خبرگزاری مهر- گروه سیاست- محمد صادق فضلی، مشاور وزیر و مدیرکل حوزه وزارتی وزارت امور خارجه در یادداشتی نوشت:
بسمه تعالی
چند روزی است آوای گرم و پُرمهر وزیر در راهروها، تلفن‌ها، جلسات و اتاق‌ها به گوشم نمی‌رسد، پیام و دستوری نیست و درب اتاق همواره باز وی، بسته و سکوت غریبی است. او از خاکیان دل برید و مجالست با قدسیان و ملکوتیان را برگزید.
سابقه آشنائی من با وی ریشه در روزهای آغازین خدمتم در وزارت امور خارجه و پس از آن در ستاد عراق، سفارت جمهوری اسلامی ایران در بحرین، اداره کل خلیج فارس و معاونت عربی و آفریقائی، مجلس شورای اسلامی و … دارد اما دوره‌ای که به عنوان وزیر افتخار همراهیش را داشتم، حدیث متفاوتی از مجاهدت‌های خالصانه و تلاش خستگی ناپذیر او در جایگاه ریاست دستگاه دیپلماسی را برایم نقش زده است. هنگام طرح رای اعتماد دکترامیرعبداللهیان در مجلس شورای اسلامی سال ۱۴۰۰ رئیس اداره لبنان در وزارت خارجه بودم. مدتی بعد، با نظر ایشان، مسئولیت اداره کل غرب آسیا را بر عهده گرفتم و پس از چند ماه، به سمت مشاور وزیر و مدیر کل وزارتی منصوب شدم. آنچه او را در قیاس با دیگران متمایز ساخته بود، استمرار همان رفتار و مشی قبلی و عدم تغییر شخصیت فردی اش در کنار جدیت در عمل و حسن خلق و آرامش بود.
ورود به عرصه وزارت
شهید امیرعبداللهیان در ۳ اردیبهشت ۱۳۴۳ هجری شمسی و در شب میلاد امام حسین (ع) پا به این جهان گذاشت و از همین رو نام مبارک حسین برایش انتخاب شد. او که در کودکی پدر خود را از دست داده بود، تحصیلات خود را به خوبی دنبال کرد و در سال ۱۳۶۶ در رشته روابط بین الملل دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه پذیرفته شد. پس از فارغ التحصیلی، امیرعبداللهیان به عنوان کارشناس در وزارت امور خارجه استخدام شد. در سال ۱۳۷۶ و متعاقب دریافت کارشناسی ارشد از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به عنوان معاون سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد تعیین شد. وی، دکترای تخصصی روابط بین الملل را نیز از دانشگاه تهران اخذ نمود. شهید امیرعبداللهیان در سال ۱۳۸۰ و پس از بازگشت از بغداد، معاون اداره سیاسی خلیج فارس بود و از سال ۱۳۸۲ به مدت سه سال، معاون دستیار ویژه امور عراق بود و در سال ۱۳۸۶ به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران به بحرین عزیمت نمود. پس از بازگشت به تهران، در سال ۱۳۸۹ به عنوان مدیر کل خلیج فارس منصوب شد. وی در ۴۷ سالگی در سال ۱۳۹۰ توسط دکتر علی اکبر صالحی وزیر وقت امور خارجه، به سمت معاونت عربی و آفریقائی وزارت امور خارجه منصوب شد. او در دولت بعد در سال ۱۳۹۵ به مجلس شورای اسلامی رفت و دستیار امور بین الملل رئیس مجلس شورای اسلامی شد.
از ۳ شهریور ۱۴۰۰ که با ۲۷۰ رای موافق، ۶ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع به وزارت امور خارجه رسید تا روز شهادتش جمعاً ۱۰۰۰ روز می‌گذرد. وزارت امور خارجه دولت سیزدهم در این هزار روز، ضمن پایبندی به مبانی و اصول بنیادین انقالب اسلامی و نظام مقدس جمهوری اسلامی مندرج در قانون اساسی و دیگر اسناد بالادستی در جهت تداوم حفظ استقلال و امنیت کشور و تامین اهداف و منافع ملی، در چهارچوب اهداف تحول گرایانه دولت خدمتگزار شهید رئیسی و با در نظر گرفتن اصل راهبردی عزّت، حکمت و مصلحت، راهبرد "سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند" را مبنای برنامه‌ها و اقدامات خود قرار داده و در این مسیر با کنشگری فعال در راستای دیپلماسی پویا، اولویتهایی ازجمله توسعه روابط با همسایگان، دیپلماسی فعال اقتصادی، تقویت دیپلماسی عمومی در راستای جهاد تبیین، حمایت از محور مقاومت، صیانت از حقوق برنامه صلح آمیز هسته‌ای و تلاش در جهت رفع تحریم‌های ظالمانه، تقویت چندجانبه گرایی و مقابله با نظام سلطه، فعال سازی و بهره برداری از دیپلماسی پارلمانی، صیانت از حقوق ایرانیان خارج از کشور و تقویت ارتباط آنها با سرزمین مادری و نهایتاً بهینه سازی استفاده از سرمایه انسانی متعهد و متخصص در وزارت امور خارجه و تحول در ساختار سازمانی را طراحی و راهبری نمود.
وزارت او در در آغاز با چالشهای متعددی از جمله ضرورت تامین و تولید فوری واکسن کرونا، تحولات افغانستان، تداوم ناآرامی‌ها بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان و دریافت مطالبات ارزی مواجه گردید که با تلاش و مدیریت وی و سهمی که در امور گرفت کشور را از این مرحله پیش راند. او و سازمان تحت مدیریتش توانستند در حوزه دیپلماسی سران و سیاست همسایگی، تحولات چشمگیری را رقم بزند. تنظیم دیدارهای رئیس جمهور با سران کشورها در هر ۱۴ روز صرفاً بخشی از دیپلماسی سران جمهوری اسلامی ایران در این دولت بوده است. پذیرش عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای به عنوان نهمین عضو اصلی این سازمان و همچنین پذیرش عضویت در بریکس از دیگر دستاوردهای مهم سیاست خارجی است که وزارت امور خارجه دولت سیزدهم نقش بی بدیلی در آن داشت. سازمان دیپلماسی با هدایت وی توانست در این مدت، موافقتنامه چهارچوب مشارکت راهبردی ۲۵ ساله با چین را به مرحله اجرایی رسانده و مقدمات انعقاد پیمان مشابهی با روسیه را نیز تمهید دارد. افزون آنکه در اجرای سیاست توسعه روابط با کشورهای همسایه و آسیایی، اولویت دادن به دیپلماسی اقتصادی در تعاملات خارجی و توسعه روابط با کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین، به عنوان بخشی دیگر از اولویت‌های دستگاه دیپلماسی، دستاوردهای ملموسی حاصل شد که به برخی از آنها اشاره می‌کنم:
- ترمیم روابط با کشورهای مختلف مانند عربستان، امارات، مصر، سودان و...
- تامین نیازهای خارجی راهبردی کشور مانند واکسن و دارو
- انتخاب وزارت امور خارجه به عنوان دستگاه دولتی برتر در جشنواره شهید رجائی در سال ۱۴۰۱
- امضای بیش از ۶۰۰ سند همکاری با کشورهای خارجی
- نهائی شدن عضویت ایران در دو سازمان بسیار مهم بریکس و شانگهای
- برنامه ریزی برای ارتقای جایگاه ایرانیان خارج کشور،
- بهینه شدن سامانه‌های خدمات کنسولی و افزایش ساعات و روزهای خدمت رسانی به مردم
- تقویت رتبه قدرت گذرنامه ایرانی از ۱۹۰ در سال ۲۰۲۰ به ۸۶ در سال ۲۰۲۳
- اجرائی شدن توافق همکاریهای ۲۵ ساله با چین
- مدیریت موثر بحران‌های منطقه‌ای مانند افغانستان، جنگ آذربایجان و ارمنستان، تنش‌های ترکیه و سوریه
- انجام حدود ۳۰۰ ملاقات با مقام‌های خارجی و بیش از ۴۰۰ گفتگوی تلفنی
- برپائی کمیته مشورتهای سیاسی – راهبردی با دهها کشور
- اقدامات ثمر بخش و آزادسازی منابع معتنابه مالی جمهوری اسلامی ایران در خارج کشور
- افزایش ۱۴ درصدی ارزش مبادلات خارجی با ۲۱ کشور هدف
- کسب ریاست مجمع گفتگوهای آسیایی
- و.....
دکتر امیرعبداللهیان در همان روزهای اولیه خدمت، به کشورهای عراق و سوریه و لبنان سفر نمود و علاوه بر آن نیز، حمایت از مساله فلسطین و محور مقاومت را بطور مستمر پیگیری کرد. در چند ماه اخیر، با تجاوز وحشیانه رژیم صهیونیستی به نواز غزه در ۱۵ مهر ماه سال گذشته گسترده‌ترین تحرکات دیپلماتیک در جهت محکومیت تجاوز و ممانعت از ادامه آن توسط دکتر امیرعبداللهیان آغاز شد. انجام بیش از ۱۲۰ تماس تلفنی با همتایان و بیش از ۸۰ سفر و ملاقات با مقامات کشورهای مختلف در کمترین زمان ممکن از جمله اقدامات «امیر دیپلماسی» بود. انعکاس صدای مردم مظلوم فلسطین از طریق تحرکات دیپلماتیک توسط وزیر امور خارجه ایران به نحوی صورت پذیرفت که رسانه‌های صهیونیستی ناگزیر به اعتراف شکست در برابر این تحرکات شدند. شهید سعید حسین امیرعبداللهیان همچنین برای ایجاد و مدیریت جبهه‌ای واحد برای محکومیت جنایات صهیونیستی چندین نوبت در جلسات مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل متحد شخصاً شرکت نمود که در هر نوبت با دهها تن از مقامات کشورهای مختلف دیدار و گفتگو داشت.
تاریخ ایران، روایت خدمات این مرد بزرگ که تعامل و برخورد با کنشگران جهانی را بدون تحمیل هزینه‌های غیر ضروری، مدیریت نمود و مهمترین نقش را در تقابل با تجاوز رژیم صهیونیستی داشت، فراموش نخواهد نکرد. از نگاه من؛ جهان، مردی صلح طلب، حافظ منافع ملی، ضد استکبار، حامی مظلومین و دیپلماتی ارزشمند را از دست داد. دکتر امیرعبداللهیان حتی در بین سخت‌ترین منتقدان خود شهیر به ادب و انسانیت بود. هیچکس را به دلایل غیرمتقن از خود دور نکرد و بلکه برعکس، معتقد بود مدیر باید بتواند با همه عناصر یک سازمان کار کند. همیشه می‌گفت درست نیست که یک نفر را صرفاً به این دلیل که نگاهش با ما متفاوت است، حذف کنیم و برعکس، باید برای همراه کردن او باید تلاش کنیم. در این هزار روز فراموش نشدنی، او التفاتی ویژه به تمام مکاتبات و تماسهای شخصی همکاران یا هموطنان داشت. هیچکدام از درخواست‌هایی که از وی شد، بی پاسخ نماند و هامش "پیگیری و نتیجه را بدانم" از معروفترین هامش نویسی های وی بر روی درخواستهای شخصی همکاران بود. او همچنان بر اجرای منویات رهبر معظم انقلاب و دیدگاه‌های معظم له در امور اهتمام داشت و کمیته‌ای را مسئول اجرای آن دیدگاه‌ها کرده بود. دستورات رئیس جمهور را با صلابت و قدرت دنبال می‌کرد و همیشه تاکید می‌کرد: فرصت کوتاهی داریم تا خدمت کنیم و تا حرکت کنیم، وقت تمام شده است؛ پس نباید فرصت را از دست داد. خسته شدن و کاهلی در مدیریت او جایگاهی نداشت. شهادت می‌دهم که نسبت به هرگونه اقدام غیر قانونی و خارج از مقررات، به شدت حساس بود و بیشترین مراقبت وی نسبت به منسوبین و مسئولان بالاتر بود و به شدت در برابر روابط خارج از ضابطه و اقدامات غیر قانونی حساس بود و مراقبت داشت. نگران بود که مبادا حقی از همکار ضایع شود و در عین حال معتقد بود که با قاطعیت، سرعت و دقت، امور باید دنبال شود و ظرف مدت مشخصی به نتیجه برسد. بر احترام به پیشکسوتان و بازنشستگان تاکید زیادی می‌ورزید و برای تامین رفاه، آماده هر کمکی بود.
آخرین کلام در این باب، او با شهادتش، دیپلماسی را استمرار بخشید. سفر بیش از ۶۰ هیات در سطوح مختلف از کشورهای جهان به تهران در نیم‌روز چهارشنبه دوم خرداد، دستاوردی دیگر در سیاست خارجی را به ثبت رساند.
روحش شاد....عاش سعیدا و مات شهیدا