محسن هاشمی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه احزاب در سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی اصولاً تضعیف شده هستند، گفت: بیش از ۴۰۰ حزب از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ثبت شدند، این‌ها تک به تک حذف شدند یا از فعالیت آنها کاسته شد و برخی از آنها نیز کاملاً در رکود به سر می‌برند. هم اکنون بیش از ۱۰۰ حزب به عنوان حزب فعال مطرح هستند، فقط نیمی از این احزاب به عضویت خانه احزاب درآمدند. از میان همین اعضا نیز می‌توان گفت شاهد احزاب فعالیت ۱۰۰ درصدی احزاب به آن معنی که در کشورهای غربی وجود دارد، نیستیم.
وی افزود: در کشور ما طوری وانمود شده است که گویا احزاب نمی‌توانند کارایی داشته باشند. همان‌طور که می‌دانید در کشورهای دیگر، فعالیت حزبی یک شغل تمام وقت محسوب می‌شود و دبیرکل یک حزب سیاسی شغل دیگری ندارد. کسی که دبیرکل یک حزب است و کاندیدای آنها در انتخابات پیروز می‌شود به‌عنوان نخست وزیر انتخاب می‌شود. قدرت را در دست می‌گیرد و یا با دولت حاکم ائتلاف می‌کند.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران، با طرح این موضوع که فعالان حزبی در ایران مشاغل اصلی خود را دارند، ادامه داد: سیاسی بخشی از وقت خود را در حد یک سرگرمی سیاسی در احزاب می‌گذرانند. در مقابل هم می‌توانیم توجه کنیم که هیچ‌یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری اعلام نمی‌کنند که عضو و یا طرفدار یک حزب هستند. سعی آنها بر این است که بگویند فراجناحی هستند، این را در شعارها و تبلیغات خود مطرح می‌کنند.
هاشمی با اشاره به تشکیل جبهه‌های سیاسی و افزایش قدرت احزاب، گفت: با جمع شدن احزاب همسو و تشکیل جبهه، اثرگذاری احزاب افزایش می‌یابد. جبهه اصلاحات با ۳۱ حزب از کاندیدی مورد نظر آقای پزشکیان به عنوان کاندید مورد تأیید، حمایت می‌کند. اصولگرایان نیز به همین صورت با تشکیل شورای وحدت که مجموعه چندین حزب، گروه و دسته است از یکی دیگر از کاندیداها، آقای پورمحمدی است حمایت می‌کنند و یا شانا از آقای قالیباف حمایت می‌کنند.
وی بیان کرد: فرد در فعالیت‌های انتخاباتی احزاب این است که وقتی کاندید مورد نظر آنها برنده می‌شود، از میان همان حزب فعالانش همکاران فرد پیروز انتخاب می‌شوند و نیروهای خود را به او پیشنهاد می‌کنند و نیروها را در اختیار نامزد برنده قرار دهند، نتیجه این اتفاق این است که احزاب نقش خود را ایفا می‌کنند اما هیچ مسئولیتی نیز بر عهده نمی‌گیرند و همه مسئولیت‌ها بر سر رئیس جمهور شکسته می‌شود. -اما اگر شکستی از سوی رئیس جمهور رخ دهد، حزب و احزاب طرفدار و پشتیبان او- کی بود، کی بود، من نبودم، می‌شوند. همیشه موفقیت در کار نیست و معمولاً شکست، بیش از موفقیت در فعالیت‌های سیاسی اتفاق می‌افتد.
احزاب باید نیروهای مدیریتی تربیت کنند
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران، در پاسخ به این پرسش که آیا نپذیرفتن مسئولیت شکست‌های رئیس جمهور از سوی حزبی که او را حمایت کرده است به جایگاه احزاب لطمه وارد می‌کند؟ گفت: بله این رویکرد دو صدمه به بدنه احزاب کشور وارد می‌کند. نخست آن‌که باعث می‌شود آنها ضعف داشته باشند و نتوانند سیاست‌ورزی درستی داشته باشند و دوم آن‌که به حیثیت نظام جمهوری اسلامی ایران هم ضربه می‌زند.
وی ادامه داد: اتفاقاتی که هم‌اکنون رخ داده و اسم آنها یک‌دست سازی است، در حاکمیت انجام می‌شود. در حالی که اگر حزب معتبری باشد که در آن همه ارکان یک حزب وجود داشته باشد، به طور مثال اعضای زیادی در حد چند میلیون نفر در کشور داشته باشد، چارت تشکیلاتی و ساختار درستی داشته باشد و نیروهای آموزش‌دیده تربیت کرده باشد، به همان روش‌هایی که حاکمیت در استصواب به کار می‌گیرد و برخی را حذف می‌کند، احزاب در درون خودشان انجام دهند و سعی کنند آدم موجه را به نام نامزد انتخاباتی معرفی کنند، چرا که حزب آنها باید مسئولیت آنچه که اتفاق می‌افتد را به عهده بگیرد.
هاشمی در ادامه با تاکید بر اینکه تربیت نیرو باید بر عهده احزاب باشد، بیان کرد: باید این وظیفه بر عهده احزاب باشد که نیروی سیاسی برای مدیریت کشور، آموزش دهد. برنامه مشخص با شعارهای مشخص برای اداره کشور ارائه دهد. این مسائل به سبکی از قاموس احزاب خارج شده است و ضرر این جریان به طور عمده ر نظام و مدیریت کشور وارد می‌شود.
احزاب باید مسئولیت کاندید خود را بپذیرند
وی افزود: به نظرم باید احزاب جدی‌تر گرفته شوند و شرایط ویژه گذاشته شود تا تعداد احزاب زیاد نباشد. احزاب قوی و مقتدر در جامعه با تفکرات مشخص شکل بگیرد، با سابقه کافی و تیم و نیروی کارشناسی مجرب فعالیت کنند، تا وقتی که در عرصه‌های انتخابات و مدیریت کشور وارد سیاست‌ورزی می‌شوند، واقعاً بتوانند کشور را اداره کنند و هر کجا مشکلی پیش بیاید، دبیرکل و اعضای شورای مرکزی و کمیته‌های تخصصی آنها مسئولیت بپذیر باشند و و اگر نتوانستند کارنامه مشخصی را ارائه دهند این حزب باشد که دچار مشکل شود نه یک فرد.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی ایران، در همین رابطه مثال زد و گفت: در حال حاضر، افراد به عنوان رئیس جمهور به صحنه می‌آیند. آقای رئیس جمهور رئیسی، آقای روحانی، آقای هاشمی‌رفسنجانی و آقای احمدی‌نژاد و یا آقای خاتمی و هر وقت می‌خواهند علیه یک تفکر صحبت کنند علیه آن فرد صحبت می‌کنند در صورتی که این تفکر باید از یک حزب با برنامه مشخص ارائه شده باشد که اگر موفق باشد یا موفق نشود باید علیه آن حزب صحبت شود. باید یک مجموعه، مسئولیت کارهای کشور را به عهده بگیرد نه یک فرد.
احزاب در غرب به میزان آرا از بودجه دولتی استفاده می‌کنند
هاشمی با طرح این موضوع که ما دموکراسی را در یک سبکی از غرب گرفته‌ایم، افزود: دموکراسی را از غرب آورده‌ایم و این لازمه مردم سالاری است اما احزاب را به درستی مدیریت نکردیم، به نحوی که احزاب در کشور ایجاد شوند و بزرگ شوند؛ همان‌طور که در کشورهای پیشرفته فعالیت دارند اتفاق نمی‌افتد و آنها برای احزاب بودجه اختصاص می‌دهند و این به میزان درصد آرایی که در جامعه دارند مربوط است و می‌توانند از بودجه‌های دولتی استفاده کنند. این موارد هنوز در نظام جمهوری اسلامی برای احزاب انجام نشده است.
هاشمی در پاسخ به این پرسش که آیا این درست است که مردم احزاب را محدود به فعالیت‌های دوره انتخابات می‌دانند که در آن مقطع یک ساختمان را کرایه می‌کنند و فعالیت می‌کنند و بعد از آن تا انتخابات بعدی فعالیتی ندارند؟ گفت: این جملات شما در جهت تضعیف احزاب است. صدا و سیما به احزاب اهمیت نمی‌دهد. فقط در زمان انتخابات ۵ روز به احزاب اهمیت می‌دهد و خارج از آن اسم احزاب را نمی‌آورد. نحوه صحبت شما هم از همان تفکر است و در جهت تضعیف احزاب می‌باشد.
صدا و سیما به احزاب نمی‌پردازد
هاشمی با انتقاد از سازمان صدا و سیما، افزود: من بارها به عنوان شورای مرکزی حزب کارگزاران صحبت می‌کنم اما در صدا و سیما فقط می‌نویسند فعال سیاسی، حزب کارگزاران را مطرح نمی‌کنند. جهت رسانه ملی تضعیف احزاب است، در یک زمان به آنها احتیاج پیدا می‌شود و می‌خواهند رونقی ایجاد کنند و مشارکت انجام شود و نظام از آنها استفاده کند، اسم احزاب را می‌آورند و ممکن است تا دو سال دیگر اسم آنها آورده نشود تا انتخابات بعدی و این‌طور مردم فکر می‌کنند که احزاب فقط در زمان انتخابات فعالیت می‌کنند. در صورتی که احزاب کنگره برگزار می‌کنند اعضای شورای مرکزی خود را انتخاب می‌کنند. سعی می‌کنند بودجه تأمین کنند و جلسات هفتگی برگزار می‌کنند. کمیته‌های مختلف خود را تشکیل می‌دهند و بعضی از آنها روزنامه دارند و فعالیت دارند و خارج از رسانه خودشان نمودی ندارند.
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی مطرح کرد: احزاب در اداره امور کشور معمولاً طرف مشورت قرار نمی‌گیرند، ممکن است افراد یک حزب طرف مشورت باشند؛ اغلب نه با سمت حزبی که دارند، البته احزاب برای انتخاب کاندید مورد نظر خود ساختاری دارند، آنها باید افراد اعضای خود را در زمینه‌های مختلف کشورداری آموزش دهند. احزاب در کنگره‌های خود با رأی‌گیری با انتخاب اعضای شورای مرکزی کاندید خود برای انتخابات را مشخص می‌کنند. به طور معمول باید دبیرکل خود را به عنوان نامزد انتخاب کنند. گاهی اوقات دبیرکل آنها برای آن‌که آرای بالایی کسب کند، شرایط لازم را ندارد در این صورت احزاب با هم ائتلاف می‌کنند.
پزشکیان از سوی ۳۱ حزب انتخاب شده
هاشمی با یادآوری اینکه هم اکنون احزاب به تنهایی قدرت جامعی ندارند، گفت: احزاب به سمت ائتلاف می‌روند و این کار به آنها قدرت می‌دهد، همان‌طور که دیده‌اید جبهه اصلاحات از ۳۱ حزب تشکیل شده است. برای آن‌که کاندید خود را از بین این ۳۱ حزب انتخاب کنند ساز و کاری ایجاد کرده‌اند، به طور مثال حزب به صدای اصلاحات اعلام کرده است که هر یک از احزاب کاندید خود را معرفی کنند، شورای مرکزی جبهه اصلاحات این اسامی را بررسی می‌کند و طبق رأی‌گیری هر کسی که رأی بیشتری بیاورد، به عنوان کاندید و پتانسیل معرفی از سوی جبهه اصلاحات در نظر گرفته می‌شود از آنها می‌خواهند که در انتخابات ثبت نام کنند. وقتی از فیلتر شورای نگهبان گذشتند به عنوان کاندید شورای اصلاحات معرفی می‌شوند.
وی در همین رابطه بیان کرد: اگر شورای اصلاحات بیشتر از یک کاندید را معرفی کند مجدد باید بررسی کنند و در نهایت یک فرد را انتخاب کنند. هم اکنون جبهه اصلاحات همین مسیر را طی کرده است. چرا که هر حزب به تنهایی نمی‌توانسته است قدرت کافی را داشته باشد تا در عرصه سیاست‌ورزی کشور ورود کند. به عنوان مثال حزب کارگزاران، آقای جهانگیری محسن هاشمی و آقای همتی را به جبهه اصلاحات معرفی کرد و در جبهه اصلاحات آقای جهانگیری توانست دو سوم آرا را کسب کند، احزاب دیگری نیز کاندیداهای خود را معرفی کردند به طور مثال آقای پزشکیان دو سوم آرا را کسب کرد، همین‌طور از احزاب دیگر آقای آخوندی دو سوم آرا را کسب کرد. این کاندیداها ثبت نام کردند و شورای نگهبان فقط آقای پزشکیان را تأیید صلاحیت کرد. می‌بینید که در یک ساز و کار حزبی کاندید جبهه اصلاحات معرفی شده است.
احزاب در حد توان و امکانات مالی از کاندید خود حمایت می‌کنند
هاشمی در ادامه پیرامون نحوه حمایت از کاندید معرفی شده، گفت: در حال حاضر همه احزاب در جبهه اصلاحات در حد توانایی مالی و امکانات خود با ستادهایی که به صورت فعال برقرار کرده‌اند از کاندید مورد نظر حمایت می‌کنند. این‌طور طرفداران خود را تحریک می‌کنند که به کاندید مورد نظرشان رأی دهند. حزب کارگزاران ستاد انتخاباتی خود را دارد، اصلاحات هم ستاد خود را برقرار کرده و خود آقای پزشکیان نیز ستاد انتخاباتی خود را فعال کرده است. سعی می‌کنند کاندید مورد نظر خود را بالا بیاورند و در این فعالیت‌ها حاکمیت برای مشارکت بیشتر در انتخابات از احزاب حمایت می‌کند را که این مشارکت بیشتر به مشروعیت بیشتر نظام منجر می‌شود.
نامزد پیروز خود را فراجناحی می‌داند
هاشمی در رابطه با شرایط احزاب پس از پیروزی یک نامزد در انتخابات بیان کرد: از انتخابات که عبور کردیم، نامزد پیروز یا خود را فراجناحی فرض می‌کند و دیگر کاری به گروه‌های سیاسی ندارد. البته از آنها مشورت می‌گیرد. خود را البته مدیون به یک حزب خاص نمی‌داند. این‌طور فکر می‌کند که اگر فراجناحی عمل کند برایش بهتر است. البته در کشورهای غربی برخی از لوایح و طرح‌هایی که در دولت و مجلس ارائه می‌شود از دل احزاب برخاسته است که از طریق دولت به مجلس ارائه می‌شود.
احزاب در طول سال فعال هستند
عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران با طرح این موضوع که در حال حاضر فعالیت احزاب طوری به نمایش گذاشته می‌شود که گویا فقط در زمان انتخابات فعالند، افزود: این‌طور نیست و ما در طول سال فعال هستیم. در حال حاضر از ظرفیت احزاب برای مدیریت بهتر کشور استفاده نمی‌شود.
مناظره به این شکل مشارکت را بالا نمی‌برد
هاشمی همچنین در مورد رعایت اخلاق انتخاباتی در برنامه‌های تبلیغاتی نامزدها شرکت آنها در مناظره‌های تلویزیونی، گفت: برخی از حواشی ممکن است هیجان انتخابات را افزایش دهد. مناظره اول تشریفات بالایی داشت و به‌نظرم کاندیداها با هم مناظره نمی‌کردند، مجری هم مناظره را اداره نمی‌کرد بلکه یک سری سوال‌هایی را مطرح کرد و نامزدها نیز مطالب خود را از قبل آماده کرده بودند و آنها را ارائه کردند به نوعی اصلاً کاری به سوال‌ها نداشتند. خیلی هم همدیگر را نقد نکردند و مناظره به این سمت که مشارکت را چندان تحت تأثیر قرار دهد حرکت نکرد. اگر به همین شیوه ادامه یابد فکر نمی‌کنم چندان مثبت باشد.