به گزارش خبرگزاری مهر، علی باقری سرپرست وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در حاشیه نشست وزرای خارجه عضو بریکس، با شبکهRussia Today گفت‌وگو کرد.
متن گفت‌وگو به شرح زیر است:
جناب آقای وزیر، اخیراً متأسفانه حادثه سقوط هلی کوپتر رئیس جمهور محترم و دوستان و همکاران جنابعالی و برخی مقامات جمهوری اسلامی ایران را متأسفانه شاهد بودیم. مردم ایران چگونه توانستند این حادثه دلخراش را مدیریت کنند و با این تراژدی بسیار بزرگ دست و پنجه نرم کنند.
بسم الله الرحمن الرحیم، سلام عرض می‌کنم خدمت جنابعالی و بینندگان عزیز شما؛
ضایعه شهادت رئیس جمهور ما و وزیر امور خارجه ما یک ضایعه بسیار بزرگی برای ملت ما بود، اما همبستگی و انسجام ملی در میان همه اقشار مردم با رهبری رهبر معظم انقلاب اسلامی توانست از این تهدید یک فرصت درخشان را برای ملت و کشور ایران ایجاد کند و مردم ما وارد یک دوره جدید شدند، با این نگاه که مسئولیت بیشتری متوجه آنها است و آنها باید با عزمی راسخ‌تر و با اراده‌ای مستحکم‌تر خودشان را برای ساختن ایران اسلامی بیش از گذشته آماده کنند. حضور پر شور و منسجم مردم در شهرهای مختلف برای تشییع جنازه این شهدا و همین طور حضور بهم پیوسته مردم در دیگر شهرها برای بزرگداشت یاد و نام و راه و خاطره این شهدا نشان داد که ملت ایران از یک بلوغ سیاسی بسیار بالا برخوردارند که حتی در شرایط سخت هم می‌تواند تصمیمات هوشمندانه و جدی را بگیرد که بتواند کشور را در این مقطع حساس از چالش‌ها و بحران‌هایی که می‌تواند در هر کشوری به خاطر از دست دادن این چنین مقاماتی ایجاد شود به سلامت عبور دهد. ملت ما امروز در آستانه ایجاد یک حماسه دیگر هست و آن انتخاب رئیس جمهور جدید و ان شاالله مشارکت بالای مردم ما در این انتخابات می‌تواند پشتوانه‌ای برای تحکیم نظام جمهوری اسلامی ایران و همچنین ثبات و امنیت پایدار در منطقه باشد.
آقای رئیس جمهور پوتین اخیراً اعلام کردند که در پاسخ به تسلیح اوکراین از سوی کشورهای غربی قصد دارند تا سلاح‌های روسی را در اختیار کشورهای دوست فدراسیون روسیه قرار دهند. آیا جنابعالی احتمال می‌دهید که یکی از کشورهای مقصد سلاح‌های روسی، ایران باشد. اگر پاسخ جنابعالی مثبت هست به نظر شما این تصمیم انتقال سلاح از روسیه به ایران چه تأثیری می‌تواند در منطقه بگذارد؟
روابط ایران و روسیه به عنوان دو همسایه روابطی تاریخی است. روابط ایران و روسیه در همه ابعاد توسعه و گسترش پیدا کرده است. البته طبیعی است هر چه که ایران و روسیه با تهدیدهای جدی تر مواجه شوند همبستگی آنها برای مواجهه با چالش‌ها و تهدیدات مشترک بیشتر خواهد شد. اینکه ایران و روسیه در چارچوب‌های چند جانبه گرایی به طور همزمان حضور دارند نشان دهنده این است که ایران و روسیه قصد دارند از ظرفیت‌های موجود و مختلف بین المللی مانند سازمان همکاری شانگهای یا مجموعه بریکس برای نهادینه کردن زیرساخت‌های چند جانبه گرایی با هم مشارکت فعال داشته باشند. ایران و روسیه برای تأمین منافع ملی کشورهایشان همکاری در زمینه‌های مختلف دارند اما نکته مهم این است که همکاری ایران و روسیه در عرصه‌های مختلف همواره تحکیم کننده ثبات و امنیت در منطقه و جهان بوده است و در دوره پیش رو هم دوکشور تلاش خواهند کرد ضمن همکارهای همه جانبه با یکدیگر بتوانند با تهدیدهای ناشی از یک جانبه گرایی مقابله کنند و پیوندهای منطقه‌ای را جهت نهادینه سازی بیش از پیش ثبات در منطقه و جهان تحکیم کنند.
همان طور که جنابعالی مستحضر هستید امروزه در منطقه خاورمیانه روزهای بسیار پرچالش و پر تنشی داریم که اگر بتوانیم اسمش را مناقشه بگذاریم مناقشه‌ای است که در غزه وجود دارد و تجاوزی که توسط اسرائیل انجام گرفته است. در عین حال ما حوثی ها را داریم که در دریای سرخ علیه کشتی‌هایی حملاتی انجام می‌دهند اما کشورهای غربی و ائتلافی که از کشورهای بسیار قدرتمند تشکیل داده‌اند هنوز نتوانسته‌اند حوثی ها و حملاتشان را در دریای سرخ متوقف کنند. به نظر جنابعالی چه چیزی پشت این انرژی حوثی ها وجود دارد که چنین ائتلاف پرقدرتی نتوانسته آنها را متوقف کند؟
لازم هست اینجا تاکید کنم که آن چیزی که در غزه در حال جریان هست؛ یک مناقشه نیست بلکه یک جنایت آشکار جنگی و یک نسل کشی عیان است که ملت مظلوم فلسطین قربانی آن هستند و صهیونیست‌ها به عنوان متجاوزان و جنایتکاران و اشغال گران، عامل اصلی این جنایت هستند و امریکایی‌ها، پشتیبان اصلی صهیونیست‌ها در این جنایات هستند. واقعیتی که امروز در منطقه همه دنیا با آن مواجه است؛ جریان مقاومت می‌باشد. مقاومت در فلسطین در طول هشت ماه گذشته با دست خالی در مقابل صهیونیست‌ها ایستاده و اجازه نداده است صهیونیست‌ها در این منطقه حتی به کوچک‌ترین اهدافشان دست پیدا کنند. بعد از استمرار جنایت صهیونیست‌ها در غزه، مقاومت در جای جای منطقه به حمایت از مظلوم برخاست و در مقابله با ظالم ایستاد. از جمله در عراق، سوریه، لبنان و یمن. رمز ایستادگی و پایداری و پیروزی مقاومت حتی در مقابل ائتلاف غربی‌ها به سرکردگی آمریکا و انگلیس در یمن این است که مقاومت ریشه در مردم دارد. ویژگی اصلی مقاومت این است که مبتنی بر خواست و باور و اراده مردم هست لذا هیچ گاه نمی‌توان مقاومت را یک گروه دانست. این تلاشی هست که غربی‌ها می‌خواهند انجام دهند که مقاومت را یک جریان یا گروه خاص نشان دهند ولی واقعیت این است که جنگ در غزه نشان داد که مقاومت همان مردم هستند. صهیونیست‌ها بارها و بارها تلاش کردند که بتوانند افکار عمومی جهانی اینگونه جلوه دهند که بین مقاومت و مردم در غزه فاصله وجود دارد اما در طول هشت ماه گذشته نتوانستند این ادعای دروغین را اثبات کنند. لذا این اتفاقی که در یمن در حال جریان است حمایت از مظلومان غزه و مقابله با جنایتکاران صهیونیست هست و این مقاومت همین طور که عرض کردم ریشه در باور و خواست و اراده مردم یمن دارد و به همین جهت هم هست که به کارگیری ظرفیت‌های قدرت توسط آمریکا و انگلیس نتوانسته هیچ خللی در این عزم و اراده و ابتکار و اقدام یمنی‌ها ایجاد کند.
همان طور که جنابعالی استحضار دارید اخیراً در جنوب لبنان و شمال اسرائیل مناقشاتی میان اسرائیل و حزب الله در میان هست. در صورتی که سطح این مناقشات بالا بگیرد و جنگی تمام عیار و حمله‌ای از طرف اسرائیل به حزب الله و یا لبنان شکل بگیرد به نظر جنابعالی، ایران چه واکنشی نسبت به این موضوع نشان خواهد داد؟
ما هیچگاه به صهیونیست‌ها توصیه نمی‌کنیم که به شکست سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۶ که در لبنان متحمل شدند مراجعه کنند. صهیونیست‌ها، شکست‌های تاریخی را از مردم و مقاومت لبنان متحمل شدند. اگر صهیونیست‌ها در مقابل مقاومت مردم مظلوم و بی سلاح غزه در طول هشت ماه گذشته موفق شدند؛ می‌توانند این امید را داشته باشند که با گسترش جنگ و درگیری با لبنان به موفقیتی دست پیدا کنند. اگر صهیونیست‌ها بخواهند از چاله غزه به چاه لبنان بیفتند ما هیچگاه به آنها توصیه نمی‌کنیم که مرتکب چنین خطای راهبردی نشوند. مقاومت چه در فلسطین و چه در لبنان از چنان قدرتی برخوردار است که اجازه نخواهد داد که صهیونیست‌ها به هیچیک از اهدافشان دست پیدا کنند. لذا مقاومت در لبنان به عنوان یک نیروی مستقل، رشید و بالغ و دارای هوشمندی قطعاً اجازه نخواهد داد که صهیونیست‌ها دست از پا خطا کنند.
مجدداً اگر درخصوص اسرائیل وفلسطین صحبت کنیم جنابعالی استحضار دارید که در ICC و ICJبرخی احکام علیه اسرائیل در خصوص مواردی که آفریقای جنوبی مطرح کرده است صادر شده است و امروز هم در بریکس صحبت‌هایی از وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی در این خصوص مطرح شده . نظر جنابعالی در این باره چیست؟ آیا این دادگاه‌ها می‌توانند اسرائیل و خاطیان را به مجازات برسانند؟
شاید هشت ماه قبل و یا یکسال قبل هیچکس تصور نمی‌کرد که صهیونیست‌ها با شرایطی مواجه شوند که چندین کشور در دنیا با آنها قطع رابطه کامل سیاسی و اقتصادی کنند. آنها شاید هیچ گاه باور نمی‌کردند که امروزه چند کشور آنها را تحریم کرده و با آنها قطع رابطه اقتصادی کنند. شاید یک سال یا هشت ماه پیش صهیونیست هیچگاه باور نمی‌کردند که دادستان دادگاه کیفری بین المللی درخواست دستگیری نخست وزیر و وزیر جنگ صهیونیست‌ها را بدهند. همین طور شاید آنها باور نمی‌کردند که روزی فرا برسد که پایتخت‌های غربی بویژه کشورهای اروپایی و همین طور دانشگاه‌ها و دبیرستان‌های آمریکایی به محلی برای حمایت از مردم فلسطین، آرمان فلسطین و کشور فلسطین و مقابله با جنایت صهیونیست‌ها تبدیل شوند. همین طور آنها باور نمی‌کردند که ساز وکارهای غربی مانند ICC یا ICJ به محلی برای بازخواست صهیونیست‌ها تبدیل شوند. اقدامی که آفریقای جنوبی انجام داد؛ اقدامی بود که مورد حمایت همه کشورهای مستقل قرار گرفت. لذا آنقدر جنایت صهیونیست‌ها، گسترده و وسیع و پر حجم بود که حتی ساز وکارهای غربی هم نتوانستند درمقابل آن سکوت کنند. اما واقعیت این است که مردم فلسطین هیچ گاه امیدی به این ساز وکارهای در واقع حقوقی یا سیاسی نداشته‌اند؛ هرچند که وظیفه این ساز وکارهاست که به دنبال استیفای حقوق مردم فلسطین و مقابله با جنایتکاران باشند. مردم فلسطین با اتکا به باور خودشان و اتکا به قدرت، هوش و خلاقیت جوانان خودشان و با امید به آینده‌ای درخشان در مقابل اشغالگران ایستاده‌اند و علی رغم همه فشارها و جنایت‌هایی که صهیونیست‌ها و حامیان غربی شأن انجام می‌دهند؛ هیچ گاه خللی در عزم راسخ شأن برای مقاومت در برابر جنایتکاران صهیونیست ایجاد نشده است.
اخیراً گزارش‌هایی در رسانه‌های غربی مبنی بر انجام برخی پروژه‌های معدنی و استخراج مواد کانی بین ایران و نیجر منتشر شده است. کشورهای آفریقایی در حال حاضر در دوران پسا استعمار قرار دارند و بسیاری از آنها به دنبال استقلال هر چه بیشتر برای خودشان هستند. نظر جنابعالی در این خصوص و روابط میان ایران و نیجر چیست و همچنین ایران چه کمکی می‌تواند به این کشورها در زمینه دستیابی کامل به استقلال خود داشته باشد؟
همان طور که اشاره کردید جمهوری اسلامی به عنوان یک کشور مستقل و مقتدر در جهان مبتنی بر چند جانبه گرایی در این مسیر حرکت می‌کند که ظرفیت‌های مختلف در نقاط مختلف جهان برای هویت یابی و توانمندشدن، به عنوان اولویت سیاست خارجی ایران عمل بکنند. در همین چارچوب، کشورهای مختلف در آمریکای لاتین و افریقا در اولویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار دارند. ما ظرفیت‌های بسیار مناسبی برای همکاری‌های اقتصادی چه در امریکای لاتین و چه در آفریقا داریم. این ظرفیت‌ها می‌تواند موجب توانمند سازی این کشورها برای توسعه و پیشرفتشان بشود و در نتیجه آنها را برای ایستادگی در برابر استعمار نو، پایدارتر و مقاوم‌تر کند. لذا در دوره ریاست جمهوری آیت الله رئیسی، آمریکای لاتین و آفریقا از جمله اولویت‌های نخست همکاری‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران بود و این سیاست همچنان تداوم خواهد داشت.
احتمالاً جنابعالی استحضار دارید که اخیراً سه کشور اروپایی نامه‌ای را مبتنی بر نگرانی‌های خود در خصوص نقض توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ به شورای امنیت ارسال کردند. آمریکا تنها کشور در جهان است که از بمب اتم استفاده کرده و امروزه خودش را در موضعی قرار داده که به دیگران در خصوص بمب اتم و تسلیحات هسته‌ای درس اخلاق می‌دهد. به نظر جنابعالی این یک کار ریاکارانه است یا یک ترویج ترس نسبت به ایران؟
همان طور که اشاره کردید، این آمریکا بود که بدون هیچ دلیل منطقی از توافق سال ۲۰۱۵ کنار کشید و خودش را از چارچوب این توافق خارج کرد. اروپایی‌ها از حدود دو سال پیش، هیچ اقدام مثبتی در عرصه مذاکرات انجام ندادند. قطعاً این اقدام سه کشور اروپایی از جمله اقدامات فریبکارانه آنهاست که در حالی که هیچ جدیت و اراده‌ای برای پیگیری مذاکرات از خودشان نشان نمی‌دهند، ایران را به ناحق متهم به عدول و نقض تعهداتش می‌کنند. ایران در چارچوب تعهداتی که در چارچوب توافق ۲۰۱۵ داشت همچنان در آن مسیر حرکت می‌کند. اقداماتی که ایران در خصوص توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خود انجام می‌دهد و در دوره پیش رو هم قطعاً این فعالیت‌ها را توسعه خواهد داد در چارچوب معاهده ان پی تی و زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی صورت می‌گیرد و لذا ایران مرتکب هیچ گونه تخلف و نقض تعهدی نشده است و این طرف‌های غربی به ویژه سه کشور اروپایی هستند که با سو استفاده از ظرفیت ساز و کار فنی و تخصصی آژانس بین المللی انرژی اتمی، به دنبال جبران ناکامی‌ها و شکست‌هایشان در عرصه‌های دیگر می‌باشند و در واقع آژانس بین المللی انرژی اتمی را تبدیل به محل تسویه حساب سیاسی خودشان با ایران کردند که قطعاً در این مسیر موفق نخواهند شد.
جناب آقای دکتر همان طور که جنابعالی استحضار دارید ایران کشوری است که بیشترین تحریم‌ها علیه آن اعمال شده است و در عین حال روسیه نیز کشوری هست که این روزها بیشترین تحریم‌ها را علیه آن اعمال می‌کنند. آیا این رژیم تحریم‌ها می‌توانند همکاری‌های بیشتری را بین ایران و روسیه شکل بدهند و این اقدامات به چه نحوی می‌تواند کمک کننده باشند؟ همچنین مکانیسم‌های جهانی همانند بانک جهانی و خود سازمان ملل به عنوان مکانیسم‌های که باید به نفع همگان کار کنند عملاً از میزان تأثیر و مؤثر بودنشان در چنین فضایی کاسته شده است. نظر جنابعالی در این خصوص چیست؟
این یک واقعیت است که تحریم‌های غیر قانونی آمریکا علیه ایران و روسیه بر این دو کشور تأثیراتی گذاشته ولی بر ایران و روسیه مؤثر نبوده است. به این معنا که تحریم‌ها توانسته برای ایران و روسیه موانع و مشکلاتی ایجاد کند ولی هیچ گاه این تحریم‌ها نتوانسته‌اند آمریکایی‌ها را به اهداف خودشان برسانند. لذا شما مشاهده می‌کنید که امروز که ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران بعد از چند دهه تحریم‌های آمریکا پیشرفته‌تر از گذشته در حال نگاه به یک افق بلند و روبه جلو هستیم. امروز ایران در کنار چند کشور بزرگ در چارچوب سازوکارهای چند جانبه گرایی مانند شانگهای و بریکس در حال هم افزایی ظرفیت‌های خودش با دیگر قدرتها جهت مقابله با یکجانبه گرایی آمریکا است. این یک واقعیت است که اگر کشورهای مستقل و قدرت‌های بزرگ مانند ایران، روسیه و چین و دیگر قدرتها در چارچوب سازمان همکاری شانگهای و مجموعه بریکس، ظرفیت‌های خود را با هم به اشتراک بگذارند چندان دور نخواهد بود که تحریم‌ها دست وپای تحریم کنندگان را محدود خواهد کرد ودست و پای آنها را خواهد بست. البته سازو کارهای مالی و بانکی که امریکایی‌ها در چارچوب بانک جهانی یا صندوق بین المللی پول تدارک دیده‌اند در واقع توانسته‌اند برای مدتی ظرفیت‌هایی را برای آنها ایجاد کنند ولی عزم راسخ کشورهای مستقل در چارچوب مجموعه بریکس برای دلارزدایی از مناسبات اقتصادی و تجاریشان و همین طور ایجاد مؤسسات مستقل مانند بانک بریکس به این کشورها اجازه می‌دهد که از اتکا به ظرفیت‌های غربی رهایی پیدا کنند و این توانایی نزد این کشورها وجود دارد. شما وقتی دقت کنید می‌بینید در مجموعه کشورهای بریکس بزرگترین کشورهای تولید کننده نفت و گاز که ایران وروسیه هستند حضور دارند. همین طور بزرگترین کشورهای مصرف کننده نفت جهان که هند و چین هستند حضور دارند.
اگر بزرگترین تولیدکنندگان انرژی و بزرگترین واردکنندگان انرژی در یک مجموعه حضور داشته باشند، اینها می‌توانند با تدوین ساز و کارهایی بین خودشان، بتوانند نیازهای اقتصادی خود را در عرصه‌های مختلف پوشش بدهند و از اتکای ظرفیت‌هایی که جز ساز وکارهای غربی است فارغ و از آنها بی نیاز شوند. لذا تحریم‌ها برای ایران و روسیه هزینه‌هایی ایجاد کرده است و از طرف دیگر هم این فرصت را در اختیار این کشورها قرار داده است که راه حل توسعه پایدار و موفقیت و پیشرفت مطمئن را در دستور کار قرار دهند. راه حل بلند مدت این است که به ساز وکارهای چند جانبه گرایی تکیه شود و خود را از اتکا و اعتماد به ظرفیت‌هایی که مبتنی بر ساز وکارهای غربی است رها نمود و این تجربه‌ای است که ظرف چند سال اخیر بویژه در همکاری ایران و روسیه و چین منجر به همبستگی و هم افزایی در عرصه‌های اقتصادی و تجاری شده است و نشان داده که این کشورها از این توانایی برخوردارند تا آینده‌ای مطمئن برای پیشرفت خود و جهان مستقل ترتیب بدهند ان شا الله.