به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، به گفته دکتر سید احمد فاضل‌زاده رئیس مؤسسه ISC؛ نظام رتبه‌بندی لایدن، نتایج رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا در سال ۲۰۲۴ میلادی خود را منتشر کرد. در رتبه‌بندی سال جاری این نظام، تعداد ۴۶ دانشگاه از ایران در جمع ۱۵۰۶ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند.
لایدن یکی از نظام‌های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هرساله دانشگاه‌های برتر دنیا را بر اساس مجموعه پیچیده‌ای از شاخص‌های معتبر علم‌سنجی مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار می‌دهد. دانشگاه‌های جهان با دو دسته شاخص وابسته به اندازه و مستقل از اندازه در قالب ۴ معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در رتبه‌بندی لایدن مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
در رتبه‌بندی لایدن از تولیدات علمی دانشگاه‌ها در نمایه‌های پایگاه WoS استفاده شده است. بازه زمانی لحاظ شده در انتشارات دانشگاه‌ها ۲۰۲۲-۲۰۱۹ و استنادها تا پایان سال ۲۰۲۳ است. در این رتبه‌بندی تنها شکل انتشاراتی پذیرفته‌شده مقاله و مقاله مروری هستند و سایر قالب‌های انتشاراتی مانند کتاب و مقاله کنفرانس و… از بررسی حذف می‌شوند.
در جدول یک معیارها و شاخص‌های نظام رتبه‌بندی لایدن آورده شده است که عبارت‌اند از:
جدول ۱: معیارها و شاخص کلی نظام رتبه‌بندی لایدن
| مرجعیت علمی (تأثیر علمی) |
تعداد کل انتشارات |
| مقالات یک درصد برتر |
|
| مقالات ۵ درصد برتر |
|
| مقالات ۱۰ درصد برتر |
|
| مقالات ۵۰ درصد برتر |
|
| مجموع و میانگین تعداد استنادهای انتشارات یک دانشگاه TCS و MCS |
|
| مجموع و میانگین تعداد استنادات نرمال شده (به رشته و سال) یک دانشگاه TNCS و MNCS |
|
| دیپلماسی علمی |
تعداد کل انتشارات |
| همکاری علمی |
|
| همکاری بین‌المللی |
|
| همکاری صنعتی |
|
| همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر |
|
| همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از ۵۰۰۰ کیلومتر |
|
| دسترسی آزاد به انتشارات |
تعداد کل انتشارات |
| انتشارات دسترسی آزاد |
|
| تعداد انتشارات دسترسی آزاد طلایی |
|
| انتشارات دسترسی آزاد هیبرید |
|
| انتشارات دسترسی آزاد برنز |
|
| انتشارت دسترسی آزاد سبز |
|
| انتشارات دسترسی آزاد با وضعیت دسترسی آزاد نامشخص |
|
| تنوع جنسیتی |
تعداد کل نویسندگان مقالات دانشگاه |
| تعداد نویسندگان زن و مرد دانشگاه (مقالاتی که جنسیت نویسندگان آن‌ها مشخص است) |
|
| تعداد و نسبت نویسندگانی که جنسیت آن‌ها مشخص نیست |
|
| تعداد و نسبت نویسندگان مرد |
|
| تعداد و نسبت نویسندگان زن |
نظام رتبه‌بندی لایدن برخلاف سایر نظام‌های رتبه‌بندی موجود در سطح دنیا، برای دانشگاه‌های حاضر در نظام خود رتبه‌ای واحد محاسبه نمی‌کند بلکه دانشگاه‌ها بر اساس معیارها و شاخص‌های موجود در نظام لایدن مورد رتبه‌بندی قرار می‌گیرند. ازاین‌رو یکی از ویژگی‌های رتبه‌بندی لایدن این است که به دانشگاه‌های حاضر در رتبه‌بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تأثیر کلیه شاخص‌ها و وزن‌های مرتبط با آن‌ها است، اختصاص نمی‌دهد بلکه، برای کلیه دانشگاه‌ها در این شاخص‌ها نمرات و رتبه‌ها را جداگانه محاسبه و منتشر می‌کند.
حضور دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی لایدن
تعداد دانشگاه‌های حاضر از جمهوری اسلامی ایران در این رتبه‌بندی ۴۶ دانشگاه است که نسبت به تعداد دانشگاه‌ها در سال گذشته تفاوتی نداشته است. نمودار زیر رشد عملکرد تعداد دانشگاه‌های کشور در رتبه‌بندی لایدن را نمایش می‌دهد.
در جدول ۲ رتبه دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در هر ۴ معیار قابل‌مشاهده است.
جدول ۲. رتبه دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در ۴ معیار رتبه‌بندی لایدن
| ردیف |
نام دانشگاه |
مرجعیت علمی Scientific Impact |
دیپلماسی علمی Collaboration |
دسترسی آزاد Open Access |
تنوع جنسیتی Gender |
| ۱ |
دانشگاه تهران |
۱۵۴ |
۲۰۱ |
۲۰۱ |
۲۱۲ |
| ۲ |
دانشگاه علوم پزشکی تهران |
۲۳۶ |
۲۳۵ |
۲۳۵ |
۱۳۱ |
| ۳ |
دانشگاه تربیت مدرس |
۳۴۵ |
۴۱۷ |
۴۱۷ |
۴۱۸ |
| ۴ |
دانشگاه علم و صنعت ایران |
۳۶۱ |
۵۵۷ |
۵۵۷ |
۵۴۵ |
| ۵ |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر |
۳۷۲ |
۵۲۱ |
۵۲۱ |
۵۲۶ |
| ۶ |
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی |
۴۰۰ |
۳۸۴ |
۳۸۴ |
۲۵۹ |
| ۷ |
دانشگاه صنعتی شریف |
۴۶۴ |
۵۹۶ |
۵۹۶ |
۶۱۷ |
| ۸ |
دانشگاه تبریز |
۴۸۰ |
۵۸۲ |
۵۸۲ |
۵۷۵ |
| ۹ |
دانشگاه فردوسی مشهد |
۴۸۷ |
۶۵۶ |
۶۵۶ |
۶۱۵ |
| ۱۰ |
دانشگاه شیراز |
۵۰۹ |
۶۹۱ |
۶۹۱ |
۶۵۷ |
| ۱۱ |
دانشگاه علوم پزشکی تبریز |
۵۱۳ |
۶۱۳ |
۶۱۳ |
۳۷۳ |
| ۱۲ |
دانشگاه صنعتی اصفهان |
۵۳۶ |
۷۲۰ |
۷۲۰ |
۷۰۲ |
| ۱۳ |
دانشگاه علوم پزشکی شیراز |
۵۶۴ |
۶۸۸ |
۶۸۸ |
۴۳۰ |
| ۱۴ |
دانشگاه شهید بهشتی |
۵۹۳ |
۷۲۴ |
۷۲۴ |
۷۴۸ |
| ۱۵ |
دانشگاه علوم پزشکی ایران |
۶۴۷ |
۵۴۲ |
۵۴۲ |
۴۲۶ |
| ۱۶ |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران |
۶۶۱ |
۶۵۰ |
۶۵۰ |
۷۹۸ |
| ۱۷ |
دانشگاه علوم پزشکی مشهد |
۶۷۶ |
۷۲۶ |
۷۲۶ |
۴۷۵ |
| ۱۸ |
دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی |
۷۷۷ |
۹۶۹ |
۹۶۹ |
۹۷۹ |
| ۱۹ |
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان |
۸۰۵ |
۸۵۳ |
۸۵۳ |
۶۹۷ |
| ۲۰ |
دانشگاه گیلان |
۸۳۷ |
۱۰۶۴ |
۱۰۶۴ |
۱۰۳۱ |
| ۲۱ |
دانشگاه اصفهان |
۸۹۳ |
۱۰۷۶ |
۱۰۷۶ |
۱۰۶۳ |
| ۲۲ |
دانشگاه ارومیه |
۹۳۲ |
۱۱۳۳ |
۱۱۳۳ |
۱۰۶۸ |
| ۲۳ |
دانشگاه سمنان |
۹۶۱ |
۱۲۵۶ |
۱۲۵۶ |
۱۱۹۰ |
| ۲۴ |
دانشگاه شهید باهنر کرمان |
۹۷۰ |
۱۱۶۲ |
۱۱۶۲ |
۱۱۱۶ |
| ۲۵ |
دانشگاه کاشان |
۱۰۰۷ |
۱۳۰۴ |
۱۳۰۴ |
۱۲۲۶ |
| ۲۶ |
دانشگاه رازی |
۱۰۶۳ |
۱۲۹۲ |
۱۲۹۲ |
۱۲۵۲ |
| ۲۷ |
دانشگاه شاهرود |
۱۰۸۳ |
۱۲۷۵ |
۱۲۷۵ |
۱۲۶۸ |
| ۲۸ |
دانشگاه بوعلی سینا |
۱۱۰۳ |
۱۳۲۳ |
۱۳۲۳ |
۱۲۲۲ |
| ۲۹ |
دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل |
۱۱۰۵ |
۱۳۹۹ |
۱۳۹۹ |
۱۲۸۹ |
| ۳۰ |
دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه |
۱۱۱۷ |
۱۱۰۲ |
۱۱۰۲ |
۹۰۴ |
| ۳۱ |
دانشگاه شهید چمران اهواز |
۱۱۴۸ |
۱۳۶۵ |
۱۳۶۵ |
۱۲۶۰ |
| ۳۲ |
دانشگاه پیام نور |
۱۱۵۲ |
۱۱۸۵ |
۱۱۸۵ |
۱۲۴۰ |
| ۳۳ |
دانشگاه صنعتی سهند |
۱۱۹۴ |
۱۴۶۱ |
۱۴۶۱ |
۱۳۳۹ |
| ۳۴ |
دانشگاه یزد |
۱۲۳۰ |
۱۳۹۳ |
۱۳۹۳ |
۱۳۳۳ |
| ۳۵ |
دانشگاه علوم پزشکی کرمان |
۱۲۳۳ |
۱۲۵۱ |
۱۲۵۱ |
۹۸۸ |
| ۳۶ |
دانشگاه محقق اردبیلی |
۱۲۴۰ |
۱۳۵۸ |
۱۳۵۸ |
۱۲۶۷ |
| ۳۷ |
دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز |
۱۲۷۱ |
۱۳۳۲ |
۱۳۳۲ |
۱۰۹۴ |
| ۳۸ |
دانشگاه زنجان |
۱۲۷۷ |
۱۴۳۹ |
۱۴۳۹ |
۱۳۳۲ |
| ۳۹ |
دانشگاه کردستان |
۱۳۱۲ |
۱۴۵۱ |
۱۴۵۱ |
۱۳۸۵ |
| ۴۰ |
دانشگاه خوارزمی |
۱۳۱۵ |
۱۳۸۹ |
۱۳۸۹ |
۱۳۴۹ |
| ۴۱ |
دانشگاه علوم پزشکی همدان |
۱۳۶۴ |
۱۴۱۸ |
۱۴۱۸ |
۱۱۵۱ |
| ۴۲ |
دانشگاه بین المللی امام خمینی |
۱۳۷۸ |
۱۴۸۱ |
۱۴۸۱ |
۱۴۲۴ |
| ۴۳ |
دانشگاه صنعتی شیراز |
۱۴۰۴ |
۱۴۹۵ |
۱۴۹۵ |
۱۴۱۱ |
| ۴۴ |
دانشگاه مازندران |
۱۴۲۷ |
۱۴۸۶ |
۱۴۸۶ |
۱۴۳۲ |
| ۴۵ |
جهاد دانشگاهی |
۱۴۶۱ |
۱۲۶۸ |
۱۲۶۸ |
۱۱۱۸ |
| ۴۶ |
دانشگاه شهرکرد |
۱۴۷۹ |
۱۴۹۴ |
۱۴۹۴ |
۱۴۲۰ |
جایگاه کشورهای اسلامی در رتبه‌بندی لایدن ۲۰۲۴
۱۶۴ دانشگاه از کشورهای اسلامی در رتبه‌بندی لایدن ۲۰۲۴ حضور دارند. این تعداد در سال گذشته ۱۴۵ دانشگاه بوده است. جمهوری اسلامی ایران با حضور ۴۶ دانشگاه در این نظام رتبه‌بندی، همچون سال‌های گذشته در بین کشورهای اسلامی رتبه نخست را به لحاظ تعداد دانشگاه در اختیار خود دارد. پس از ایران، ترکیه و عربستان سعودی به ترتیب با ۴۰ و ۱۶ دانشگاه رتبه‌های دوم و سوم را دارند. در جدول زیر تعداد دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در نظام رتبه‌بندی لایدن، نشان داده شده است.
جدول ۷. تعداد دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در رتبه‌بندی لایدن در سال‌های اخیر
| ردیف |
کشور |
۲۰۲۴ |
۲۰۲۳ |
۲۰۲۲ |
| ۱ |
ایران |
۴۶ |
۴۶ |
۴۴ |
| ۲ |
ترکیه |
۴۰ |
۳۶ |
۳۲ |
| ۳ |
عربستان سعودی |
۱۶ |
۱۱ |
۶ |
| ۴ |
مصر |
۱۵ |
۱۳ |
۱۰ |
| ۵ |
پاکستان |
۱۳ |
۹ |
۷ |
| ۶ |
مالزی |
۸ |
۷ |
۷ |
| ۷ |
تونس |
۴ |
۴ |
۴ |
| ۸ |
مراکش |
۴ |
۲ |
۲ |
| ۹ |
اندونزی |
۳ |
۳ |
- |
| ۱۰ |
امارات متحده عربی |
۳ |
۳ |
۳ |
| ۱۱ |
نیجریه |
۲ |
۲ |
۲ |
| ۱۲ |
قطر |
۲ |
۲ |
۱ |
| ۱۳ |
الجزایر |
۱ |
۱ |
۱ |
| ۱۴ |
اردن |
۱ |
۱ |
۱ |
| ۱۵ |
قزاقستان |
۱ |
۱ |
- |
| ۱۶ |
کویت |
۱ |
۱ |
۱ |
| ۱۷ |
لبنان |
۱ |
۱ |
۱ |
| ۱۸ |
عمان |
۱ |
۱ |
۱ |
| ۱۹ |
اوگاندا |
۱ |
۱ |
۱ |
| ۲۰ |
کامرون |
۱ |
- |
- |
| جمع کل |
۱۶۴ |
۱۴۵ |
۱۲۴ |
|