خبرگزاری مهر، گروه استانها - مسعود عربزاده: علیرضا میرشکاری متولد ۹ مرداد ۱۳۵۵ در تهران، مدرس دانشگاه، محقق و پژوهشگر تعزیه و تئاتر، روزنامه نگار، بازیگر، نویسنده و کارگردان و کارشناس ارشد کارگردانی نمایش از دانشگاه هنر و معماری تهران مرکزی است.
وی مؤلف کتاب مرجع تعزیه در میناب (کتاب سال دانشجویی کشور، تهران- ۱۳۸۲)، نمایشنامه‌نویس برتر دانشگاه‌های کشور (شهر ری -۱۳۸۶)، کارگردان برتر جشنواره منطقه‌ای فرهنگی و هنری نهاجا (شیراز- ۱۳۷۷)، پژوهشگر برتر دانشگاه‌های کشور (نجف آباد اصفهان ۱۳۸۷)، پژوهشگر برتر جشنواره منطقه‌ای آئینی و سنتی نرگس ارغون (بهبهان -۱۳۹۷)، پژوهشگر برتر همایش ملی قضائی پهلوان میدان مرثیه سرایی هرمزگان، میناب (۱۳۹۰)، دریافت گواهینامه بنیاد نخبگان از بخش پژوهشی همایش ملی بوشهر آرزوها (۱۴۰۰) و پژوهشگر منتخب نهمین سمینار بین المللی آئینی و سنتی (تبریز - ۱۴۰۲) است.
نگارش بالغ بر ۵۰ پژوهش هنری، ترویجی، بنیادی و کاربردی، انتشار بالغ بر ۱۲۰ مقاله پژوهشی در فصلنامه‌ها، مجلات تخصصی، ماهنامه، نشریات و …، در زمینه‌های مختلف اعم از تعزیه و تئاتر، فرهنگ و هنر، ادبیات، دین و… (از سال ۱۳۷۵)، تجربه حضور در ۸۰ جشنواره تئاتر و سوگواره تعزیه در مقاطع استانی، منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی (از ۱۳۶۶)، عضو هیأت انتخاب و داوری جشنواره‌های تئاتر و سوگواره‌های تعزیه استانی و ملی (از ۱۳۷۹) ماحصل فعالیت‌های اجرایی در امور مرتبط با حوزه نمایش؛ بازی در فیلم‌های سینمایی، تا مدار ده درجه (مهرداد خوشبخت، ۱۳۹۴)، پینوکیو عامو سردار رئیسعلی (سید رضا صافی ،۱۳۹۵)، تمنای باران (پرویز تأییدی ۱۳۷۸)، همچنین بازی، طراحی و کارگردانی ۵۲ نمایش، نگارش ۱۲ نمایشنامه. تدوین بالغ بر ۷۰ مجلس از تعزیه‌نامه‌های جنوب از جمله کارهای اوست.
کارگردانی فیلم‌های کوتاه و مستند «محرم در میناب»، «سوگ عَلَم»، «وقتی همه خوابند»، «همکار»، «آب نگین توسعه»، و …. رئیس شورای ارزشیابی و نظارت تئاتر استان بوشهر (۱۴۰۲)، مدرس طرح ملی آموزش رایگان هنر در استان بوشهر (۱۴۰۱)، مدیر مسئول و مؤسس انتشارات لیل (۱۳۸۴)، مؤسس و مدیر آموزشگاه هنرهای نمایشی متد (۱۳۹۴)، عضو هیئت مؤسس اولین دپارتمان علوم نمایشی تحت عنوان تئاتر شناسی علمی در استان بوشهر (۱۳۸۵)، عضو هیئت مؤسس رشته ادبیات نمایشی، دپارتمان عالی هنر شیراز (دانشگاه علمی کاربردی- ۱۳۸۹)، عضو هیأت مؤسس و مدرس رشته ادبیات نمایشی دانشگاه زرقان استان فارس (۱۳۹۰) مدرس دانشگاه فرهنگیان (۱۴۰۲) و.... از دیگر سوابق وی است.
علیرضا میرشکاری به عنوان پژوهشگر سال هنر انقلاب (استان بوشهر) انتخاب شد و به همین بهانه گفت‌وگویی با وی داشتیم که در دو بخش منتشر می‌شود که در ادامه بخش اول این مصاحبه را می‌بینید.
از دیدگاه خودتان چه عواملی در انتخاب پژوهشگر برتر هنر سال می‌تواند تأثیرگذار باشد؟
در انتخاب پژوهشگر برتر هنر سال، طبعاً موارد مختلفی می‌تواند مدنظر هیأت انتخاب باشد مثل؛ ارائه آثار پژوهشی متعدد، تأثیرگذار و نوآورانه پژوهشگران، مشارکت فعال آنها در کنفرانس‌ها، سمینارهای ملی و بین المللی و ایجاد ارتباطات مؤثر با جامعه هنری و ایضاً داشتن نقشی فعّال در ارتقا، توسعه و ترویج هنر و فرهنگ آن منطقه یا کشور.
در این راستا توجه به توانایی‌های تحقیقاتی پژوهشگر، مهارت‌های ارتباطی او و توسعه هنر و فرهنگی که نشاًت گرفته از تعهد عمیقش به اصول و ارزش‌های انقلاب نیز نباید فراموش شود این موارد می‌تواند در کنار ارتباط مستمر با مردم و دریافت بازخوردهای سازنده از جامعه هنری و مخاطبان خاص و عام در انتخاب پژوهشگر هنر سال نقش مهمی داشته باشند.
خیلی از هنرمندان، پژوهشگران و شاعران دوست دارند در مسیر شما گام بردارند و هم از نظر هنری هم از نظر عقیدتی به موفقیت برسند. از چه مسیرهایی باید عبور کنند؟
جداً خود را شایسته این نوع نگاه نمی‌دانم و این را به پای لطف و محبت حضرتعالی می‌گذارم، الحمدالله در استان بوشهر اساتید و افراد بسیار زیادی هستند که برازنده این نوع نگاه هستند مثل پرفسور نبی‌پور، دکتر صغیری، دکتر حمیدی، دکتر مشایخی، دکتر جولایی، دکتر عاشوری‌نژاد، و دیگر دوستان بزرگوارم استاد یاراحمدی، استاد مظفری، دکتر بهارلو، دکتر بهرام نژاد، استاد میرشکار، دکتر سلطانی‌نیا، استاد خواجه‌ئیان، استاد مختارزاده، استاد لطفی، دکتر قربانی و … همچنین هستند بزرگانی که رخ در نقاب تیره خاک کشیده‌اند مثل زنده‌یادان استاد علی غلامی، استاد حسین دهقانی، استاد رمضان امیری، استاد حسن زنگنه و....
معتقدم موفقیت سه راز دارد؛ اول، دانستن بیش از دیگران. دوم، کار کردن بیش از دیگران و سوم، انتظار داشتن کمتر از دیگران. به نظرم آن مسیری که هنرمندان جوان به ویژه در رشته‌های هنری برای رسیدن به موفقیت می‌توانند طی کنند، متنوع است لذا به پژوهشگران جوان هم استانی‌ام پیشنهاد می‌کنم که برای رسیدن به این نوع موفقیت (هنری) باید به ۶ اصل پایبند باشند.
این اصول شامل تعهد به ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی، کسب دانش همراه با پشتکار و تلاش مداوم، مطالعه و پژوهش، ارتباط با جامعه و سایر هنرمندان، متخصصان و نهادهای مرتبط با صنعت هنری، ضرورت توجه به عنصر خلاقیت و نوآوری در ارائه آثارشان، با ایجاد خلق روش‌های نوین در بیان گفتاری و مفاهیم نوآورانه و توجه به توسعه فرهنگی و اجتماعی و مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی برای ارتقای آگاهی هنری و تأثیرگذاری بر جامعه.
البته این مسیرها می‌تواند برای هر فردی متفاوت باشد بنابراین هر فردی می‌بایست با توجه به استعدادها و دغدغه‌های پژوهشی خود چشم انداز مسیرش را تعیین و و برای رسیدن به آن تلاش کند.
شاخصه‌های هنر انقلاب از دیدگاه شما چیست؟
طبعاً هنر انقلاب دارای شاخصه‌های متفاوتی است اما از منظر شخصی معتقدم که هنر انقلاب با تجلی آرمان‌های عدالت‌خواهی و آزادی، هویت ملی و فرهنگی جامعه را در قالب‌های خلاقانه و الهام بخش به تصویر می‌کشد. این هنر، پیوندی ژرف میان گذشته و آینده برقرار کرده و نمادی از ایثار و مقاومت مردمی است. البته مواردی دیگری هم است که حتی می‌تواند از زمره شاخص‌های ثابت و مشترک دیدگاه‌های مختلف به هنر انقلاب باشد مثل تعهد به ارزش‌های اسلامی و انقلابی با تاکید بر ارزش‌های اخلاقی، اجتماعی و سیاسی انقلاب اسلامی، مردمی بودن، ارتباط مستقیم با نیازها و خواسته‌های مردم و قابلیت فهم و درک آسان برای عموم جامعه، نوآوری و خلاقیت، استفاده از روش‌ها و سبک‌های نوین هنری برای بیان مفاهیم، انعکاس حقیقت و واقعیت‌های جامعه و مسائل اجتماعی و تلاش برای اصلاح و بهبود آن، و سرانجام، نشان دادن پایداری و مقاومت در برابر ظلم و ستم.
از دیگر موارد می‌توان به توانایی الهام‌بخشی به مخاطبان و ترغیب آنها به تفکر، اندیشه و عمل، ارائه محتوا و آثاری که از اصالت فرهنگی و ارزش‌های دینی و انقلابی برخوردار باشند، توانایی و قابلیت تحلیل و تفسیر واقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی از منظر دینی و انقلابی و ارائه رویکردها و راهکارها، توانایی تأثیرگذاری بر افکار، اعمال و رفتارهای جامعه و ارتقای معنویت فردی و جمعی و استفاده از فنون و روش‌های هنری برای ارتقای آگاهی و ارزش‌های دینی و انقلابی و در نهایت ایجاد فضایی انگیزشی همراه با تعامل و تبادل اندیشه و ارزش‌های دینی در جامعه و ایجاد شور و اشتیاق در مخاطبان برای ارتقای معنویت ایشان اشاره کرد.
پژوهش هنری چیست و پژوهشگر هنر انقلاب دارای چه ویژگی‌هایی باید باشد
پژوهش هنری عبارت از بررسی و تحلیل مسائل هنری از منظر علمی و پژوهشی. در واقع پژوهشگر هنر باید علاوه بر دانش تخصصی در زمینه هنر، دارای خلاقیت، انعطاف پذیری، توانایی بررسی اثرات اجتماعی و فرهنگی هنر، و توانایی ارتباط و تعامل با هنرمندان و اجتماع داشته باشد.
منظور از هنر انقلاب و هنر مردمی چیست و چه مولفه‌هایی دارد؟
معتقدم هنر انقلابی و هنر مردمی دو رویکرد مختلف در هنر هستند که هر کدام مولفه‌ها و ویژگی‌های خاص خود را دارند مثلاً هنر انقلابی به معنای هنری است که بر اساس ارزش‌ها و اصول انقلاب اسلامی شکل گرفته و هدف آن ترویج و تقویت این ارزش‌ها در جامعه است.
این نوع از هنر موضوعات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انقلابی را مطرح می‌کند و از طریق آثار هنری به ترویج ارزش‌ها، ایده‌ها و اهداف انقلابی و انسانی کمک می‌کند. و مؤلفه‌های آن شامل: تأکید بر عدالت اجتماعی، ارتقای آگاهی سیاسی و اجتماعی، ترویج ارزش‌های انسانی و … است.
هنر مردمی به هنری اشاره دارد که از دل مردم برآمده و با نیازها و خواسته‌های آنان هماهنگ است به عبارتی این نوع هنر با زبانی ساده و فهم‌پذیر، موضوعات و ارزش‌هایی که برای جامعه و مردم مهم هستند را بیان می‌کند و به طور مستقیم با گروه‌های مختلف اجتماعی در ارتباط است و مؤلفه‌های آن شامل استفاده از زبان ساده و قابل فهم، تمرکز بر موضوعات و مسائل مربوط به زندگی روزمره مردم، نمایش واقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی، تأکید بر ارتباط مستقیم با مخاطبان، و ترویج ارزش‌های مردمی و ملی است.
البته هر دو نوع هنر انقلابی و هنر مردمی، به طور کلی در ترویج ارزش‌های دینی، اجتماعی و انسانی همسو هستند و به افزایش آگاهی و تغییر اجتماعی کمک می‌کنند، اما با توجه به تفاوت‌های آنها در موضوعات، زبان، و رویکردها، شکل و شخصیت‌های مختلفی را به خود می‌گیرند.
از نگاه شما آیا پژوهش دینی و انقلابی با یکدیگر هم خانواده هستند؟
بله، پژوهش دینی و انقلابی هر دو به عنوان بخشی از مطالعات فرهنگی و اجتماعی می‌توانند از یک ریشه واحد نشأت بگیرند و در برخی موارد ارتباط و تداخل با یکدیگر داشته باشند. پژوهش دینی به بررسی مفاهیم، اعتقادات، و رفتارهای مرتبط با دین می‌پردازد، درحالی‌که پژوهش انقلابی به بررسی تحولات اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی با تأکید بر انقلاب و تغییرات جامعه‌ای می‌پردازد.
اما هر دو می‌توانند به صورت موازی و تعاملی با یکدیگر بررسی شوند، به ویژه در مواردی که دین در فرآیندهای انقلابی نقش داشته باشد یا انقلاب‌هایی بر اساس اعتقادات دینی رخ داده باشد.
آیا مقالات قرآنی و یا عاشورایی هم جزئی از هنر انقلاب محسوب می‌شوند چطور؟
به نظرم بله، مقالات قرآنی و عاشورایی می‌توانند جزئی از هنر انقلاب محسوب شوند، زیرا این مقالات به ترویج و تعمیق فهم ارزش‌های انقلابی و اسلامی کمک می‌کنند. هنر انقلاب اسلامی ایران، که بر پایه‌ی ارزش‌های دینی و انقلابی استوار است، به شدت تحت تأثیر مفاهیم قرآنی و وقایع عاشورا قرار دارد. مقالات قرآنی می‌توانند به بررسی و تحلیل نقش آیات و مفاهیم قرآنی در هنر اسلامی و انقلابی بپردازند.
این مقالات ممکن است به تعامل هنر اسلامی با اذکار و کلمات قصار قرآنی، و نیز نقش آنها در خلق آثار هنری مانند خوشنویسی، نقاشی خط، و موسیقی عرفانی بپردازند.
از سوی دیگر، مقالات عاشورایی می‌توانند به بررسی تأثیر حماسه عاشورا بر هنر و ادبیات انقلابی بپردازند. این مقالات ممکن است به تجلی مفاهیم عاشورایی در ادبیات، هنرهای تجسمی، و دیگر شکل‌های هنری که به نوعی بازتاب‌دهنده‌ی ارزش‌های انقلابی هستند، توجه داشته باشند.
در نهایت، هنر انقلاب اسلامی به دنبال آن است که مفاهیم دینی و انقلابی را به شیوه‌ای هنری و خلاقانه بیان کند، و مقالات قرآنی و عاشورایی می‌توانند به عنوان بخشی از این تلاش‌ها در نظر گرفته شوند. این مقالات به تحلیل و تفسیر نقش این مفاهیم در هنر و ادبیات انقلابی کمک می‌کنند و می‌توانند به عنوان منابع مهمی برای پژوهشگران و هنرمندان علاقه‌مند به این حوزه‌ها باشند.
یکی از مسائل مورد تأکید شهید آوینی، حرکت هنر به سمت مردمی شدن است. چگونه می‌توان روند جریان‌سازی را سرعت بخشید؟
البته راهکارهای مختلفی برای سرعت بخشیدن به روند جریان‌سازی هنر به سوی مردمی شدن وجود دارد که نیاز به یک همت جمعی مسئولان امر دارد معمولاً در برخی بیانیه‌های داوری آثار هنری که نگارش کردم خطاب به مسئولان فرهنگ و هنر یادآور شده‌ام که اگر واقعاً دل مشغول بسط معنویت هستید و دل‌هایتان از دیدن ضد ارزش‌ها به درد می‌آید به طور جدی به هنر نه که فقط نگاه بلکه توجه کنید زیرا ناچیز شمردن آن خسرانی غیر قابل جبران دارد.
و این توجه آنچنان که مورد تأیید و تأکید شهیدانی چون آوینی نیز بوده همانا جریان‌سازی هنر به سوی مردمی شدن است که می‌توان جهت تعمیم دادن آن به آموزش و پرورش هنرمندان جوان، ایجاد کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی برای تربیت هنرمندان مستعد و جوان، ارائه حمایت‌های مالی و معنوی از هنرمندان متعهد و مردمی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی جدید و بهره‌برداری از فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای انتشار و تبلیغ آثار هنری و حتی ارتباط مستقیم با مخاطبان و شنیدن نظرات و بازخوردهای آنها درباره آثار هنری اشاره کرد.