خبرگزاری مهر، گروه استانها: عرفه یعنی شناخت. حال آنکه حجاج بیت‌الله الحرام نیز که در دومین روز از مناسک حج از مکه مکرمه راهی جبل‌الرحمه می‌شوند تا اعمال مخصوص این روز را انجام دهند، در صحرای «عرفات» وقوف می‌کنند تا مناجات خالصانه با پروردگار عالم، آن‌ها را در مسیر شناخت انسان از خود، خدا و معرفت بندگی به پیش ببرد.
در این بین، فضلا و اهالی عرفان و کرم گفته‌اند که دعای عرفه، شمه‌ای از برکت وجودی سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) است تا فضائل این روز منحصر در زائران سرزمین وحی نباشد و نه‌فقط سایر مذاهب اسلامی بلکه همه ابناء بشر بتوانند از گنجینه کرامات این روز پرفضیلت بهره ببرند.
عرفه، روز توبه و استغفار
حجت‌الاسلام سیدحسین مؤمنی استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه در روز عرفه، عنایت خاص پروردگار مشمول بندگان می‌شود، می‌گوید: عرفه روز استجابت دعا، پذیرش استغفار و قبول توبه است.
وی اضافه می‌کند: در روایات متعدد آمده که در این روز عزیز، عبادت بندگان معادل با ۱۷۰ سال عبادت است و بر همین اساس، توصیه شده تا مؤمنان در این روز دل‌هایشان را متوجه ذات اقدس احدیت کنند و زیارات، دعا، ذکر، استغفار، توسل و صلوات بر رسول گرامی اسلام (ص) و ائمه اطهار (ع) را در برنامه زندگی خود قرار دهند.
وی می‌افزاید: خداوند عالم به دنبال بهانه است تا بنده خود را ببخشد. شب‌های قدر، ماه‌های پرفضیلت رجب، شعبان و رمضان به همراه محرم‌الحرام و ماه صفر، این‌ها همه نشانه‌های تصدیق این ادعاست که بیش از توجه بندگان، ذات اقدس پروردگار عالم به بخشش و رحمت اقبال نظر دارد و مضاف بر همه این‌ها، روز عرفه نیز مقرر شده تا نه‌فقط حجاج بیت‌الله الحرام بلکه همه انسان‌ها با بهره‌گیری از این فرصت، استغفار کنند و به آغوش مهر خداوند عالم برگردند.
به گفته این استاد حوزه و دانشگاه، توبه باید با پشیمانی از گناه در قلب انسان همراه باشد و اگر این‌طور شد، ترمیم گذشته حاصل می‌شود و ترسیم آینده صورت می‌گیرد. حجت‌الاسلام مؤمنی می‌افزاید: بنا بر توصیه اولیای الهی، اگر خدا را به حسین‌ابن علی (ع) قسم دادیم و درخواست عفو کردیم، به تعداد معاصی ثبت‌شده در پرونده اعمال انسان ثواب در کارنامه عمل ثبت می‌شود. تأکید شده که انسان در این روز مداومت بر ذکر «اِلهی بِالحُسَین اَلعَفو» داشته باشد و خدای متعال را به ولی شهید خود سوگند بدهد که این‌طور شود، پروردگار به وساطت اباعبدالله (ع) از ما راضی می‌شود.
وی بیان می‌کند: در روایت آمده که زیارت علی‌بن موسی‌الرضا (ع) اگر ضمیمه به معرفت باشد، گناهان کبیره بنده را پاک می‌کند حتی اگر به اندازه قطرات باران و برگ درختان باشد. حالا شما ببینید صدها هزار نفر زائر و مجاور دل‌داده در این روز عزیز، خود را به بارگاه قدسی امام رئوف (ع) می‌رسانند و توفیق عرفه را با توفیق زیارت امام هشتم (ع) همراه می‌کنند. این زیارت، توبه مقبول است و وقتی چنین فرصتی فراهم است، چرا انسان از رحمت الهی مأیوس باشد؟
حجت‌الاسلام مؤمنی با اشاره به روایتی از امام سجاد (ع) می‌گوید: در روایت آمده که مصادف با روز عرفه، حضرت زین‌العابدین (ع) با گروهی از مردم مواجه شد که برای رفع نیازهای خود از مردم درخواست می‌کردند. حالا بحث تکدی‌گری بوده یا هر چیز دیگر اما اصل رویداد ناظر بر تأمین نیاز از مردم بوده است. راوی نقل می‌کند که حضرت خطاب به این افراد فرمود «وای بر شما! در روز عرفه حاجت از بندگان خدا می‌خواهید در حالی که امروز، پروردگار عالم حتی به کودک در رحم مادر نیز عنایت می‌کند»؟
وی تأکید می‌کند: بعضی جریان‌ها برنامه‌ریزی دارند تا با حمله روانی، یأس و ناامیدی را در جامعه و به‌خصوص جوانان تزریق کنند. عرفه روز نجات از یأس و ناامیدی است، روزی که ما به وجود اقدس اهل بیت (ع) پناه می‌بریم و به وساطت حضرات معصومین، رفع همّ‌وغم خود را از خدای متعال مسالت می‌کنیم.
پشیمانی از گناه، شرط استجابت دعا
«عرفه روز سه احترام است؛ یکی از جهت حرام‌بودن ماه ذی‌الحجه که بنا بر روایت، فضیلت اعمال عبادی در آن دوبرابر ایام عادی است، دوم از جهت دهه اول آنکه پرفضیلت‌ترین ایام از این ماه است و سوم از جهت یک روز مانده به عید قربان که بنا بر روایات، شیطان در غل و زنجیر است».
حجت‌الاسلام علی رضایی تهرانی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان این جملات می‌گوید: امروز روز اعتراف است. جبرئیل امین زمانی که به حضرت آدم مناسک حج را تعلیم می‌داد، زمانی که به صحرای عرفات رسیدند فرمود «یا آدم، اِعتَرِف بِخَطیئَتِک وَبکِ عَلی ذَنبِک» یعنی ای آدم به اشتباهات خود اعتراف کن و بر گناهانت اشک بریز. بنابر همین است که می‌گویند امروز روز معرفت است و خدای متعال سفره استجابت انداخته تا بنده را به آغوش بپذیرد.
وی می‌افزاید: یکی از کارهایی که در این روز توصیه شده این است که انسان خود را برای دعا و انابه خود را فارغ کرده باشد و این فراغت مشتمل بر مسائل کاری بیشتر ناظر بر فراغت ذهنی است یعنی انسان باید دل را از کینه‌ها پاک کند، لباس نوی تقوا بپوشد و خود را در محضر الهی حاضر ببیند تا بتواند به بهترین نحو از برکات این روز بهره‌مند شود.
به گفته این استاد حوزه و دانشگاه، نمی‌شود انسان در دل خود شیرینی گناه را احساس کند اما به توبه و انابه بپردازد که اگر چنین شد مصداق همان روایت خواهد بود که فرمود «کَالمُستَهزَء بِاللّه» یعنی گویا العیاذبالله خدا را به سخره گرفته است. حجت‌الاسلام رضایی تهرانی می‌افزاید: صائب تبریزی در این موقعیت می‌گوید «جاروب زن به خانه و پس میهمان طلب» یعنی باید پیش از آنکه انسان استغفار کند، دلش را از شیرینی گناه پاک کند. به‌خصوص در مصداق گناهانی همچون غیبت و تهمت که می‌دانیم زمینه خشم پروردگار را فراهم می‌کند. اگر انسان از صمیم قلب خود یک «استغفرالله» گفت، بابت معصیت خود پشیمان شد و سپس به دعا پرداخت، آن‌گاه است که با قطعیت می‌توان گفت به استجابت توبه خود بسیار نزدیک شده است.
وی بیان می‌کند: دعا مغز عبادت است. گاهی ممکن است این سوال پیش بیاید که اگر خداوند عالم ارحم الراحمین است و بر همه احوال بندگان آگاهی دارد، پس چرا باید دعا کنیم. اینجاست که پروردگار متعال در آیه ۷۷ سوره مبارکه فرقان می‌فرماید «قُلْ مَا یَعْبَأُ بِکُمْ رَبِّی لَوْلَا دُعَاؤُکُمْ» و به صراحت اذعان دارد که اگر دعای شما نباشد، خداوند عالم هیچ توجهی به شما نخواهد کرد. البته در مقام پاسخ به این پرسش نباید از جنبه‌های فردی و نفع شخصی فرد عابد نیز فراموش کنیم زیرا به‌صورت ذاتی، دعا برای خود فرد برکات دارد و دل را به صورت مستمر و پایدار متوجه ذات اقدس احدیت می‌کند.