خبرگزاری مهر -گروه استانها-آزاده صفی: در روزگاری نه چندان دور خاک مرغوب، وجود کارگاه‌های سفال و هنر ریشه‌دار سفالگری آوازه‌اش را جهانی کرد. کسب این عنوان در ابتدا گام بلندی بود که برای لالجین رقم خورد و چشم‌انداز جدیدی را پیش روی این شهر کوچک گشود. این امر همچنین در آغاز در توسعه لالجین و گردشگری استان همدان بسیار مؤثر بود.
حالا پس از گذشت ۸ سال از جهانی شدن لالجین در حوزه سفال، این شهر هنوز فاصله زیادی با شاخصه‌های شهرهای جهانی دارد که تاکنون توجه‌ای به آنها نشده است. مثلاً در این شهر هنوز زیرساخت‌های ابتدایی که یک شهر جهانی نیاز دارد به چشم نمی‌خورد و آن‌طور که باید و شاید برای گردشگر پذیر بودن آماده نیست.
علاوه بر مواردی که در بالا آمد و موارد متعدد دیگر، حالا صنعتگران لالجینی با مشکل کمبود خاک مرغوب دست و پنجه نرم می‌کنند که زیبنده شهری که به سبب سفال جهانی شده نیست.
سفالگران به مواد اولیه مرغوب سفالگری دسترسی ندارند
رئیس اتحادیه سفال و سرامیک شهر جهانی سفال درباره این مشکلات به خبرنگار مهر، گفت: شهر جهانی لالجین با توجه به هنر بی‌بدیل سفال چرخی و تنوع محصولات از طرف یونسکو به عنوان شهر جهانی سفال انتخاب شد.
مهدی کشوری‌دلاور ادامه داد: تصوری که از جهانی شدن در وهله اول به ذهن می‌رسید پیشرفت روز افزون، تقویت زیرساخت‌های گردشگری، بروز رسانی تولیدات و بسیاری از موضوعات دیگر بود.
وی اضافه کرد: متأسفانه با گذشت ۸ سال از جهانی شدن لالجین در حوزه سفال، نه تنها حمایت چشمگیری از این شهر نشده بلکه روز به روز این صنعت به فراموشی سپرده می‌شود.
کشوری‌دلاور درباره مشکلاتی که صنعتگران لالجین با آن روبرو هستند، گفت: یکی از معضلاتی که این روزها گریبان‌گیر سفالگران شده عدم دسترسی به مواد اولیه مرغوب سفالگری است.
خاک مورد نیاز تولیدکنندگان گل رس تأمین نمی‌شود
وی افزود: امسال با توجه به دادخواست اداره جهاد کشاورزی شهرستان بهار و طولانی شدن پرونده رسیدگی در دادگاه لالجین متأسفانه خاک مورد نیاز تولیدکنندگان گل رس تأمین نشده و این امر منجر به استفاده بعضی از واحدهای تولید گل از خاک نامرغوب شده که باعث صدمات جبران‌ناپذیر به واحدهای تولیدی و پایین آمدن کیفیت محصولات شده است.
کشوری‌دلاور تصریح کرد: طی جلسات متعدد و درخواست اتحادیه از مسئولان شهرستان و بخش هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده و با توجه به اینکه زمان تولید گل سفال تا فصل پاییز امکان‌پذیر است همچنان منتظر اقدام مسئولان شهرستان و بخش هستیم.
وی با بیان اینکه یکی از مهمترین معضلات سهل‌انگاری در این زمینه تعطیلی واحدهای سفال چرخی است، گفت: امسال بسیاری از واحدها با توجه به وضعیت بازار فروش و فقدان مواد اولیه به صورت انفرادی مشغول به فعالیت بوده یا در صدد تعطیلی کارگاه خود هستند.
رئیس اتحادیه سفال و سرامیک شهر جهانی سفال یادآور شد: لالجین در زمینه اشتغال سهم بسزایی از اقتصاد استان را بر دوش می‌کشد و این موضوع نگاه ویژه مسئولان استان و کشور را در جهت بهره‌وری بیشتر می‌طلبد.
برداشت بی‌رویه خاک، مشکلی که گریبان لالجین را گرفت
یک فعال حوزه سفال لالجین نیز درباره مشکلات کمبود خاک به خبرنگار مهر، گفت: یکی از دلایل رونق و رواج سفالگری در منطقه لالجین وجود معادن مرغوب و قابل دسترس خاک رس و سیلیس است، خاک لالجین برای سفالگری به قدری مناسب است که متقاضیان زیادی در سراسر ایران دارد و متأسفانه مشکلی که سال‌های نه چندان دور گریبان این منطقه را گرفت برداشت بی‌رویه از خاک بود.
احمد رجبی‌راغب اضافه کرد: دست ساخته‌های هنرمندان و صنعتگران که با بهره‌گیری از مواد اولیه طبیعی و بومی و با توجه خاص به میراث‌فرهنگی و قومی ایجاد می‌شود، بیانگر مهارت، خلاقیت و هویت تاریخی و ملی یک منطقه است.
دبیر اسبق اتحادیه سفال و سرامیک لالجین ادامه داد: صنعت سفالگری به عنوان یکی از صنایع‌دستی به دلایل گوناگون اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از گذشته‌های دور مورد توجه بوده و در هر دوره تحول و توسعه یافته است.
وی اظهار کرد: ۹۰ درصد مردم لالجین در حرفه سفالگری مشغول به فعالیت هستند و در کارگاه‌های این شهرستان حدود ۱۲۰۰۰ نوع سفال نظیر نقاشی زیر لعابی، رو لعابی و سفال کتیبه طرح‌های مختلف تلفیقی سفال و چرم را تولید و عرضه می‌کنند.
ردپای قاچاقچیان، بیل مکانیکی و لودر پس از چند سال در لالجین
رجبی‌راغب مطرح کرد: خاک رس ماده اولیه و اصلی ساخت سفال است و در لالجین زمین‌های کشاورزی زیادی وجود داشت، در دهه قبل قاچاقچیان با خریداری یا اجاره آنها با بیل مکانیکی و لودر به خاک برداری به عمق ۵۰ متر پرداختند که همین امر موجب ضعف خاک برای سال‌های بعد شد که هم اکنون ناقوس آن به صدا در آمده است.
رئیس کمیته اطلاع‌رسانی دبیرخانه شهر جهانی سفال افزود: در سال‌های قبل افرادی زمین‌های اطراف لالجین را خریداری و به حمل و فروش خاک آن اقدام کردند که با انعکاس موضوع و اخطارهای متعدد تا حدود بسیار کمی از این کار جلوگیری شد ولی در آن زمان این روزها پیش‌بینی می‌شد.
وی خاطرنشان کرد: در دهه قبل به علت کمبود آب در سفره‌های زیرزمینی و خشک شدن بسیاری از چاه‌های کشاورزی، به تدریج دلالان و سودجویان به این منطقه وارد شدند و ضمن باخبر شدن از اوضاع منطقه، زمین‌ها را از کشاورزانی که به علت خشک بودن چاه‌هایشان عملاً برداشت زراعی از زمین نداشتند، به قیمت اندکی خریدند و به برداشت خاک زراعی این منطقه اقدام کرده و سپس خاک رس زیر آن را به یغما بردند.
دود فرصت طلبی‌ها در چشم هنرمندان لالجینی
رجبی‌راغب افزود: در آن زمان پیامد تخریب زمین‌های لالجین باعث فراموش شدن سفالگری در این منطقه به علت تولید آن در استان‌های دیگر، تخریب اکوسیستم کشاورزی، از دست رفتن امکان استفاده مجدد از زمین برای کاربری‌های کشاورزی، تولید کند خاک به علت برداشت زیاد شد که این روزها دود آن فرصت طلبی‌ها و عدم برخورد مسئولان و متولیان با خاطیان، به چشم هنرمندان سفالگر لالجینی می‌رود.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد برای رونق شهر جهانی سفال و نیز رونق هنر سفالگری این شهر حمایت‌ها در حد شعار و حرف باقی نماند و به فعلیت برسد تا گوشه‌ای از مشکلات این دیار پرآوازه حل شود.
گفتنی است؛ عنوان پرطمطراق جهانی تنها زمانی به معنای واقعی نزدیک می‌شود که پارامترهای اولیه برای این‌گونه شهرها فراهم باشد که در لالجین نه تنها موارد ابتدایی فراهم نشده است بلکه مشکلاتی که هنرمندان سفال با آنها روبرو هستند هر روز بیشتر می‌شود که توجه ویژه مسئولان را می‌طلبد.