به گزارش خبرنگار مهر، تالاب‌ها از جمله اکوسیستم‌های حیاتی کره زمین محسوب می‌شوند که نقش بی‌بدیلی در حفظ تنوع زیستی، تنظیم چرخه آب و هوا، و ارائه خدمات اکولوژیکی دارند. در این میان، تالاب بین‌المللی هورالعظیم در جنوب غرب ایران با وسعت و غنای زیستی خود، یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های منطقه به شمار می‌آید.
این تالاب نه تنها مأمن گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی است، بلکه به عنوان یک منبع حیاتی برای بقا و معیشت انسان‌های ساکن در اطراف آن نیز عمل می‌کند.
هورالعظیم با وجود اهمیت بالای زیست‌محیطی و اقتصادی خود، متأسفانه در سال‌های اخیر با بحران‌های متعددی مواجه شده است که حیات آن را به شدت تهدید می‌کند. کاهش سطح آب، افزایش دما و شوری آب از جمله عوامل اصلی هستند که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر روی این تالاب تأثیر منفی گذاشته‌اند. این شرایط بحرانی نه تنها زیستگاه طبیعی ماهیان را به خطر انداخته، بلکه موجب مرگ و میر گسترده آن‌ها نیز شده است.
ماهی‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین گونه‌های جانوری تالاب‌ها، نقش کلیدی در حفظ تعادل اکوسیستم ایفا می‌کنند. آن‌ها با کنترل جمعیت حشرات و تغذیه از گیاهان آبزی به بهبود کیفیت آب و جلوگیری از رشد بی‌رویه جلبک‌ها کمک می‌کنند. از دست رفتن جمعیت ماهیان در تالاب هورالعظیم می‌تواند به بروز زنجیره‌ای از مشکلات زیست‌محیطی منجر شود که در نهایت کل اکوسیستم تالاب را دچار اختلال می‌کند.
یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که تالاب هورالعظیم با آن دست و پنجه نرم می‌کند، عدم تأمین حقابه مورد نیاز است. حقابه به عنوان یک منبع حیاتی برای حفظ سطح آب تالاب، اهمیت ویژه‌ای دارد. بدون تأمین آب کافی، سطح آب تالاب کاهش یافته و ماهیان و سایر موجودات آبزی در معرض خطر قرار می‌گیرند. علاوه بر این، کاهش سطح آب موجب افزایش غلظت نمک در آب می‌شود که تحمل آن برای بسیاری از گونه‌های زیستی ممکن نیست.
افزایش دما نیز یکی دیگر از چالش‌های اساسی است که تالاب هورالعظیم با آن مواجه است. با افزایش دما، میزان تبخیر آب افزایش یافته و سطح آب تالاب بیشتر کاهش می‌یابد. این امر نه تنها منجر به کاهش اکسیژن محلول در آب می‌شود، بلکه شرایط زیستی برای ماهیان و سایر موجودات آبزی نیز دشوارتر می‌شود.
در مواجهه با این بحران‌ها، لازم است تا اقدامات فوری و مؤثری برای حفاظت از تالاب هورالعظیم و تنوع زیستی آن انجام شود. تأمین حقابه تالاب، مدیریت منابع آب و اجرای برنامه‌های حفاظتی و احیای زیستگاه‌ها از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به بهبود شرایط زیستی در این تالاب کمک کنند. همچنین، افزایش آگاهی عمومی و مشارکت جوامع محلی در حفظ و نگهداری تالاب نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در نهایت، باید به خاطر داشت که حفاظت از تالاب هورالعظیم نه تنها به معنای حفاظت از یک زیستگاه طبیعی است، بلکه به معنای حفظ یک میراث زیست‌محیطی و فرهنگی برای نسل‌های آینده نیز محسوب می‌شود. تنها با تلاش‌های جمعی و هماهنگ می‌توان از این گنجینه طبیعی ارزشمند محافظت کرده و از بروز بحران‌های زیست‌محیطی بیشتر جلوگیری کرد.
هادی جلالی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست دشت آزادگان در گفت‌وگویی رسانه‌ای که اخیراً انجام شد به تلف شدن تعداد زیادی ماهی در تالاب هورالعظیم اشاره کرد.
وی با بیان اینکه گزارش‌هایی از همیاران محیط زیست در روز ۲۹ تیرماه امسال دریافت شده بود، اظهار کرد: پس از دریافت این گزارش‌ها، بررسی موضوع و بازدید میدانی از تالاب صورت گرفت.
جلالی افزود: در سرریز منطقه دلفیه، یکی از سرشاخه‌های تالاب، دو برکه به طول ۵۰ و ۱۰۰ متر وجود دارد. با توجه به تأمین نشدن حقابه هورالعظیم و محصور شدن ماهی‌ها به دلیل کاهش سطح آب، تعداد زیادی از ماهی‌ها تلف شدند. این مساله نشان‌دهنده اهمیت حیاتی تأمین آب مورد نیاز برای حفظ حیات تالاب و موجودات آن است.
وی همچنین به عوامل دیگری که موجب این بحران شده‌اند اشاره کرد و گفت: افزایش دما، تأمین نشدن آب مورد نیاز، کمبود اکسیژن و شوری آب از دیگر علل این اتفاق هستند. این عوامل در کنار هم شرایطی را به وجود آورده‌اند که نه تنها حیات ماهیان، بلکه کلیت اکوسیستم تالاب را به خطر انداخته است.
در ادامه، داوود میرشکار، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، بیان کرد: پیگیری‌ها برای تأمین حقابه تالاب هورالعظیم از سازمان آب و برق استان انجام شده است، اما قوانین مدیریت منابع آب استان اجازه رهاسازی آب در برکه‌های اطراف تالاب را نمی‌دهد. این مسئله نشان‌دهنده یک چالش قانونی است که باید برای حفظ منابع آبی و تالاب‌ها حل شود.
تالاب‌ها نه تنها زیستگاه‌های حیاتی برای گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی هستند، بلکه نقش مهمی در تأمین منابع آب، تنظیم دما، و حتی کاهش اثرات تغییرات اقلیمی دارند. بنابراین، حفظ و نگهداری آن‌ها نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و اقداماتی فوری است.
فعالان محیط زیست امیدوارند با توجه به اهمیت بالای تالاب هورالعظیم و شرایط بحرانی کنونی، تدابیر لازم برای تأمین حقابه و مدیریت منابع آب به‌طور جدی اتخاذ شود تا بتوانیم از تکرار چنین بحران‌هایی جلوگیری کنیم.
مرگ ماهیان بر اثر آتش‌سوزی
تالاب هورالعظیم، یکی از بزرگترین و مهم‌ترین تالاب‌های ایران و خاورمیانه است، اخیراً شاهد یک فاجعه زیست‌محیطی بوده است. در روزهای گذشته، آتش‌سوزی گسترده‌ای در این تالاب رخ داد که موجب مرگ تعداد زیادی از ماهیان و دیگر موجودات آبزی شد. این حادثه ناگوار نه تنها اکوسیستم تالاب را تحت تأثیر قرار داده، بلکه زنگ خطری جدی برای حفاظت از این زیستگاه با ارزش به صدا درآورده است.
آتش‌سوزی در تالاب‌ها، به ویژه در فصل گرما، پدیده‌ای بسیار خطرناک است که می‌تواند تأثیرات ویرانگری بر روی محیط زیست داشته باشد. در مورد هورالعظیم، این آتش‌سوزی به دلیل خشکی بخش‌های زیادی از تالاب و وجود مواد آلی قابل اشتعال مانند نیزارها و گیاهان خشک، با سرعت بالایی گسترش یافت. نتیجه این آتش‌سوزی، نه تنها تخریب زیستگاه‌های طبیعی بلکه تلف شدن بسیاری از گونه‌های جانوری، به ویژه ماهیان، می‌شود.
ماهیان به عنوان یکی از حساس‌ترین موجودات آبزی به تغییرات محیطی، تحت تأثیر مستقیم این حادثه قرار گرفتند. دود غلیظ و مواد سمی حاصل از سوختن گیاهان و مواد آلی به آب تالاب نفوذ کرده و موجب کاهش شدید کیفیت آب و کمبود اکسیژن در آن شد. این شرایط نامساعد زیستی، منجر به مرگ گسترده ماهیان در بخش‌های مختلف تالاب شد.
علاوه بر این، کاهش سطح آب و افزایش دما به دلیل آتش‌سوزی، محیطی نامناسب برای بقا و رشد ماهیان ایجاد کرده است. این عوامل در کنار هم، زنجیره‌ای از تأثیرات منفی بر روی اکوسیستم تالاب را به دنبال داشته که می‌تواند تا مدت‌ها ادامه یابد.
آتش‌سوزی اخیر در هورالعظیم، نیاز فوری به اقدامات حفاظتی و احیای زیستگاه‌ها را بیشتر از همیشه نمایان کرده است. برای جلوگیری از تکرار چنین حوادثی، لازم است که برنامه‌های مدیریت بحران و پیشگیری از آتش‌سوزی با جدیت بیشتری دنبال شود. همچنین، تأمین حقابه مورد نیاز تالاب و مدیریت صحیح منابع آب می‌تواند نقش مؤثری در کاهش خشکی و احتمال بروز آتش‌سوزی داشته باشد.
در نهایت، حفاظت از تالاب هورالعظیم به عنوان یک زیستگاه با ارزش جهانی، نیازمند همکاری‌های گسترده بین سازمان‌های دولتی، نهادهای زیست‌محیطی و جوامع محلی است. تنها با تلاش‌های هماهنگ و پایدار می‌توان از این گنجینه طبیعی محافظت کرده و از بروز فجایع زیست‌محیطی مشابه در آینده جلوگیری کرد.