رییس جمهور در خصوص نگاه شهید جمهور به ارتباط دانشگاه و صنعت هم گفت: دکتر رئیسی دانشگاه را کانون شناخت و حل مسأله می‌دانستند و در این حوزه دو وظیفه را بر عهده معاونت علمی و دستگاه‌های دیگر گذاشته بودند. یکی این که نخبگان هر حوزه شناسایی و ولو منتقد دولت و شخص رییس جمهور باشند نظرات آنها به دقت شنیده شود و مورد مشورت قرار گیرند و دیگری کمک به دانشگاه برای این که ابزار حل مسأله را داشته باشد.
دهقانی با بیان اینکه یکی از جنبه‌های قانون جهش تولید دانش بنیان، ارتقای ماموریت دانشگاه‌هاست، اظهار داشت: سال گذشته طی موافقت نامه‌ای با وزارت علوم، دو هزار میلیارد تومان از محل اعتبار مالیاتی برای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی در اختیار دانشگاه‌ها قرار گرفت. رییس جمهور شهید تاکید داشتند که سازوکارهای آموزشی و شیوه‌های تربیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی طوری ارتقا یابد که جوانان کشور مشغول حل مسائل امروز و آینده کشور شوند.
رویکرد جامع الاطراف شهید جمهور در حمایت از نخبگان کشور
رییس بنیاد ملی نخبگان در پاسخ به سوال مجری مبنی بر این که آیا شهید جمهور در حوزه جذب و به کارگیری نخبگان نگاه سلیقه‌ای یا سیاسی داشتند یا نگاهی حداکثری گفت: مطلبی که متاسفانه از بعد رسانه‌ای در بازنمایی آن چندان موفق نبودیم رویکرد جامع الاطراف و نگاه باز و فارغ از جهتگیری های سیاسی شهید جمهور در حمایت از نخبگان کشور بود. ایشان همه نخبگان علاقمند به ایران را با هر جهتگیری سیاسی که داشتند قابل احترام و ظرفیتی برای کشور می‌دانستند و تأکید داشتند که از هر نخبه ای باید در حوزه تخصصی خودش استفاده شود. در بعد جوان‌گرایی هم شاهد هستیم که جوان‌های متولد دهه ۶۰ و ۷۰ که چه بسا خودشان زمانی منتقد بودند در بدنه دولت کار می‌کنند.
وی در ادامه در خصوص نگاه دکتر رئیسی به دیپلماسی علم و فناوری گفت: رییس جمهور شهید به خوبی از توانمندی‌های علمی و فناوری کشور و قدرت آفرینی آن اطلاع داشتند و بر این اساس تاکید داشتند که با دنیا با زبان علم و فناوری صحبت کنیم که هم زبان مشترک همه کشورهاست و هم در آن دست برتر را داریم و اعتقاد داشتند که وقتی فناوری خود را به کشوری صادر می‌کنیم در واقع فرهنگ و گفتمان سیاسی و قدرت خود را صادر می‌کنیم. بر این اساس در تمام جلسات با مقامات خارجی پیشنهاد همکاری‌های علمی و فناوری را مطرح می‌کردند و در سفرهای خارجی نمایشگاهی از توانمندی‌های فناوری کشور متناسب با نیازهای کشور میزبان را همراه می‌بردند.
رشد ۳ برابری صادرات دانش بنیان‌ها
دهقانی تصریح کرد: با چنین رویکردی بود که در سال ۱۴۰۲ بیش از ۳۰۰ هیئت تجاری خارجی و بیش از ۴۲ هیئت عالی رتبه سیاسی را در معاونت علمی میزبانی کردیم و صادرات دانش بنیان کشور در سال گذشته رشدی سه برابری نسبت به سال ۱۴۰۱ داشت البته بحث دیپلماسی علم و فناوری در دولتهای قبل هم مورد توجه بود ولی رییس جمهور شهید شخصاً و با تاکید ویژه در دولت سیزدهم این بحث را دنبال کردند. یکی دیگر از اتفاقاتی که در دولت سیزدهم این حوزه رقم خورد تأسیس سازمان همکاری‌های علمی و فناورانه بین‌المللی بود که بحث آن از دولت قبل مطرح بود تا این که در زمستان گذشته نهایتاً ابلاغ شد. سال گذشته همچنین صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران به بنیاد ملی علم ارتقا یافت و با وجود تمامی مشکلات مالی بودجه آن ۱۰ برابر افزایش یافت که شور و هیجانی بی سابقه را در عرصه همکاری‌های علمی بین‌المللی در دانشگاه‌ها ایجاد کرد.
افزایش ۲.۱ برابری بازگشت فارغ التحصیلان ایرانی ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا به کشور
معاون علمی رییس جمهور در ادامه با اشاره به نگاه مترقی رییس جمهور شهید به ایرانیان خارج از کشور که گستره مرزهای ایران را تا قلب تمام ایرانیانی که به این کشور علاقه داشتند می‌دانست اظهارداشت: با همین رویکرد بود که توانستیم حجم زیادی از تعاملات علمی و فناوری را با ایرانیان خارج کشور شکل دهیم به طوری که در سال گذشته شاهد افزایش ۲.۱ برابری بازگشت فارغ التحصیلان ایرانی ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا به کشور (بیش از ۷۹۰ نفر) نسبت به سال ۱۴۰۱ بودیم. همچنین قرار بود در خرداد ماه جاری همایشی را با حضور هزار نفر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های برتر دنیا که در سالهای اخیر به کشور برگشته اند برگزار کنیم که هم در ملاقات با رییس جمهور نقطه نظرات خود را مطرح کنند و هم مردم از طریق رسانه‌ها با فعالیت‌های آنها آشنا شوند که این توفیق از ما سلب شد که امیدوارم در دولت بعدی این امکان فراهم شود.
دهقانی با اشاره به این که محور ارتباط معاونت علمی با ایرانیان خارج کشور، برنامه کانکت است از افزایش سه برابری بودجه این برنامه در سال گذشته خبر داد.
افزایش ۵ برابری بودجه معاونت علمی در ۱۴۰۳
معاون علمی رییس جمهور با اشاره به افزایش پنج برابری بودجه معاونت علمی در برنامه هفتم توسعه و قانون بودجه ۱۴۰۳ گفت: درست است که بودجه همه چیز نیست ولی به هر حال بخشی از موضوع است و این که با وجود همه مشکلات و محدودیت‌های مالی، چنین افزایشی در بودجه معاونت علمی و فناوری کشور اتفاق می‌افتاد به معنای این است که علم و فناوری در نگاه رییس جمهور شهید یک موضوع تجملی و تزئینی نبوده بلکه یک موضوع محوری درجه یک است که امیدوارم رییس جمهور بعدی هم چنین نگاهی داشته باشند.
وی در ادامه در پاسخ به سوال مجری برنامه در خصوص علت تغییر نام معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در دولت شهید رئیسی با تشکر از تلاش‌های تمام معاونان علمی رییس جمهور در دولتهای قبل گفت: با توجه به این که معاونت علمی همواره مورد عنایت ویژه حضرت آقا بوده اند این معاونت همیشه روند رو به رشدی داشته و بدین ترتیب در دولت سیزدهم زیست بوم علم و فناوری با وجود ۱۰ هزار شرکت دانش بنیان و اشتغال ۴۰۰ هزار نفر به حدی از رشد رسیده بود که ثمرات حمایت ویژه ۲۰ ساله رهبر معظم انقلاب اسلامی از این حوزه در زندگی مردم دیده شود و وقت آن بود که شاهد رسوخ آن در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور باشیم. با این رویکرد بود که معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ارتقا پیدا کرد.
دهقانی در ادامه در پاسخ به این سوال که اقدامات دولت سیزدهم در حوزه علم و فناوری تا چه اندازه در مسیر کاهش وابستگی اقتصاد کشور به نفت موثر بوده اظهار داشت: نفت یکی از بزرگترین نعمت‌های خداوند در سرزمین ماست و در دولتهای بعد هم مطمئناً بزرگترین منبع درآمد کشور همین نفت است. نفتی که خود ما یکی از بزرگترین مصرف کنندگان آن در دنیا هستیم که با بهره وری مناسبی هم از آن استفاده نمی‌کنیم، لذا بهترین راه برای کاهش وابستگی به نفت، افزایش بهره وری از مسیر تبدیل اقتصاد منبع پایه به دانش پایه است.
افزایش ۶ برابری شرکتهای دانش بنیان همکار وزارت نفت
در پایان با بیان این که وقتی اقتصاد کشور ما نفتی است، دانش بنیان شدن اقتصاد کشور نیز جز از مسیر دانش بنیان شدن صنعت نفت کشور ممکن نیست، اظهار داشت: در حال حاضر کشورهایی بسیار کوچک‌تر و کم جمعیت تر از ایران وجود دارند که واردکننده نفت هم هستند ولی درآمد آنها از فروش محصولات نفتی ۱۰ برابر ایران است. دستاوردی که حاصل دانش بنیان شدن صنعت نفت آنهاست. افزایش شش برابری شرکتهای دانش بنیان همکار وزارت نفت و اختصاص بیشترین قراردادهای همکاری‌های فناوری و تولید بار اول تجهیزات به وزارت نفت در کشور ما هم نشان دهنده حرکت در این مسیر و سوق دادن اقتصاد نفتی کشور از خام فروشی به اقتصاد دانش‌بنیان نفت است.