خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: شهروندان ۲۷ کشور اروپایی در چهارمین و آخرین روز انتخابات پارلمان اروپا برای انتخاب ۷۲۰ نماینده خود در پارلمان اروپا روز یکشنبه ۹ ژوئن (۲۰ خرداد) پای صندوق‌های رأی رفتند. طبق گزارش‌ها بین ۳۶۰ تا ۳۷۳ میلیون نفر از شهروندان اتحادیه اروپا از فنلاند در شمال تا قبرس در جنوب، ایرلند در غرب تا بلغارستان در شرق واجد شرکت در انتخابات و رأی گیری بودند.
در بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا برای رأی دادن باید ۱۸ سال داشت، اما در آلمان، اتریش، بلژیک و مالت این عدد به ۱۶ سال و در یونان به ۱۷ سال کاهش یافته است. البته در معدودی از کشورها از جمله لوکزامبورگ و بلغارستان، رأی دادن حتی اجباری است.
درباره پارلمان اروپا سوال‌هایی مطرح است که در گزارش حاضر سعی شده به برخی از آنها پاسخ داده شود.
پارلمان اروپا چه نهادی است؟
پارلمان اروپا تنها مجمع فراملی منتخب مستقیم در جهان است. اعضای پارلمان اروپا، نماینده منافع و گرایش‌های مختلف سیاسی اقتصادی و فرهنگی تمام شهروندان اتحادیه در سطح اروپا هستند.
چرا انتخابات پارلمان اروپا مهم است؟
اهمیت پارلمان اروپا به جایگاه و کارویژه این نهاد قانونگذاری برمی‌گردد که ناشی از اختیارات این نهاد است. نمایندگان پارلمان اروپا همراه با نمایندگان دولت‌های کشورهای اتحادیه اروپا قوانین جدیدی را شکل می‌دهند و درباره آنها تصمیماتی می‌گیرند که قانونی برای اجرا در همه کشورهای عضو این بلوک اقتصادی- سیاسی خواهد بود که به طور طبیعی بر همه جنبه‌های زندگی در سراسر اتحادیه اروپا تأثیر می‌گذارد، از حمایت از اقتصاد و مبارزه با فقر گرفته تا تغییرات آب و هوا و امنیت.
علاوه براین نمایندگان پارلمان اروپا موضوعات مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را در کانون توجه قرار داده و اهداف تعیین و اعلام شده خود در اتحادیه اروپا مانند رفاه و تداوم توسعه، حقوق بشر، آزادی، دموکراسی، برابری و حاکمیت قانون را مورد پیگیری قرار می‌دهند. این پارلمان که بیش از ۷۰۰ عضو دارد، بودجه اتحادیه اروپا را تصویب کرده و حتی شیوه هزینه بودجه را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین رئیس کمیسیون اروپا توسط پارلمان انتخاب شده و کمیسران آن را نیز منصوب می‌کند.
انتخابات اروپا هر پنج سال یکبار انجام شده که آخرین انتخابات آن در ماه می ۲۰۱۹ برگزار شد و به دلیل گستردگی قاره انتخابات کنونی در روزهای ۶ تا ۹ ژوئن ۲۰۲۴ برگزار شد.
چند نماینده پارلمان اروپا انتخاب می‌شوند؟
در مجموع در انتخابات کنونی قرار است ۷۲۰ نماینده پارلمان اروپا پس از کسب حداکثر آرا به پارلمان اروپا راه یابند که این تعداد ۱۵ نفر بیشتر از انتخابات دور قبل خواهد بود. به عنوان یک قاعده کلی، تعداد نمایندگان پارلمان اروپا پیش از هر دوره انتخابات تعیین می‌شود اما در مجموع نمی‌تواند از ۷۵۰ مورد به علاوه رئیس پارلمان بیشتر باشد.
از هر کشور اروپایی چند نماینده به پارلمان اروپا راه پیدا می‌کنند؟
طبق آخرین تصمیمات تعداد نمایندگانی که از هر کشور اروپایی به این پارلمان راه می‌یابند، براساس جمعیت کشورها متفاوت بوده در انتخابات ۲۰۲۴ کنونی به شرح ذیل محاسبه شده است:
آلمان: ۹۶ نفر
فرانسه: ۸۱
ایتالیا: ۷۶
اسپانیا: ۶۱
لهستان: ۵۳
رومانی: ۳۳
هلند: ۳۱
بلژیک: ۲۲
یونان: ۲۱
چک: ۲۱
سوئد: ۲۱
پرتغال: ۲۱
مجارستان: ۲۱
اتریش: ۲۰
بلغارستان: ۱۷
دانمارک: ۱۵
فنلاند: ۱۵
اسلواکی: ۱۵
ایرلند: ۱۴
کرواسی: ۱۲
لیتوانی: ۱۱
اسلوونی: ۹
لتونی: ۹
استونی: ۷
قبرس: ۶
لوکزامبورگ: ۶
مالت: ۶
در مورد تعداد نمایندگان پارلمان اروپا که از هر کشور انتخاب می‌شوند، قبل از هر انتخابات توافق می‌شود و بر اساس اصل تناسب نزولی است، به این معنی که هر نماینده پارلمان اروپا از یک کشور بزرگ‌تر نماینده مردم بیشتری نسبت به یک نماینده پارلمان از یک کشور کوچک‌تر است. حداقل تعداد نمایندگان پارلمان اروپا از هر کشور ۶ و حداکثر ۹۶ نفر است.
اما در پاسخ به این سوال که این نمایندگان از کدام نهادهای اروپایی انتخاب می‌شوند؟ باید گفت که انتخابات با رقابت احزاب سیاسی ملی در کشورهای اروپایی اجرایی می‌شود، اما پس از انتخاب نمایندگان پارلمان اروپا، بیشتر آنها عضوی از گروههای سیاسی فراملی محسوب می‌شوند. البته بیشتر احزاب ملی به یک حزب سیاسی در سراسر اروپا وابسته هستند.
گروههای سیاسی در پارلمان اروپا کدامند؟
نمایندگان پارلمان اروپا بر اساس آرمان‌های مشترک در گروههای سیاسی اختصاص یافته در پارلمان قرار می‌گیرند. هر گروه شامل حداقل ۲۳ نماینده پارلمان اروپا از دستکم یک چهارم کشورهای اتحادیه اروپا است و در مجلس کنونی هفت گروه وجود دارد.
پس از انتخابات پارلمان اروپا چه اتفاقی می‌افتد؟
نمایندگان منتخب از احزاب سیاسی در کل اروپا بعد از ورود به پارلمان اروپا برای تشکیل گروههای سیاسی تلاش می‌کنند. پارلمان جدید در اولین جلسه عمومی خود که در آن همه اعضای پارلمان اروپا گرد هم می‌آیند، دبیرکل را انتخاب می‌کنند. در جلسه بعدی، پارلمان، رئیس جدید کمیسیون اروپا را انتخاب می‌شود و در مرحله سوم کمیسران پارلمان اروپا تعیین و تایید می‌شوند.
تفاوت پارلمان اروپا، شورا و کمیسیون اروپا چیست؟
کمیسیون اروپا شعبه اجرایی اتحادیه اروپا است که مسئول پیشنهاد و اجرای قوانین اتحادیه اروپا و اداره روزانه اتحادیه است. پارلمان اروپا به نمایندگی از منافع شهروندان اتحادیه اروپا و شورا به نمایندگی از منافع کشورها، پیشنهادهای کمیسیون را شکل می‌دهند و در صورت موافقت، آنها را برای اجرا تصویب می‌کنند.
احزاب سیاسی تشکیل دهنده نمایندگان پارلمان اروپا
بر اساس تحقیقات انجام شده توسط Follow the Money در ۲۰۰ حزب سیاسی در ۲۴ کشور اتحادیه اروپا فهرست شده‌اند که عمده آنها شامل احزاب سیاسی پوپولیست، راست افراطی و چپ افراطی، احزاب سبز (تمرکز بر سلامت محیط زیست) است.
براساس گزارش‌های رسانه‌ای، تأمین مالی احزاب سیاسی در اتحادیه اروپا توسط اعضا انجام می‌شود و براساس یک بررسی تمام منابع مالی که بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ به احزاب سیاسی اختصاص یافت ۱۵۰ میلیون یورو بود که نشان می‌داد ۱ یورو از هر ۴ یورو از کل کمک‌های خصوصی انجام شده به احزاب در اتحادیه اروپا به سمت احزاب پوپولیست و گروههای راست افراطی رفته است. داده‌ها نشان می‌دهد با درنظر گرفتن سایر اشکال تأمین مالی احزاب به‌ویژه حق عضویت و کمک‌های مالی که توسط سیاستمداران یا مقامات یک حزب ارائه می‌شود، احزاب تندرو و پوپولیست در سراسر اتحادیه اروپا معادل یک پنجم منابع مالی جمع‌آوری شده طی سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ را به خود اختصاص دادند که تقریباً حدود نیم میلیارد یورو بوده است. برای احزاب راست افراطی، این مبلغ نزدیک به ۲۰۰ میلیون یورو بود.
نرخ مشارکت در انتخابات پارلمان اروپا چقدر است؟
اگرچه میزان مشارکت در انتخابات کنونی پارلمان اروپا میان کشورهای عضو بسیار متفاوت بوده است اما مقامات اتحادیه اروپا پیشتر ابراز امیدواری کردند که مردم اروپا نرخ مشارکت ۵۰.۷ درصدی ثبت شده در آخرین انتخابات سال ۲۰۱۹ را بهبود بخشند، که خود بالاترین نرخ در بیش از دو دهه گذشته بوده است.
در مورد اینکه آنها به چه کسی رای خواهند داد، آخرین نظرسنجی‌ها حاکی از پارلمانی محافظه کارتر از دوره کنونی است، اما نه مجلسی که صرفاً تحت سلطه احزاب راست افراطی و تندرو باشد که در دهه گذشته در مجالس قانونگذاری ملی ظاهر شده‌اند.
در آخرین نظرسنجی‌های نهادهای اروپایی، گروههای سیاسی میانه‌روی جریان اصلی - سوسیال دموکرات‌ها (S&D)، لیبرال Renew، و حزب راست میانه مردم اروپا (EPP) - اکثریت کافی با حدود ۴۰۰ عضو یا نمایندگان پارلمان اروپا را به خود اختصاص دادند. با این حال، همین نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که گروههای راست افراطی و رادیکال شامل محافظه کاران و اصلاح‌طلبان اروپایی (ECR) و دموکراسی طلبان (ID) می‌توانند بین ۳۰ تا ۴۰ کرسی بیشتر از سال ۲۰۱۹ کسب کنند.
۱۱ کشور در اروپای شرقی و مرکزی که از سال ۲۰۰۴ به اتحادیه اروپا پیوسته‌اند، ۲۰۸ کرسی از ۷۲۰ کرسی پارلمان آینده را خواهند داشت. با این حال به زعم ناظران اروپایی احتمال اینکه پارلمان اروپا به طور کامل در اختیار راست افراطی که «ویکتور اوربان» نخست وزیر مجارستان آرزوی آن را داشته و مطرح کرده، قرار نخواهد گرفت.
در هر صورت رای دهندگان ۲۷ کشور اتحادیه اروپا از روز پنجشنبه گذشته تا یکشنبه برای انتخاب صدها نماینده پارلمان به پای صندوق‌های رأی رفتند تا اولویت‌ها و جهت‌گیری سیاسی این اتحادیه برای پنج سال آینده را با انتخاب خود تثبیت کنند.
جمع بندی
انتخابات پارلمان اروپا برای قاره سبز بسیار حائز اهمیت است، زیرا اتحادیه اکنون با چالش‌های مهمی از جمله جنگ در اوکراین و غزه گرفته تا مهاجرت و تغییرات آب و هوایی دست و پنجه نرم می‌کند. چنانچه پیش‌بینی نظرسنجی‌ها در مورد این انتخابات محقق شود و احزاب راست افراطی صندلی و قدرت بیشتری در پارلمان اروپا به دست آورند، این موضوع پیامدهای بلندمدتی برای این قاره خواهد داشت.
اگرچه انتخابات در سطح ملی در هر کشور اروپایی مدیریت می‌شود، همه آنها دقیقاً به یک شکل انجام نمی‌شوند. با این حال، همه آنها باید از یک سیستم نمایندگی تناسبی استفاده کنند - که در آن تعداد قانونگذاران منتخب به مجلس به طور مستقیم با درصد افرادی که به آنها رای داده‌اند، مرتبط است. طبق گزارش‌های رسانه‌ای اعلام نتایج انتخابات از اواخر روز گذشته (یکشنبه) شروع شده، اما نتایج کامل حداقل تا پایان روز دوشنبه طول خواهد کشید.
نشست‌های پارلمان اروپا عمدتاً در بروکسل، بلژیک تشکیل می‌شود، اما تقریباً ماهی یک بار به این نشست‌ها در استراسبورگ، فرانسه ادامه فعالیت می‌دهد. در هرصورت پارلمان اروپا به عنوان نهاد قانونگذاری این اتحادیه، یکی از سه نهاد اصلی و ارکان این بلوک است و به همراه کمیسیون اروپا که حکم، قوه مجریه را دارد و شورای اروپا که از وزیران دولت‌های ۲۷ کشور عضو تشکیل شده است، هدایت و راهبری همسان ۲۷ کشور را در دست دارند.
این تنها نهاد اتحادیه اروپا است که در آن نمایندگان مستقیماً انتخاب می‌شوند و نمایندگان پارلمان اروپا قوانینی را تصویب می‌کنند که در سراسر بلوک اعمال می‌شود. البته برای اجرای هر قانونی، شورا و پارلمان اروپا هر دو باید به توافق برسند.
یکی از مهم‌ترین نقش‌های پارلمان، تصویب ترکیب کمیسیون است که در نهایت مسئولیت هدایت سیاسی بزرگترین بلوک تجاری جهان را بر عهده دارد و در مورد اینکه چه کسی به عنوان دبیرکل منصوب می‌شود، حرف آخر را می‌زند. اکنون، اورسلا فون درلاین، نماینده آلمانی، که به دنبال یک دوره دوم دبیرکلی اتحادیه است که نتایج انتخابات این احتمال را قوت و ضعف می‌بخشد، رقیب اصلی وی در این دوره جورجیا ملونی نخست وزیر ایتالیاست که از احزاب راست افراطی در این کشور است که دیدگاه‌های ضدمهاجران وی کاملاً رسانه‌ای شده است.
پارلمان اروپا همچنین مسئول تایید نهایی هزینه میلیاردها یورویی است که در بودجه اتحادیه اروپا اختصاص یافته که این بودجه امسال ۱۸۹ میلیارد یورو (۱۶۰ میلیارد پوند) بوده است. این نهاد در مجموع در مورد مسائل مهم سیاستی مانند بودجه، تجارت و تحریم کشورها یا ممنوعیت برای اتباع خارجی حرف آخر را می‌زند.
اکنون مسائل مهم پیش‌روی نمایندگان پارلمان اروپا، موضوعاتی مانند مهاجرت، تغییرات آب و هوایی، امنیت و حمایت از اوکراین است که در سراسر این بلوک بر سر آن بحث و گفت‌وهای بسیاری انجام می‌شود. در حالی که ارقام مهاجرت غیرقانونی نسبت به بحران پناهجویان ۲۰۱۵-۲۰۱۶ کمتر است، اما این چالش نیز همچنان یک موضوع حساس و مهم در سراسر اتحادیه اروپا است، زیرا برخی از کشورها سهم نامتناسبی از این بار را به دوش می‌کشند در حالی که برخی دیگر از انجام وظایف خود در این زمینه شانه خالی کرده‌اند.
کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی و سبزتر کردن اروپا برای مدت طولانی یک اولویت بوده است. با این حال، برخی از کشورها اکنون از مشارکت به میزان لازم برای کاهش انتشار سوخت‌های فسیلی خودداری می‌کنند که نمایندگان پارلمان اروپا باید در مورد این موضوع تصمیم‌گیری کنند.
اتحادیه اروپا در عرصه سیاست خارجی خود یک چالش واحد را تجربه کرده و آن هم جنگ اوکراین است که تاکنون تا حد زیادی موضع حمایت واحد را داشته‌اند، اما کارشناسان می‌گویند اگر احزاب پوپولیستی مانند حزب «مارین لوپن» فرانسوی برای رهبری گروههای داخلی پارلمان اروپا بیشتر از سایر گروه‌ها انتخاب شوند، ممکن است این موضوع نیز تحت تأثیر قرار گیرد.
در هر صورت شیوه رأی دادن اروپایی‌ها، مسیر اتحادیه اروپا را در پنج سال آینده، در مورد تغییرات آب و هوا و مهاجرت، ادغام بیشتر یا افزایش ملی گرایی مشخص خواهد کرد. باید توجه کرد که تاکنون احزاب راست و راست افراطی دستاوردهای قابل توجهی در سراسر اروپا به دست آورده‌اند و این تغییرات وقتی با موج بلند به پارلمان اروپا برسد، ممکن است بسیاری از تصمیمات این اتحادیه تغییر کند.
تا پایان روز دوشنبه ۱۰ ژوئن مشخص خواهد شد که کدام احزاب ۷۲۰ کرسی پارلمان را به دست آورده‌اند که ۱۵ کرسی بیشتر از سال ۲۰۱۹ است. انگلیس در آخرین انتخابات اروپا قبل از خروج از اتحادیه اروپا شرکت کرد.
از نظر شکلی نیز تعداد نمایندگان پارلمان هر کشور متناسب با جمعیت آن است. آلمان، پرجمعیت‌ترین کشور اتحادیه اروپا، دارای ۹۶ عضو در حالی که فرانسه دارای ۸۱ و ایتالیا ۷۶ است. یونان، سوئد، پرتغال و جمهوری چک همگی دارای ۲۱ کشور هستند در حالی که مالت، لوکزامبورگ و قبرس هر کدام حداقل ۶ عضو خواهند داشت.
درمجموع پارلمان اروپا به عنوان تنها نهاد اتحادیه اروپا که مستقیماً توسط رأی دهندگان در ۲۷ کشور انتخاب می‌شود، شهروندان اروپایی را به دو نهاد بزرگ دیگر متصل می‌کند: کمیسیون اروپا به عنوان شعبه اجرایی اتحادیه اروپا و شورا ی اروپا که از وزیران دولت‌های اتحادیه اروپا تشکیل شده است.
اگرچه نتایج نهایی انتخابات پارلمان اروپا بزودی مشخص می‌شود اما به طور سنتی دو حزب بزرگ، حزب راست میانه مردم اروپا (EPP) و ائتلاف مترقی چپ میانه سوسیالیست‌ها و دموکرات‌ها (S&D) هستند و البته گروه‌ها ی دیگر در کنار این دو حزب به طور فزاینده مهم شده‌اند. حزب رنسانس به رهبری والری هایر، بخش بزرگی از گروه لیبرال Renew در اروپا است.گروه لیبرال «تجدید اروپا» و «سبزها/اتحاد آزاد اروپایی» بزرگترین گروههای بعدی در پارلمان گذشته بودند، اما دو گروه متشکل از احزاب راست‌گرا و راست افراطی چشم‌انداز خود را به دستاوردهای بزرگی معطوف کرده‌اند. آنها محافظه کاران و اصلاح طلبان اروپایی (ECR) و گروه هویت و دموکراسی (ID) هستند.
دو گروه کوچک‌تر دیگر نیز نقش کلیدی دارند. یکی گروه کوچک‌تر چپ گرای GUE/NGL است و دیگری نمایندگان پارلمان اروپا که با هیچ گروهی همسو نبوده و متشکل از اعضای ناسیونالیست فیدز مجارستان و تعدادی از جدایی طلبان منطقه کاتالونیای اسپانیا هستند. درکل در سراسر اروپا از ایتالیا تا فرانسه، اتریش تا بلژیک، آلمان تا هلند و فراتر از آن، احزاب راست افراطی چشم به نتایج انتخابات پارلمان اروپا دوخته‌اند تا شاید بتوانند بیشترین جایگاه را در میان هفت گروه سیاسی داخل پارلمان اروپا، به خود اختصاص دهند.
نتایج اولیه و غیررسمی انتخابات پارلمان اروپا تا صبح روز دوشنبه بیانگر این موضوع است که احزاب راست افراطی در آلمان و فرانسه پیروزی‌های بزرگی کسب کردند و احتمال دارد این نتایج به هلند نیز تسری یابد.
طبق گزارش رسانه‌های بین‌المللی، در فرانسه حزب «تجمع ملی» مارین لو پن حدود ۳۲ درصد از آرا را به دست آورده که حدود ۱۰ درصد بیشتر از انتخابات سال ۲۰۱۹ و حدود ۱۷ درصد بیشتر از رأی‌های حزب امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور این کشور، است. همچنین احزاب محافظه‌کار اصلی احتمالاً در سراسر اروپا نتایج خوبی به دست می‌آوردند و ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد پارلمان اروپا که نظرات میلیون‌ها نفر از شهروندان اروپا را انعکاس می‌دهد، بیشتر به سمت احزاب دست راستی تمایل پیدا کرده است.
گزارش‌ها حاکی است درحالی که جناح راست قدرت بیشتری پیدا کرده، سبزها و لیبرال‌ها شب سختی را گذراندند؛ به طوری که امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه بلافاصله پارلمان ملی را منحل کرد تا انتخابات جدیدی در این کشور برگزار شود.
مریم شفیعی کارشناس مسائل بین‌الملل