به گزارش بازرگانی خبرگزاری مهر، فرمالین در سال ۱۸۵۹ توسط شیمی‌دان روسی، الکساندر میخایلوویچ بوتلروف، کشف شد، اما کاربرد گسترده آن تا اوایل قرن بیستم توسعه نیافت. فرمالین به طور خاص به‌خاطر خواص تثبیت‌کننده‌اش توجه دانشمندان را به خود جلب کرد و از آن زمان به‌عنوان ماده اصلی در بسیاری از فرآیندهای آزمایشگاهی و پزشکی مورداستفاده قرار گرفت. در دهه ۱۸۹۰، شیمی‌دان آلمانی ویلهلم فن هوفمان موفق شد فرمالدهید را در مقیاس صنعتی تولید کند و از آن زمان به بعد، این ماده به طور گسترده در صنایع مختلف از جمله نساجی، چسب‌سازی و به‌خصوص در صنعت پزشکی و علوم زیستی برای تثبیت بافت‌ها و نمونه‌های بیولوژیکی به کار گرفته شد.
همچنین، در حوزه‌های دیگری مانند تولید رزین‌ها و پلاستیک‌ها نقش مهمی ایفا کرده است. در طول دهه‌ها، با افزایش آگاهی از خطرات سلامتی مرتبط با قرارگرفتن در معرض فرمالین، تحقیقات بیشتری برای جایگزینی یا کاهش استفاده از آن در برخی زمینه‌ها انجام شد، اما همچنان به‌عنوان یکی از مواد اصلی در بسیاری از کاربردهای آزمایشگاهی و صنعتی باقی‌مانده است.
فرمالین چیست؟
فرمالین محلولی از گاز فرمالدئید (CH₂O) در آب است که معمولاً با غلظت ۳۷ درصد فرمالدئید و مقدار کمی متانول به‌عنوان ماده تثبیت‌کننده عرضه می‌شود. این ترکیب به دلیل ویژگی‌های ضدعفونی‌کننده و نگهدارنده‌اش در بسیاری از صنایع و کاربردهای پزشکی و آزمایشگاهی مورداستفاده قرار می‌گیرد. در پزشکی، فرمالین به‌عنوان یک ماده ثابت‌کننده برای حفظ نمونه‌های بیولوژیکی و بافت‌های انسانی در موزه‌ها و آزمایشگاه‌های پاتولوژی به کار می‌رود. همچنین، به دلیل خاصیت ضدباکتری و قارچ‌کشی، در ضدعفونی‌کردن ابزارهای پزشکی و سطوح مختلف نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
در صنعت، فرمالین به‌عنوان ماده اولیه در تولید رزین‌های فرمالدئیدی مانند رزین فنولیک، اوره - فرمالدئید و ملامین - فرمالدئید استفاده می‌شود که در تولید محصولات پلاستیکی، چسب‌ها، پوشش‌ها و مواد ساختمانی کاربرد دارند. بااین‌حال، استفاده از فرمالین نیازمند دقت و احتیاط است؛ زیرا فرمالدئید ماده‌ای سمی و سرطان‌زا است و تماس طولانی‌مدت با آن می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی منجر شود، از جمله تحریک دستگاه تنفسی، حساسیت پوستی، و افزایش خطر بروز سرطان. به همین دلیل، استفاده از آن در محیط‌های کاری و صنعتی باید با رعایت استانداردهای ایمنی و با استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب انجام شود.
فرمالین از طریق اکسیداسیون و سپس هیدراسیون متانول تولید می‌شود. این فرآیند به طور عمده در مقیاس صنعتی انجام می‌شود و شامل استفاده از کاتالیزورهای فلزی مانند نقره یا مخلوطی از آهن و مولیبدن است. در این روش، بخارات متانول با هوا ترکیب می‌شوند و در دماهای بالا از روی کاتالیزور عبور می‌کنند که منجر به اکسیداسیون متانول و تولید فرمالدهید می‌شود. سپس فرمالدهید حاصل در آب حل شده و محلولی به نام فرمالین تشکیل می‌دهد.
موارد استفاده و کاربرد فرمالین در آزمایشگاه
فرمالین، محلولی متشکل از گاز فرمالدئید در آب، یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، پزشکی و صنعتی است. این ماده به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده، نگهدارنده و تثبیت‌کننده خود، نقش حیاتی در حفظ و مطالعه نمونه‌های بیولوژیکی و نیز در آماده‌سازی محیط‌های کاری ایمن و استریل دارد.
استفاده از فرمالین در آزمایشگاه‌ها به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی منحصربه‌فرد آن که امکان جلوگیری از فساد و تغییرات نامطلوب در نمونه‌ها را فراهم می‌کند، گسترده است.
تثبیت‌کننده بافت‌ها
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای فرمالین در آزمایشگاه، استفاده از آن به‌عنوان تثبیت‌کننده بافت‌ها است. در مطالعات پاتولوژی و زیست‌شناسی سلولی، حفظ ساختار و ترکیب شیمیایی بافت‌ها برای بررسی‌های دقیق ضروری است. فرمالین با ایجاد پیوندهای عرضی بین پروتئین‌های موجود در سلول‌ها و بافت‌ها، از تغییرات و تجزیه جلوگیری کرده و ساختار اصلی را حفظ می‌کند. این ویژگی به‌خصوص در آزمایشگاه‌های پاتولوژی که بافت‌های بدن انسان و حیوانات را برای تشخیص بیماری‌ها مورد بررسی قرار می‌دهند، بسیار حیاتی است.
ضدعفونی‌کننده قوی
فرمالین به دلیل خاصیت ضدعفونی‌کنندگی قوی، به‌عنوان یک ماده مؤثر در ضدعفونی‌کردن ابزارها و تجهیزات آزمایشگاهی استفاده می‌شود. این ویژگی به‌ویژه در محیط‌هایی که نیاز به حفظ شرایط استریل و جلوگیری از آلودگی‌های میکروبی دارند، مانند آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی و اتاق‌های جراحی، بسیار اهمیت دارد. فرمالین با نابودی باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها، به جلوگیری از انتشار بیماری‌ها و آلودگی‌های متقاطع کمک می‌کند.
حفظ نمونه‌های بیولوژیکی
فرمالین به طور گسترده برای حفظ نمونه‌های بیولوژیکی مانند اندام‌ها، جنین‌ها و سایر نمونه‌های آناتومیک استفاده می‌شود. این کاربرد به‌ویژه در موزه‌های تاریخ طبیعی و کالبدشناسی اهمیت دارد، جایی که نمونه‌ها باید برای سالیان دراز بدون تغییر باقی بمانند. فرمالین با تثبیت و نگهداری نمونه‌ها، امکان مطالعه و نمایش آن‌ها را برای پژوهشگران و بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
استفاده در مطالعات هیستولوژی
در مطالعات هیستولوژی، فرمالین به‌عنوان یک تثبیت‌کننده اولیه برای تهیه برش‌های بافتی استفاده می‌شود. این برش‌ها پس از تثبیت با فرمالین، به مراحل بعدی مانند آبگیری، پارافینه کردن و رنگ‌آمیزی آماده می‌شوند. تثبیت صحیح با فرمالین باعث می‌شود که ساختارهای سلولی به‌خوبی حفظ شده و نتایج دقیق‌تری از مطالعات میکروسکوپی به دست آید.
کاربرد در تکنیک‌های ایمونوهیستوشیمی
تکنیک‌های ایمونوهیستوشیمی که برای تشخیص و مطالعه پروتئین‌های خاص در بافت‌ها به کار می‌روند، نیازمند تثبیت‌کننده‌های قوی مانند فرمالین هستند. فرمالین با حفظ آنتی‌ژن‌ها در موقعیت طبیعی خود، امکان شناسایی و تجزیه‌وتحلیل دقیق‌تر مولکول‌های موردنظر را فراهم می‌کند. این کاربرد به‌ویژه در تحقیقات سرطان و بیماری‌های خودایمنی اهمیت دارد.
کاربرد در مطالعات فارماکولوژی و سم‌شناسی
در آزمایشگاه‌های فارماکولوژی و سم‌شناسی، فرمالین به‌عنوان یک ماده کنترل برای بررسی اثرات سمی و درمانی داروها مورداستفاده قرار می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال، فرمالین می‌تواند در مدل‌های حیوانی به‌منظور ایجاد شرایطی مشابه بافت‌های آسیب‌دیده برای مطالعه اثرات درمانی داروهای جدید به کار رود.
طریقه مصرف فرمالین در آزمایشگاه
فرمالین یا محلول فرمالدئید، به‌عنوان یک ماده نگهدارنده و ضدعفونی‌کننده در آزمایشگاه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرد. این ماده به‌صورت محلول آبی با غلظت ۳۷ تا ۴۰ درصد عرضه می‌شود و باید با احتیاط و بر اساس دستورالعمل‌های ایمنی استفاده شود. هنگام کار با فرمالین، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی نظیر دستکش نیتریلی، عینک ایمنی و ماسک مناسب ضروری است، زیرا بخارات فرمالین می‌تواند مضر و تحریک‌کننده برای دستگاه تنفسی و چشم‌ها باشد.
برای تهیه محلول‌های رقیق‌تر، معمولاً فرمالین با آب مقطر به نسبت‌های مشخص رقیق می‌شود و در محفظه‌های بسته و زیر هود شیمیایی نگهداری می‌شود تا از انتشار بخارات آن جلوگیری شود. همچنین، باید دقت شود که فرمالین با مواد اکسیدکننده یا اسیدی واکنش ندهد و در صورت تماس با پوست یا چشم، ناحیه آلوده فوراً با آب فراوان شستشو داده شود. رعایت نکات ایمنی و آگاهی از روش‌های مقابله با حوادث احتمالی، از جمله مهم‌ترین اصول کار با فرمالین در آزمایشگاه است.
قیمت و نحوه خرید فرمالین آزمایشگاهی
خرید فرمالین با کیفیت بالا در آزمایشگاه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا این ماده در بسیاری از فرآیندهای حساس و حیاتی مورداستفاده قرار می‌گیرد. فرمالین با کیفیت پایین ممکن است دارای ناخالصی‌هایی باشد که می‌توانند در نتایج آزمایش‌ها و فرآیندهای تحقیقاتی اختلال ایجاد کنند، به‌خصوص در کاربردهای بیولوژیکی و شیمیایی که دقت و صحت نتایج از اهمیت بالایی برخوردار است.
علاوه بر این، فرمالین با کیفیت پایین ممکن است پایداری و اثربخشی لازم را در نگهداری و تثبیت نمونه‌ها نداشته باشد که می‌تواند منجر به تخریب یا تغییر ویژگی‌های نمونه شود. استفاده از فرمالین با کیفیت بالا همچنین به معنای کاهش خطرات بهداشتی و ایمنی است، زیرا ممکن است حاوی کمتر مواد شیمیایی مضر یا آلاینده باشد که می‌توانند برای کاربران و محیط آزمایشگاهی خطرناک باشند؛ بنابراین، سرمایه‌گذاری در فرمالین با کیفیت، علاوه بر ارتقاء دقت و کارایی آزمایش‌ها، به حفاظت از سلامتی کاربران و کاهش ریسک‌های احتمالی نیز کمک می‌کند.
این مطلب، یک خبر آگهی بوده و خبرگزاری مهر در محتوای آن هیچ نظری ندارد.