به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، به گفته دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC؛ انتشار مقالات بین‌المللی در راستای مرجعیت و دیپلماسی علمی و فناوری اهمیت دارد. بهره‌وری کمی و کیفی مقالات منتشر شده در چند شاخص قابل سنجش است. ضریب تأثیر مجلات به‌عنوان یک شاخص کیفی همواره مورد توجه محققان قرار دارد.
مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام(ISC) به عنوان سومین پایگاه استنادی مستقل جهان بعد از دو پایگاه اسکوپوس و WoS، رسالت پاسخگویی به بخشی از نیازهای علمی، پژوهشی و فناوری کشور در زمینه هدایت، سنجش، ارزیابی و رصد علم و فناوری یا ایران، منطقه و کشورهای اسلامی جهان را بر عهده دارد. با توجه به اینکه پایگاه‌های اطلاعاتی عمدتاً تحت سلطه کشورهای غربی است و با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر راه اندازی یک پایگاه استنادی برای کشورهای اسلامی، پایگاه ISC راه اندازی شد.
بهره‌وری در مؤسسات آموزشی و پژوهشی نیز مانند سایر سازمان‌ها باید مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد و از آن‌جایی‌که یکی از مهم‌ترین کارکردهای مؤسسات پژوهشی، انجام پژوهش است، بررسی بهره‌وری این دسته از مؤسسات، می‌تواند بر اساس بروندادهای پژوهشی صورت گیرد. از آنجایی که مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) متولی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور است، بر مبنای نتایج رتبه‌بندی اعلامی سال ۱۴۰۲ بهره وری کمی و کیفی انتشار مقالات مؤسسات پژوهشی کشور در پایگاه‌های بین المللی WoS و ISC سنجیده شده است.
مقالاتی که در این بررسی مورد نظر بوده‌اند، مربوط به سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰ میلادی) است. این سال آخرین سالی است که داده‌های آن در بانک اطلاعاتی رتبه‌بندی موجود است و در آخرین رتبه‌بندی مؤسسات پژوهشی ایران نیز لحاظ شده است. شاخص‌های مورد بررسی در این بررسی شاخص‌های کمی و کیفی است که به صورت کلی و سرانه مورد محاسبه قرار گرفته است و شامل شاخص‌هایی از قبیل تعداد کل مقالات، مقالات نشریات Q۱ و سرانه مقالات اعضای هیأت علمی، سرانه مقالات نشریات Q۱ و چندین شاخص دیگر است.
جدول ۱. تعداد پژوهشگاه‌های حاضر در رتبه‌بندی بندی ملی ISC به تفکیک گونه
| موضوع |
تعداد |
| علوم پایه و کشاورزی |
۷ |
| فنی و مهندسی |
۲۳ |
| هنر و علوم‌انسانی |
۳۳ |
| کل پژوهشگاه‌ها |
۶۳ |
نمودارهای ۱ و ۲ سرانه مقالات اعضای هیأت علمی پژوهشگاه‌ها را به تفکیک گونه‌بندی موضوعی در پایگاه‌های WoS و ISC نشان می‌دهد.
پژوهشگاه‌های حوزه فنی و مهندسی
پژوهشگاه‌های حوزه علوم پایه و کشاورزی
پژوهشگاه‌های حوزه هنر و علوم‌انسانی
نمودار یک. سرانه مقالات اعضای هیأت علمی در پایگاه WoS
پژوهشگاه‌های حوزه فنی و مهندسی
پژوهشگاه‌های حوزه علوم پایه و کشاورزی
پژوهشگاه‌های حوزه هنر و علوم‌انسانی
نمودار ۲. سرانه مقالات اعضای هیأت علمی در پایگاه ISC
در جدول ۲ میانگین شاخص‌های مورد بررسی برای کل پژوهشگاه‌ها و هر یک از گونه‌های پژوهشگاه‌ها به تفکیک، قابل مشاهده است. همانگونه که در این جدول ملاحظه می‌شود، پژوهشگاه‌های علوم پایه و کشاورزی به لحاظ میانگین تعداد کل مقالات، تعداد مقالات Q۱، مقالات با مشارکت بین‌المللی و مقالات نمایه نیچر رتبه اول را دارند اما در متوسط ضریب تأثیر پژوهشگاه‌های فنی و مهندسی، حائز رتبه اول شده‌اند که نشان می‌دهد پژوهشگران این حوزه مقالات خود را در نشریات با ضریب تأثیر بالاتری به چاپ رسانده‌اند. در سرانه مقالات نیز به همین ترتیب پژوهشگاه‌های علوم پایه و کشاورزی در صدر قرار دارند.
جدول ۲ میانگین شاخص‌ها در پژوهشگاه‌های حاضر در رتبه‌بندی ۱۴۰۱-۱۴۰۰
| شاخص |
کل پژوهشگاه‌ها |
علوم پایه و کشاورزی |
فنی و مهندسی |
هنر و علوم‌انسانی |
|
| تعداد |
تعداد کل مقالات |
۵۳ |
۱۸۳ |
۸۳ |
۳.۶ |
| متوسط مقالات Q۱ |
۱۸ |
۶۱ |
۳۰ |
۰.۴۵ |
|
| متوسط ضریب تأثیر |
۱.۹ |
۲.۶ |
۳ |
۰.۹ |
|
| مقالات با مشارکت بین‌المللی |
۱۴ |
۵۹ |
۱۹ |
۰.۷۵ |
|
| مقالات نمایه نیچر |
۱.۶ |
۱۳ |
۰.۳۵ |
۰.۰۶ |
|
| هم‌انتشاری با صنعت صنعت |
۰.۴ |
۰.۹ |
۰.۷ |
۰.۰۳ |
|
| سرانه |
سرانه مقالات اعضای هیأت علمی |
۰.۸ |
۲ |
۱.۴ |
۰.۱۵ |
| سرانه مقالات Q۱ اعضای هیأت علمی |
۰.۲۶ |
۰.۶ |
۰.۵ |
۰.۰۲ |
|
| سرانه مقالات با مشارکت بین‌المللی اعضای هیأت علمی |
۰.۲ |
۰.۷ |
۰.۴ |
۰.۰۲۵ |
در جدول ۳ میانگین انتشارات پژوهشگاه‌ها در پایگاه ISC لحاظ محاسبه شده و برای تعداد کل و هر یک از گونه‌ها به تفکیک آورده شده است. همانگونه که در این جدول نشان داده شده است، به لحاظ میانگین تعداد کل مقالات و تعداد مقالات Q۱ در ISC نیز به لحاظ سرانه پژوهشگاه‌های علوم پایه و کشاورزی در رتبه اول قرار دارند.
جدول ۳. میانگین انتشارات پژوهشگاه‌ها در پایگاه ISC
| شاخص |
کل پژوهشگاه‌ها |
علوم پایه و کشاورزی |
فنی و مهندسی |
هنر و علوم‌انسانی |
|
| تعداد |
تعداد کل مقالات |
۵۱.۰۹ |
۱۰۵.۲۸ |
۴۷.۹۵ |
۴۱.۷۸ |
| متوسط مقالات Q۱ |
۸.۰۷ |
۲۸.۷۱ |
۵.۱۷ |
۵.۷۲ |
|
| سرانه |
سرانه مقالات اعضای هیأت علمی |
۱.۲۲ |
۱.۴۸ |
۱ |
۱.۳۲ |
| سرانه مقالات Q۱ اعضای هیأت علمی |
۰.۱۹ |
۰.۳ |
۰.۱۲ |
۰.۲۱ |
برای اطلاع از متن کامل گزارش «بهره‌وری پژوهشگاه‌های کشور در تولید مقالات علمی نمایه شده در پایگاه‌های بین‌المللی WoS و ISC» منتشر شده توسط ISC در این لینک قابل مشاهده است.