خبرگزاری مهر - گروه استانها – کورش دیباج: هفدهم مرداد است و همه از اهمیت روز خبرنگار و پاسداشت آن حرف می‌زنند در این روز یا بهتر است بگویم در این هفته دستگاه‌ها و افراد مختلف این روز را به خبرنگاران تبریک گفته و به اهمیت این شغل و جایگاه آن در جامعه می‌پردازند از طرفی هم رسانه‌ها با گزارش‌های متعدد به مشکلات و مطالبات قشر خبرنگار پرداخته اما به‌راستی شما که مخاطب این گزارش هستید تا چه اندازه با سختی‌های شغل خبرنگاری آشنا هستید؟
شهین اصلانی از خبرنگاران با سابقه اصفهان در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: مشکلات مالی خبرنگاران، بی‌ثباتی و نبود امنیت شغلی و مهم‌ترین موضوع نبود شایسته‌سالاری و عدم توجه به نیروسازی مثبت مشکل خبرنگاران تمام شهرهای کشور است اما در شهر اصفهان این موضوع بیشتر است ما در عرصه خبرنگاری نیرو سازی می‌کنیم اما این نیروسازی مثبت نیست، افرادی که بدون ارزیابی، و بررسی و رتبه‌بندی وارد عرصه خبر می‌شوند.
آفت وابسته بودن رسانه‌ها به تغییرات سیاسی
این فعال خبری ادامه می‌دهد: مشکل دیگر در عرصه خبر که فعالان این حوزه به‌ویژه در شهر اصفهان را نسبت به ادامه فعالیت در عرصه خبرنگاری دلسرد می‌کند وابسته بودن رسانه به تغییرات سیاسی است، نگه داشت خبرنگار در یک رسانه وابسته به تغییرات سیاسی است امروزه اصلاح‌طلبان در انتخابات پیروز می‌شوند خبرنگارانی که در دوره اصول‌گرایان در رسانه‌ها فعالیت می‌کردند اخراج و حذف می‌شوند و برعکس که این امر آفت و منافات بزرگ با بحث بی‌طرفی رسانه‌ها و افرادی که در عرصه خبر فعالیت می‌کنند، دارد.
وی تأکید می‌کند: وظیفه اصلی خبرنگاران و رسانه‌ها اطلاع‌رسانی است و مخاطب است که تصمیم می‌گیرد کدام رسانه را برای پیگیری خبر دنبال کند و این وابسته بودن رسانه‌ها به مسائل سیاسی روز برای خبرنگاران مشکل‌ساز بوده، از این رو انتقادی جدی که به وزارت ارشاد در عرصه خبر و رسانه وارد است، این بوده که یا وابسته به احزاب بوده و یا افرادی هستند که به رانت‌های مختلف دسترسی دارند و در کل افراد غیر رسانه‌ای هستند و افرادی که از رسانه دریافت مجوز می‌کنند، درصدشان بسیار اندک است.
وی تصریح می‌کند: ورود افراد ناآگاه به عرصه خبر و فعالیت آن‌ها در پست‌های مهم خبری به‌اندازه بسیار زیاد به فضای رسانه‌ای اصفهان آسیب زده در صورتیکه این شهر به‌اندازه کافی خبرنگار باکیفیت و باسابقه دارد اما متأسفانه از آن‌ها استفاده نمی‌شود در سال‌های اخیر خبرنگاران حرفه‌ای و باسابقه فعالیت بالای ۱۵ سال کنار گذاشته شده‌اند و امروز در حوزه‌های مختلف در حال فعالیت هستند و در حرفه جدید خود موفق هستند.
رها کردن حرفه خبرنگاری چندان هم بد نیست!
مریم قدسیه، کارشناس ارشد پژوهش هنر که ۱۵ سال سابقه کار خبری دارد به خبرنگار مهر می‌گوید: فکر می‌کنم بد نیست قبل از پاسخ به این پرسش که چرا فعالیت مداوم در حرفه روزنامه‌نگاری را رها کردم به این موضوع بپردازم که اصلاً چرا نباید این حرفه یا هر حرفه دیگری را رها کرد؟ به نظر من رها کردن حرفه خبرنگاری چندان هم بد نیست. ما اکنون در دنیای بین‌رشته‌ای زندگی می‌کنیم که امکان تجربه و فعالیت درزمینه‌های مختلف را برای افراد فراهم می‌کند و لزومی ندارد یک فرد تا ابد در یک حرفه فعالیت داشته باشد. حتی این امر مربوط به سال‌های اخیر نیست و ردپا و سابقه آن را درگذشته هم می‌توانیم دنبال کنیم.
«همینگوی» هم تا پایان خبرنگار نماند!
قدسیه اظهار می‌کند: همینگوی در زمان جوانی در قالب گزارشگر و خبرنگار در بسیاری از محافل و نشست‌های مهم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در کنار دیپلمات‌ها، سیاستمداران، نویسندگان و افراد سرشناس حضورداشته است و تجربه همین حضور در مکان‌های مختلف بعدها به موضوعات داستان‌های کوتاه و رمان‌های این نویسنده مبدل شده است.
وی ادامه می‌دهد: علاوه براینکه، من حرفه خبرنگاری را به‌نوعی همچون بازی در زمین فوتبال می‌دانم. همان‌طور که در این ورزش بازیکنان آن تا سنی می‌توانند بهترین خودشان باشند و فعالیت مستمر کنند، در عرصه خبر و خبرنگاری هم افراد تا سنی چابکی و چالاکی کار مداوم در میدان خبر رادارند و سال‌های جوانی بهترین زمان برای خبرنگاری و مؤثر واقع‌شدن در آن است. البته این به معنی پایان کار نیست. بعدازآن می‌شود نوشتن را با فشار کمتری به عنوان مثال با نوشتن در یک ستون ماهانه یا … ادامه داد.
این فعال رسانه‌ای اظهار می‌کند: اما گذشته از این‌ها، یکی از مهم‌ترین مواردی که بسیاری از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران فعال در کشور ما را به سمت رها کردن این حرفه و سوق به سمت فضاهای شغلی دیگر پیش می‌برد موقعیت شغلی پرفشار، کم‌درآمد و پشتوانه مالی و معنوی ضعیف افراد خبرنگار است.
دشواری فعالیت‌های رسانه‌ای به خاطر تنگ‌نظری در اصفهان
وی در ادامه می‌افزاید: چه برای خبرنگارانی که شغل ثابت دارند یعنی قراردادی با رسانه‌ای دارند و حقوق ثابت می‌گیرند و چه خبرنگارانی که به‌صورت حق التحریر کار می‌کنند، در قبال انرژی و زمانی که صرف و بهتر است بگویم در این زمینه وقف می‌کنند ما به ازای کافی وجود ندارد. خبرنگاری که حتی در ایام تعطیل و سفر هم موظف و مسئول به انجام‌وظیفه و رساندن متن و صفحه موظفی خودش است معمولاً توان پرداخت هزینه‌های اولیه زندگی را هم ندارد و با توجه به زمانی که فعالیت مداوم در این حرفه طلب می‌کند امکان فعالیت هم‌زمان در حرفه‌های دیگر نیز محدود و سخت می‌شود.
قدسیه تأکید می‌کند: همچنین خبرنگاران و روزنامه‌نگاران اصفهان (اطلاع دقیقی از وضعیت بقیه شهرها ندارم) با مشکل دیگری برای فعالیت در این حرفه مواجه‌اند. متأسفانه در این شهر تنگ‌نظری‌های خاصی وجود دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. نبود فضای نقد در شهر اصفهان، درست نوشتن را سخت‌تر هم می‌کند.
وی می‌گوید: متأسفانه در اصفهان انتشار یک نقد کوچک، یک گزارش منتقدانه معمولی به‌شدت واکنش برانگیز می‌شود و همین امر فعالیت جدی در این عرصه را در این شهر دشوارتر هم می‌کند. میزان واکنش و هجمه به یادداشت دکتر محسن رنانی با عنوان «روستای نصف جهان» در روزهای اخیر خود گواه همین فضای تنگ است. در حالی که نوشتن و نقد نوشتن باید امری عادی و در جریان در شهری با پیشینه و اندازه اصفهان باشد.
رنج خبرنگاران اصفهان از نداشتن ساختار صنفی جدی و تشکیلات مطبوعاتی قوی
وی اظهار می‌کند: اما به نظر من مهم‌تر از همه، نبود حمایت، نداشتن ساختار صنفی جدی و تشکیلات مطبوعاتی قوی در اصفهان است که باعث شده فعالیت در این عرصه برای خبرنگاران دشوار شود. متأسفانه این فقدان موجب شده پشت‌گرمی و مطالبه درستی برای خبرنگاران وجود نداشته باشد.
این فعال رسانه‌ای می‌گوید: منظور از حمایت هم، فقط حمایت مالی نیست، بلکه حمایت در تمامی عرصه‌ها است که خبرنگار بتواند بدون هیچ نگرانی از تبعاتی که گزارش یا خبر خود در راستای بیان حقیقت دارد، اقدام به تهیه و انتشار آن کند. درواقع اگر یک‌نهاد صنفی و تشکل برای این ساخته نشده که در چنین مواقعی به میدان بیاید و از اعضا یا افراد متخصص در حرفه مربوطه حمایت کند، به سراغشان برود و زمینه فعالیت مجدد و حفظ آن‌ها را فراهم کند، پس چه کارکرد و نقشی می‌تواند داشته باشد؟
اشتغال به خبرنگاری در اصفهان شوخی است
وی اظهار می‌کند: همه این‌ها را که کنار هم بگذاریم این نتیجه حاصل می‌شود که اشتغال به خبرنگاری در این شهر مانند بسیاری از زمینه‌های دیگر علوم انسانی یا هنر چیزی شبیه به شوخی است. همین یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باعث می‌شود بسیاری از افراد توانمند و فعال در عرصه خبرنگاری پس از سال‌ها فعالیت مستمر خود به دنبال رها کردن آن و فعالیت در حرفه دیگری باشند.
خبرنگاری رؤیایی که همچنان برای من شیرین است
نفیسه قانیان خبرنگاری با سابقه ۲۰ سال است، او در این ارتباط به خبرنگار مهر می‌گوید: من به حرفه خبرنگاری علاقه دارم و کامل از آن خداحافظی نکردم و این علاقه باعث شده باوجوداینکه در حرفه روابط عمومی در حال فعالیت هستم اما همچنان گاهی برای رسانه‌ها مطلب یا گزارش بنویسم. با ورودم به روابط عمومی یک سری تصوراتم نسبت به حرفه خبرنگاری عوض‌شده بود به‌ویژه اینکه با رسانه‌های شهر اصفهان بیشتر از رسانه‌های کشوری فعالیت می‌کردم، یک سری مسائل و مشکلات در حوزه خبر و رسانه در شهر اصفهان برایم ملموس بود که قابل‌مقایسه با شهرهای دیگر کشور نبود.
فضای رسانه‌ای اصفهان بسیار محدود است
وی می‌افزاید: این مسائل و مشکلات عرصه خبر که شهر اصفهان ویژه‌تر نسبت به سایر شهرهای کشور با آن روبه‌رو است، فضای محدود رسانه‌ای در این شهر است که می‌توان گفت جایگاه رسانه‌ها در اصفهان این امر را ایجاد می‌کند به‌عنوان‌مثال برای خبرنگاران اصفهان یکی سطح رشد در فضای رسانه‌ای این شهر وجود دارد متأسفانه یکی از دلایلی که خبرنگاران باسابقه و باکیفیت شهر اصفهان در این حرفه کم‌کار و یا به‌نوعی برای همیشه از این حرفه خداحافظی می‌کنند به این دلیل است به‌اندازه‌ای که خبرنگار برای تهیه و گزارش خود زحمت می‌کشد به آن مقدار آن گزارش و خبری دیده نمی‌شود و بازخورد کمتر دارد و در کنار این مورد آن پاسداشت کامل برای خبرنگار به خاطر فعالیت حرفه‌ای خود در عرصه خبر اتفاق نمی‌افتد.
قانیان اظهار می‌کند: مادامی‌که خبرنگار سوژه‌ای را به آن می‌پردازد، اما آن اتفاق نهایی که همان اثربخشی خبر و اصلاح وضع موجود است اتفاق نمی‌افتد باعث می‌شود خبرنگار نسبت به ادامه فعالیت حرفه‌ای خود دلسرد شود به نظر من زمانی خستگی از تن خبرنگار در می‌رود که بازتاب کار خود را در جامعه و شهر خود ببیند اما متأسفانه این بازتاب در شهر اصفهان اتفاق نمی‌افتد.
ساختار خانه مطبوعات اصفهان هیچ‌گاه اثرگذار نبوده است
وی تأکید می‌کند: در این ۲۰ فعالیت رسانه‌ای‌ام یک‌بار هم عضو خانه مطبوعات اصفهان نشدم درواقع این ساختار برای من مفهوم خانه را نداشت و مطمئن بودم این ساختار هیچ‌گونه اثرگذاری ندارد به‌ویژه در سال‌های اخیر که خانه مطبوعات هیچ کارکردی برای فعالین عرصه خبر نداشته است و من احساس می‌کردم عضویت در خانه مطبوعات، استقلال من را به‌نوعی می‌گیرد.
در اصفهان نگاه محدود به رسانه وجود دارد
وی ادامه می‌دهد: متأسفانه نگاه‌های محدود در شهر اصفهان به‌ویژه عرصه رسانه وجود دارد در صورتیکه بسیاری افراد موفقی که در عرصه رسانه در تهران فعالیت می‌کنند، اصفهانی هستند اما در اصفهان افرادی هستند که نگاهشان به رسانه و عرصه خبر محدود است و همین کار را برای فعالیت رسانه‌ای در این شهر دشوار می‌کند.
علاقه به کلاغ عامل پیوند من باخبر!
سمیرا قاسمی یکی دیگر از خبرنگاران باسابقه و مطرح در استان اصفهان است او نیز در این خصوص به خبرنگار مهر می‌گوید: تمایل قلبی خودم هنوز به کار خبر بود اما درنهایت به این دلیل که خبر یک شغل تمام‌وقت است، تمام‌وقت به معنای واقعی. من هرروز صبح به شوق سوژه‌هایی که باید روی آن‌ها کارکنم بیدار می‌شدم و تا شب، با اضطراب کارهای ناتمام و تبعات کارهای تمام شده درگیر بودم. تا زمانی که از این اضطراب فاصله نگرفته بودم نیز، متوجه میزان آسیب آن به خودم و خانواده‌ام نمی‌شدم.
وی تأکید می‌کند: راستش را بخواهید، هنوز درک درستی از حرفه خبرنگاری در جامعه ما وجود ندارد. هر وقت به دردناکی این جمله فکر می‌کنم، یاد پیرزنی می‌افتم که بعد از شنیدن عنوان شغلم گفت: «دخترم خبرچینی خوب نیست!».
قاسمی می‌افزاید: این نمونه‌ای از عموم مردم را، کنار خیل متخصصانی بگذارید که گمان می‌کنند خبرنگار باید همه‌چیز را بداند و اگر هنوز پشت میله‌ها نیست، یعنی هنوز کارش را درست انجام نداده! بگذارید کنار مسئولانی که عادت نکرده‌اند کسی از آن‌ها سوالی درباره چرایی اقدامات‌شان بپرسد و گاه برای همین خطای نابخشودنی، عزمشان را به‌جای حل مسائل، برای پاک کردن صورت‌مسئله و پشیمان کردن خبرنگار از پیشه‌اش جزم می‌کنند! بگذارید کنار نهادهایی که ناچارند با کمترین هزینه و نیرو رسانه‌داری کنند و کنار خانواده‌هایی که به دلیل محبت وافرشان درک نمی‌کنند چرا پاره تن‌شان باید از بین این‌همه شغل، دست بگذارد روی پر زجرترین و کم اجرترین آن‌ها.
وی اظهار می‌کند: بااین‌همه، تجربه خبرنگاری، در عین تلخی‌های گاه‌به‌گاه، شیرین‌ترین تجربه عمرم بوده و به من در زندگی درس‌های مهمی‌داده. هنوز هم تلاش می‌کنم اصول آن را از یاد نبرم تا مثل یک خبرنگار زندگی کنم؛ باهمان حساسیت‌ها روی خوب شنیدن، کمک به حل مسئله، نگاه کردن به یک سوژه از زاویه‌های مختلف و ایجاد و حفظ ارتباطات تازه و کهنه.
از صحبت این خبرنگاران باسابقه برمی‌آید علاوه بر مباحث مالی، بیمه نبودن خبرنگاران، نبود امنیت شغلی، فشار روانی زیادی، علت اینکه بسیاری از خبرنگاران بااستعداد و باسابقه، کم‌کار و یا به‌نوعی از عرصه خبر برای همیشه خارج می‌شوند به علت‌های پنهان دیگری ربط دارد که متأسفانه در سال‌های اخیر نهادهای متولی همچون وزارت ارشاد، خانه مطبوعات و… به آن بی‌توجه بوده و اقدامی برای رفع این کاستی‌ها نکرده‌اند، باشد که این گزارش تلنگری به متولیان امر برای رفع این مشکلات شود و شاهد کوچ خبرنگاران بااستعداد و باسابقه از این حرفه به حرفه‌های دیگر نباشیم.