خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ قرار است علیرضا قربانی با همراهی گروهی بزرگ از نوازندگان نخستین کنسرت رسمی موسیقی ایران را پس از گذشت یک سال از درخواست مجوز، روز نهم تیر ماه در میان ستون‌های تخت‌جمشید برگزار کند. گفته می‌شود که این کنسرت در پهنه اصلی تخت‌جمشید و با جانمایی تعداد گسترده‌ای از صندلی‌ها برای مخاطبان برگزار می‌شود و تا ۱۱ تیر ماه ادامه خواهد داشت.
قربانی تنها کسی است که توانسته مجوز برگزاری کنسرت را در تخت جمشید بگیرد. پیش از این محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، یانی و کیتارو رؤیای برگزاری کنسرت در تخت جمشید را داشته‌اند اما همواره با این اقدام مخالفت شده بود.
برگزاری این کنسرت در محوطه تاریخی و جهانی تخت جمشید اگرچه با استقبال رو به رو شده و بلیت‌های ۳۰۰ تا ۷۵۰ هزار تومانی آن به سرعت فروش رفت؛ اما نگرانی‌هایی را در پی داشته است. هر چند محمد ثابت اقلیدی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس گفته تمامی جوانب کار برای اجرای چنین کنسرتی در یک مجموعه تاریخی با دقت و نظارت کارشناسان حوزه میراث فرهنگی گردشگری استان سنجیده شده است اما برگزاری این کنسرت آن هم در مجموعه‌ای که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد مخالفان و البته موافقانی هم دارد.
زدودن رخوت از آثار تاریخی
موافقان معتقدند که می‌بایست آثار تاریخی از رخوت بیرون بیاید و با برگزاری رویدادهای مختلف زمینه رفت و آمد مردم به این آثار فراهم شود همچنین این برنامه‌ها موجب معرفی بهتر این آثار در سطح جهانی خواهد شد. این افراد بر این باور هستند که برگزاری کنسرت در آثار تاریخی، مشکلی برای حفاظت از آن به وجود نمی‌آورد.
اما مخالفان هم دلایل خود را دارند. در چند روز گذشته این مخالفت‌ها و نگرانی‌ها در پی برگزاری کنسرت قربانی بیشتر هم شده است. مخالفان می‌گویند برگزاری کنسرت در اماکن تاریخی در حالی از سوی وزارت متبوعه مجوز داده می‌شود که همین افراد معتقد هستند حتی میکروارگانیسم‌های سطح پوست یا فلش یک ثانیه‌ای دوربین می‌تواند برای بناها مضر باشد. این متولیان در پاسخ به انتقادها درباره برگزاری کنسرت‌هایی در سطح بزرگ و آسیب ارتعاشات آن همیشه برگزاری کنسرت‌هایی در بناهای تاریخی کشورهای دیگر را به عنوان مصداق آورده و عنوان می‌کنند که در آکروپولیس هم میزبان کنسرت بزرگ یانی بوده است. اما آنها به این موضوع اشاره نمی‌کنند که پس از برگزاری کنسرت یانی در سال ۱۹۹۴ یا کنسرت‌های بعدی در آکروپلیس بسیاری به آن نقد کردند و گفتند که این بنای تاریخی ممکن است تحت تأثیر ارتعاشات قرار گیرد.
پاسخ متولیان
در این باره برگزاری کنسرت در اماکن تاریخی در رسانه‌های یونان نوشته‌اند که مقامات محلی تشنه پول از برگزاری کنسرت‌های پر سر و صدا توسط افراد مشهور نمی‌گذرند هر چند که انفجار دسی بل ها به این بنای تاریخی در سال‌های آینده آسیب بزند. کارشناسان میراث در یونان هم گفته‌اند که نمی‌دانند این اثر تاریخی چقدر می‌تواند در مقابل تجهیزات صحنه تحمل داشته باشد چون هنوز آزمایشات دقیقی انجام نشده است.
در پی ابراز این مخالفت‌ها «علیرضا عسگری چاوردی» مدیر پایگاه میراث‌جهانی تخت‌جمشید در خصوص برگزاری کنسرت علیرضا قربانی در فاصله ۵۰ متری از تختگاه تخت‌جمشید و میزان خطرات آن گفته است: در بلیت‌های فروخته شده آمده، ردیف‌های صندلی در کاخ آپادانا، تچر و دروازه تخت‌جمشید قرار گرفته است که به‌هیچ وجه اینگونه نیست و این صندلی در پایین محوطه تخت‌جمشید قرار می‌گیرند و کاملاً جدا از محوطه هستند. کنسرت نیز در بیرون از محوطه و در فاصله ۵۰ متری از تختگاه قرار گرفته است و تاکید شده که از باندهایی استفاده شود که صدا به سمت تختگاه تخت‌جمشید برنگردد و به طرف پردیس تخت‌جمشید منعکس شود.
عسگری چاوردی اعلام کرد: در جلسه‌ای که شب گذشته داشتیم، تاکیداتی کردیم که قرار بود کنسرت لغو شود، اما به‌دلیل آنکه این کنسرت از تهران مجوز دارد و یک کار فرهنگی است امکان لغو آن منتفی شد. همچنین نظر ما بر این بود که کنسرت در پردیس و در پارکینگ ستاره برگزار شود، اما از آنجا که برنامه‌ریزی‌ها از قبل صورت گرفته بود و آنها می‌خواستند برای نمایش نور از تختگاه استفاده کنند به همین دلیل این امکان نیز فراهم نشد.
مدیر پایگاه جهانی تخت‌جمشید گفت: علی‌القاعده نباید لرزش صدا آسیبی به بنا وارد کند و ما هم‌اکنون در حال تست فرکانس‌های صدا هستیم، اگر لرزش صدا به بنا و تختگاه آسیبی وارد کند در لحظه موسیقی را متوقف می‌کنیم. در زمان برگزاری کنسرت نیز تمامی مراحل برنامه را رصد می‌کنیم اگر فرکانس‌های صدا کمترین آسیب برای تخت‌جمشید داشته باشد بدون‌شک در لحظه کنسرت را متوقف می‌کنیم چراکه اولویت ما حفاظت از بناهای تاریخی است و بنده به عنوان مدیر پایگاه جهانی تخت‌جمشید وظیفه‌ای جز این کار ندارم.
در پاسخ به همه نقدها تیم برگزاری کنسرت علیرضا قربانی در متنی توضیحاتی را ارائه داد آنها اعلام کردند که طی ماه‌ها بررسی علمی و مطالعه و مشورت با متخصصان و متولیان نگهداری این بناها، دغدغه مندانه تلاش شده است که با در نظر گرفتن تمامی ملاحظات لازم برای پیشگیری از هر گونه آسیب یا اثر منفی از هر نوع و به هر طریق به بناها و محوطه این آثار باستانی، محل اجرا به فضایی با فاصله مطلوب و اصولی از بناها و پشت به سازه‌ها برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات و امواج صدا به واسطه انتقال از طریق جریان هوا و یا ارتعاش مستقیم به بنا و نیز تجمع مراجعان و ترددهای غیرضروری و غیراصولی در محدوده سایت طراحی شود، به گونه‌ای که هیچ‌گونه عملیات عمرانی یا تخریبی در محوطه سایت صورت نپذیرد و در واقع محل اجرا در فضایی کاملاً خارج از سایت اصلی و تنها با نما و دید کافی به بنا خواهد بود. این امر حتی در مورد اسپیکرهای صحنه نیز با جایگزینی هدفون به جای اسپیکر برای نوازندگان در نظر گرفته شده تا هیچ‌گونه انتقال ارتعاش به سازه‌ها صورت نپذیرد.
دیدگاه جهانی درباره برگزاری کنسرت در بناهای تاریخی
دیدگاه جهانی در مورد برگزاری کنسرت‌ها در اماکن تاریخی یکسان نیست و می‌تواند بر اساس ارزش‌های فرهنگی، اهمیت مکان، قوانین محلی و تأثیر احتمالی بر مکان تاریخی به طور گسترده‌ای متفاوت باشد. برخی از اماکن تاریخی به عنوان مراکز فرهنگی دیده می‌شوند و به طور منظم برای کنسرت‌ها و رویدادها استفاده می‌شوند، چون می‌توانند جمعیت زیادی را در خود جای دهند و فضای منحصر به فردی را فراهم کنند. به عنوان مثال، سالن‌های کنسرت نمادین در سراسر جهان، که ممکن است از اهمیت تاریخی برخوردار باشند، اغلب برای انواع اجراها استفاده می‌شوند.
با این حال، نگرانی‌هایی در مورد حفظ این مکان‌ها وجود دارد، زیرا تجمعات بزرگ و زیرساخت‌های لازم برای کنسرت‌ها می‌تواند به یکپارچگی تاریخی مکان آسیب برساند. بنابراین، در حالی که برخی از اماکن تاریخی به عنوان مکان‌هایی برای رویدادهای فرهنگی جشن گرفته می‌شوند، برخی دیگر هم ممکن است به دلیل حفاظت با محدودیت‌های سختگیرانه ای برای چنین فعالیت‌هایی مواجه شوند و اجازه برگزاری رویدادهای بزرگ در آنها داده نشود.
هنوز مطالعات زیادی به طور خاص برای بررسی تأثیرات نویز کنسرت‌ها بر ساختمان‌های تاریخی انجام نشده است، تحقیقات نشان می‌دهد که سطوح بالای نویز می‌تواند تأثیرات مضری بر مواد ساختمانی داشته باشد. به عنوان مثال، یک مطالعه مواد ساختمانی مورد استفاده در ساختمان‌های تاریخی را در معرض سطوح مختلف قدرت صدا از ۸۰ تا ۱۳۰ دسی‌بل قرار داد پس از آن مشاهده شد که برخی از تجزیه‌ها بر روی سطح نمونه‌های سنگی که در معرض سطوح نویز بیشتر از ۸۰ دسی‌بل بودند، رخ داده است.
ارتعاشات، که می‌توانند توسط صدای بلند ایجاد شوند، پتانسیل آسیب رساندن به سازه‌های تاریخی و مجموعه‌های هنری را دارند
نکته دیگری که باید در نظر گرفت این است که ارتعاشات، که می‌توانند توسط صدای بلند ایجاد شوند، پتانسیل آسیب رساندن به سازه‌های تاریخی و مجموعه‌های هنری را دارند. صدای بلند می‌تواند به چندین روش به بناهای تاریخی آسیب بزند. اولین مورد، تأثیر فیزیکی مستقیم نویز بر مواد ساختمانی است. صداهایی با فرکانس بالا و دسی‌بل‌های زیاد می‌توانند باعث ایجاد ارتعاشاتی شوند که به ساختار سنگ‌ها و مصالح دیگر فشار وارد کنند. این ارتعاشات می‌توانند منجر به ترک خوردگی، جدا شدن قطعات و حتی فروپاشی بخش‌هایی از بنا شوند.
دومین مورد، تأثیرات غیرمستقیم نویز است که می‌تواند بر روی محیط اطراف بنا تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، نویز می‌تواند حیوانات و پرندگان را که در حفظ تعادل اکوسیستم‌های اطراف بناهای تاریخی نقش دارند، بیرون براند. این موضوع می‌تواند به تغییرات زیست‌محیطی منجر شود که بر سلامت کلی بنا تأثیر می‌گذارد.
سومین مورد، تأثیر نویز بر روی مواد حفاظتی است که برای محافظت از بناهای تاریخی استفاده می‌شوند. نویز مداوم می‌تواند باعث فرسایش و تضعیف این مواد شود، که در نتیجه می‌تواند به کاهش مقاومت بنا در برابر عوامل محیطی مانند باران و باد منجر شود.
بنابراین، مهم است که سطوح صدا در طول رویدادهایی که در اماکن تاریخی برگزار می‌شوند، به دقت در نظر گرفته و مدیریت شوند تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.