خبرگزاری مهر، گروه استانها - بهرام قربانپور: هنر از مهم‌ترین ابزارها برای انتقال پیام است و این مهم از دیرباز مورد توجه بشر قرار گرفته و حتی انسان‌های نخستین هم برای انتقال پیام و مفاهیم از «هنر» بهره گرفتند و این مهم چیز تازه و بدیعی نیست.
تعزیه، پرده خوانی و نقالی از هنرهای اصیل ایرانی است که با فرهنگ، آداب و سنن ایران آمیخته شده و معمولاً از آن برای انتقال مفاهیم عاشورا، حماسه‌های اساطیری و همچنین شاهنامه خوانی‌ها استفاده می‌شود.
تعزیه، پرده خوانی و نقالی هر کدام در جایگاه خود دارای ادبیات مختلف هستند اما مخرج مشترک این هنرها انتقال مفاهیم مذهبی، عرفانی و آئینی است که طرفداران خاص خودش را در ایران و کشورهای اسلامی دارد.
ایام محرم و صفر بهترین زمان برای برجسته سازی هنرهای آئینی است تا از این طریق بتوان فلسفه واقعی قیام عاشورا و امام حسین (ع) را از زبان «هنر» به مردم به ویژه نسل جوان انتقال داد.
در این دو ماه به ویژه «تاسوعا و عاشورا» برنامه‌های مختلفی در جای جای گیلان پیوست فرهنگی و هنری با پوسته تعزیه خوانی و هنرهای آئینی برگزار شد که بعضاً این همایش‌های آئینی جمعیتی ۲۰ هزار نفری را گرداگرد خود جمع کرده بود.
تبیین معارف دینی با ابزار هنر
«مجتبی مهدی زاده سارمی» هنرمند گیلانی که در حوزه تعزیه، پرده خوانی و نقالی هم فعالیت دارد، در گفت وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: هنرهای نمایشی به ویژه تعزیه و پرده خوانی در تبیین معارف دینی و مذهبی از جمله قیام عاشورا نقش محوری دارد.
وی که نویسنده متن‌های اجتماعی، سنتی و آئینی است، اجرای چندین نمایش آئینی و سنتی از جمله «غدیریه»، «جشن خرمن» و «خدا بزرگه» را بر عهده داشته است.
این هنرمند نمایش‌های آئینی که نمایش «آئین شتی بران» را در حسینیه معلی اجرا کرده، می‌گوید: آئین شتی بران از آئین‌های فراموش شده گیلانی‌ها است که نماد نوع دوستی و خیرخواهی مردمان دیار گیل و دیلم را نشان می‌دهد، اجرای این نمایش ۱۱ دقیقه‌ای فقط سه دقیقه در «حسینیه معلی» پخش شد، کاری که دو ماه برای آن وقت گذاشتیم اما صدا و سیما با پخش ناقص آن حق گیلان را در رسانه ملی ضایع کرد.
مهدی زاده سارمی ادامه می‌دهد: گیلان در حوزه نمایش‌های آئینی و سنتی دارای ظرفیت‌های برجسته ای است که باید به آن پرداخته شود.
انتقاد از زمان بر بودن صدور مجوزها
این فعال هنرهای نمایشی اساسی‌ترین مساله هنرپردازان در بخش هنرهای نمایشی را زمان بر بودن اخذ مجوز دانست و می‌گوید: برای یک کار هنری حداقل سه ماه زمان می‌برد تا مجوزهای آن اخذ شود و این اتلاف وقت برای هنرمند هزینه بردار است.
مهدی زاده سارمی با اشاره به اینکه نقالی و پرده خوانی در حال فراموشی است، گفت: عدم اجرای مداوم نقالی و پرده خوانی در گیلان این هنر ارزشمند را در این استان در معرض فراموشی قرار داده است.
به اعتقاد وی، مساله حجاب، تبیین معارف اسلامی و مباحث مذهبی از طریق نقالی و پرده خوانی به راحتی قابل انتقال است، اما مجوز اجرا برای نقالی و پرده خوانی در گیلان به سختی صادر می‌شود و یا اصلاً صادر نمی‌شود.
این هنرمند گیلانی اضافه می‌کند: هنرمندان حوزه آئینی باید مورد توجه ویژه مسؤولان قرار گیرند و به سازمان‌ها و نهادها معرفی شوند.
مهدی زاده سارمی جزو اولین‌هایی بوده که آئین «سحرخوانی» را احیا و اجرا کرده، ادامه می‌دهد: اقتصاد هنر به ویژه حوزه تئاتر و هنرهای نمایشی وضعیت مطلوبی ندارد و نیازمند حمایت ویژه است.
به گفته وی، اجرای نقالی و پرده خوانی در گیلان به صورت جست و گریخته صورت می‌گیرد اما بالا بودن هزینه‌های «پرده» تمایل و توان افراد در این بخش کمتر است.
جای خالی تعزیه واقعی در شرق گیلان
این نویسنده گیلانی با اشاره به اینکه بسیاری از تعزیه‌های در حال اجرا بیشتر «تعزیه تئاتر» است، گفت: به علت کمبود بازیگر بسیاری از تعزیه‌ها موافق خوانی و مخالف خوانی توسط یک فرد انجام می‌شود که این مساله صحیح نیست و جان قصه را می‌گیرد.
مهدی زاده سارمی با اشاره به اینکه تعزیه در شرق گیلان به معنای واقعی اجرا نمی‌شود، افزود: تعزیه در شرق گیلان بیشتر به صورت «تئاتر» و نمایش خیابانی اجرا می‌شود و این مهم به اصل و بدنه کار ضربه می‌زند و انتقال مفاهیم صورت نمی‌گیرد.
چراغ هنر را خاموش نکنید
فعال هنرهای نمایشی با اشاره به نبود سالن تمرین در کلاچای اضافه کرد: تیم هنری ما برای تمرین باید به املش و شهرهای اطراف بروند و در شهر کلاچای حتی یک سالن تمرین برای هنرمندان نیست.
مهدی زاده سارمی که یک گروه ۲۰ الی ۵۰ نفره از طیف‌های مختلف سنی را مدیریت و راهبری می‌کند، آمادگی دارد تا در زمینه تعزیه، نقالی و پرده خوانی به تبیین آئین‌های سنتی، مذهبی و بومی گیلان بپردازد، اما به شرطی که نگاه حمایتی به هنرمند نام آوازه استان سوق بگیرد.
البته ناگفته نماند که هنرمندان گمنام و خوشنامی چون آقای مهدی زاده در گیلان که با وجود مشکلات مالی و نبود امکانات، با عشق و علاقه‌ای که به هنر دارند، چراغ آن را روشن نگه داشته‌اند و می‌طلبد مسؤولان و متولیان امر نگاه ویژه‌تری به مقوله هنرمندان به ویژه فعالان هنرهای نمایشی و آئینی داشته باشند تا هنرهایی نظیر تعزیه، نقالی و پرده خوانی از کتابت تاریخ فرهنگ و هنر حذف نشود.