خبرگزاری مهر - گروه استانها- نازیلا انصاری پور: کوچه، خیابان، فضای سبز، مرکز تجاری، پشت چراغ قرمز، فروشگاه زنجیره‌ای و تمام جاهایی که می‌تواند مکانی باشد برای حضور کودکان کار و خیابان. هرچند این‌ها تنها بخشی از پدیده کودکان کار و خیابان است و البته روند رو به رشد ارتقا فرهنگ برخورد با این کودکان در قالب ارائه حمایت معنوی یا خدماتی در قالب حمایتی مجموعه‌های مردم نهاد یا دستگاه‌های اجرایی به جای حمایت مستقل از این کودکان که البته این دریافتی نه تنها در جیب و به کام آنها تمام نمی‌شود بلکه طعم شیرین دریافت پول با بیگاری کشیدن از کودکان و نوجوانان را در برخی از خانواده‌ها و یا گروه‌های آسیب پذیر، افزایش داده و نرخ وقوع جرم، جرایم گوناگون و آسیب‌های اجتماعی در جامعه بالا برده و تبعات تلخی را به همراه خواهد داشت.
مشارکت همه دستگاه‌ها راهکار حل چالش کودکان کار
محسن کرمانی، معاون اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه دغدغه و مشکلات موجود در حوزه کودکان کار و خیابان تنها با مسؤولیت شناسی و هم افزایی تمام دستگاه‌های مسؤول و همراهی و مشارکت مردم به سمت بهبودی خواهد رفت، اظهار کرد: مسئله اصلی در این حوزه، پرداختن به این موضوع است که آیا کودکان کار به ویژه کودکان خیابان به دلیل نیاز و مشکلاتی مانند فقر یا نیاز خانواده به این کار گرایش پیدا کرده‌اند یا اینکه احتمال استفاده ابزاری از ایشان با نیت کسب درآمد وجود دارد.
به گفته این مقام مسئول، اقتصاد خیابان و به کارگیری غیرقانونی کودکان و نوجوانان توسط افراد سودجو یا والدین ناآگاه در مشاغل مختلف خیابانی مانند واکس زنی، گل فروشی، شیشه پاک کنی و.... بخشی از واقعیت جامعه ماست. مردم نیز برخلاف نیتشان با خرید یا کمک به کودکان، این پدیده را حداقل در ساحت خیابان بازتولید می‌کنند.
وی، ادامه داد: روحیه نوعی دوستی و یاریگری، ظرفیت و نقطه قوت فرهنگی ماست اما در این زمینه مردم باید بدانند که با کمک به کودکان در اشکال مختلف، درواقع حضور کودکان در موقعیت خیابان و آسیب را استمرار می‌بخشند.
به گفته کرمانی، فرهنگ اجتماعی کمک به کودکان کار و خیابان در قالب خرید خدمت یا کالا به بازتولید یک آسیب اجتماعی استمرار می بخشد؛ این اقدام به ظاهر خیرخواهانه نه تنها کمکی به حل مسئله نمی‌کند بلکه زمینه آسیب بیشتر و گسترش آن را در جامعه فراهم می‌سازد.
هوشیاری مردم شیرینی کسب سود در کام سودجویان کار کودک را تلخ می‌کند
معاون اورژانس اجتماعی بهزیستی کشور ادامه داد: باید اعتراف کرد که بهترین و کامل‌ترین شبکه حمایت و مراقبت از کودکان کار و خیابان نیز تا زمانی که فرهنگ کمک به کودکان اصلاح و بازآرایی نشود، اثربخش نخواهد بود. به عبارتی دیگر تا زمانی که شیرینی کسب سود در کام سودجویان حوزه کودکان کار و خیابان باقی بماند؛ هیچ اقدامی در زمینه کاهش این فرآیند، اثربخشی پایدار نخواهد داشت به همین خاطر باید به نقش مردم در امر پیشگیری، کنترل و کاهش مسئله کودکان کار و خیابان نگاه ویژه‌ای صورت پذیرد.
کرمانی گفت: تنها بخشی از کودکان کار و خیابان، نیازمند واقعی و مستحق دریافت خدمات و قرارگیری در شبکه حمایتی مردم و حاکمیت هستند. بدون تردید، افزایش آگاهی مردم و راهنمایی آنها در راستای شناسایی و ارائه خدمات به کودکان کار واقعی، اقدامی قاطع در مقابل سوداگران کار کودک خواهد بود که این امر نیز با هدایت ظرفیت‌های مردمی به سمت بسترهای تعریف شده مانند سازمان‌های مردم نهاد و خیریه‌ها و … میسر می‌شود.
وی، مدیریت یکپارچه و هدفمند کمک‌های مردم و دولت در کنار کنترل عواطف و احساسات عمومی در زمینه حمایت کودکان کار و خیابان را عاملی مهم و ضروری در زمینه جلوگیری از بسترهای سو استفاده از نیروی کار کودکان و نیز بهره‌مندی کودکان نیازمند و خانواده‌های ایشان از خدمات حمایتی عنوان کرد.
این مقام مسئول، نقش قوه قضائیه، وزارت کشور و سازمان بهزیستی کشور را به عنوان مهمترین مراجع حاکمیت در حوزه حمایت از کودکان کار و خیابان عنوان کرد و اظهار داشت: سازمان‌های مردم نهاد، گروه‌های جهادی، خیریه‌ها و دیگر فعالین اجتماعی در کنار نهادهای حاکمیتی به موضوع کودکان کار و خیابان می‌پردازند که برخی از آنها تحت نظارت وزارت کشور و یا سازمان بهزیستی فعالیت دارند.
مردم اجازه نمی‌دهند کودکی از حقوق طبیعی خود محروم شود
این مقام مسؤول، همچنین به نقش مردم به عنوان ناظران اجتماعی اشاره کرد و گفت: کودکان خیابانی بخش کوچکی از کودکان کار را تشکیل می‌دهند و بخش قابل توجهی از کودکان کار اصطلاحاً در معرض دید نیستند و عموماً در کارگاه‌ها یا اماکنی مشغول به فعالیت هستند که امکان نظارت مستقیم و مستمر روی آنها وجود ندارد.
معاون اورژانس اجتماعی بهزیستی کشور افزود: مردم در صورت مشاهده و برخورد با چنین موقعیتی می‌توانند بازرسان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دیگر عوامل نظارتی را در جریان قرار دهند.
به گفته کرمانی اگر مردم نسبت به کار کودک حساس شوند، هرگز اجازه نخواهند داد که کودکی از حقوق طبیعی خود محروم شده و بهترین دوران زندگی خود را در بدترین شرایط ممکن بگذراند و این مردم هستند که با مشارکت خود در پیشگیری و کنترل این پدیده، نقش آفرینی می‌کنند.
وی، اولین و مهمترین وظیفه حاکمیت، دست اندرکاران و فعالان حوزه کودک و نوجوان را ایجاد اطمینان و اعتماد در مردم دانست و تصریح کرد: ما در تلاش هستیم تا با کمک رسانه‌ها به شهروندان این نکته را منتقل کنیم که کمک مستقیم به کودکان کار و خیابان سبب استمرار حضور آنها در خیابان و موقعیت‌های آسیب‌زا می‌شود و در عین حال اطمینان خاطر ایجاد کنیم که مراکز و مؤسسات دولتی و سازمان‌های مردم نهاد در تلاش هستند تا خدمات حمایتی لازم را به شیوه‌ای صحیح و هدفمند به خانواده‌های نیازمند واقعی و کودکان آنها ارائه کنند.
این مقام مسئول، افزود: ضرورت دارد که مراکز و شبکه‌های حمایتی کودکان کار و خیابان به مردم معرفی شوند تا شهروندان در صورت مواجهه و مشاهده موقعیت‌های مشابه درک و رفتار صحیحی نسبت به این مسئله داشته باشند.
استمرار اقتصاد خیابان با خرید از کودک خیابانی
معاون اورژانس اجتماعی بهزیستی کشور، از ضرورت تشکیل کارزار رسانه‌ای سخن گفت و ادامه داد: این حرکت می‌بایست پس از اعتمادسازی عمومی و ایجاد شبکه حمایتی گسترده و اثربخش انجام پذیرد.
به گفته کرمانی، این کارزار به مردم یادآوری خواهد کرد، کمک‌های آنها به خصوص در صورت مواجهه مستقیم در موقعیت کودکان کار و خیابان به استمرار اقتصاد خیابان و تشدید آسیب‌های اجتماعی در حوزه کودکان منتهی خواهد شد.
وی در ادامه از وجود مؤسسات غیرانتفاعی و مردمی ویژه کودکان کار و خیابان تحت نظارت سازمان بهزیستی در استان‌های کشور خبر داد که خدمات حمایتی و آموزشی لازم را به کودک کار و خیابان و خانواده ایشان ارائه می‌کنند.
کرمانی تصریح کرد: کودکان کار و خانواده‌های آنها به صورت خود معرف یا با معرفی دیگران می‌توانند به این مراکز و دیگر مجموعه‌های مردمی مراجعه و در صورت داشتن شرایط لازم از خدمات حمایتی بهره مند شوند.
به گفته وی، نزدیک به یکصد مرکز حمایت از کودکان کار و خیابان در کشور وجود دارد که با اخذ مجوز از سازمان بهزیستی کشور و اجرای پروتکل‌ها و آئین نامه‌های مرتبط، تحت نظارت این سازمان در حال خدمت رسانی و حمایت از کودکان کار و خیابان می‌باشند.
این مقام مسؤول با بیان اینکه نیروی انتظامی یا دستگاه‌های دیگر مانند شهرداری‌ها در زمینه شناسایی کودکان کار فعال هستند همچنین مردم برای آگاهی از خدمات سازمان بهزیستی و مراکز حمایت از کودکان کار و خیابان می‌توانند با شماره ۱۲۳ اورژانس اجتماعی تماس برقرار کنند، ادامه داد: مسئله کودکان کار مانند بسیاری از آسیب‌های اجتماعی، پدیده‌ای چند وجهی است، پدیده کار کودک ابعاد مختلفی دارد و عوامل متعددی نظیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و … در شکل گیری این پدیده نقش دارند. لذا یک دستگاه یا سازمان به تنهایی قادر به کاهش و یا کنترل آسیب‌های اجتماعی نیست.
کم کاری برخی از دستگاه‌ها در زمینه حل چالش کودکان کار
وی ادامه داد: به همین دلیل در قوانین مرتبط من جمله قانون حمایت از اطفال و نوجوانان با نگاهی واقع بینانه و برحسب وظیفه برای دستگاه‌های مختلفی از جمله وزارت آموزش و پرورش؛ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی؛ وزارت کشور؛ نیروی انتظامی؛ شهرداری‌ها و … نقش تعیین شده است.
کرمانی اضافه کرد: در این رابطه برخی دستگاه‌ها، همکاری خوبی در زمینه کنترل، کاهش و پیشگیری از افزایش کودکان کار و خیابان با بهزیستی داشته‌اند اما متأسفانه شاهد کم کاری مجموعه دستگاه‌های مرتبط در این بخش هستیم.
وی گفت: باور داریم بیشتر کودکان کار ایرانی و اتباع در ایران دارای خانواده می‌باشند و خانواده، مهمترین ظرفیت جهت مراقبت و حمایت از فرزندان است به همین دلیل تمرکز بر توانمندسازی این نهاد در کاهش و کنترل کودکان کار و خیابان نقش بی بدیلی خواهد داشت.
به گفته این مقام مسؤول، این هدف در راستای حمایت و توانمندسازی خانواده‌ها و ایجاد بسترهای لازم تربیت و آموزش مراقبت صحیح در فضای خانه به منظور رشد کودکان و جلوگیری از افزایش کودکان کار و خیابان است.
معاون اورژانس اجتماعی بهزیستی کشور در پایان تأکید کرد: حمایت طلبی می‌کنیم تا حمایتگر خوبی از کودکان کار و خیابان باشیم.