به گزارش خبرنگار مهر، حالا ۲۵ سال از ساخت و پخش آن می‌گذرد و هنوز هم بسیاری در سراسر جهان به تماشایش می‌نشینند، انیمیشینی که از جذاب‌ترین محصولات نمایشی دنیای انیمیشن‌سازی به شمار می‌رود و طرفداران بسیاری هم در ایران دارد؛ صحبت از «باب اسفنجی» است که حالا چند نسل با آن خاطره دارند و به نظر می‌رسد با گسترش قدرت نفوذ و سیطره شبکه‌های اجتماعی و بسترهای هم‌رسانی ویدئو، فضایی تازه برای قدرت‌نمایی آن فراهم آمده است. این انیمیشن چگونه به چنین جایگاهی دست پیدا کرده است و راز محبوبیت تمام نشدنی و حتی مضاعف‌شده آن در عصر اینترنت و بسترهای ارتباطی مجازی، چیست؟ همین هفته گذشته بود که در خبری اعلام شد که براساس آمار رسمی ثبت‌شده در سایت «آپارات» از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا میانه مرداد ماه، مجموع بازدیدها از دسته کارتون‌ها و انیمیشن‌ها به عدد قابل‌توجه بیش از یک میلیارد دقیقه رسیده است. در میان انیمیشن‌های پرمخاطب هم همچنان «باب اسفنجی» صدرنشین فهرست بیشترین جستجو و تماشا بوده و بعد از آن انیمیشن‌هایی همچون «مرد عنکبوتی»، «دختر کفشدوزکی»، «کوکوملون» و «سگ‌های نگهبان» رکورددار بیشتری جستجو در این سایت هستند.
کارشناس دریایی که انیمیشن ساخت!
«باب اسفنجی» متولد اول می ۱۹۹۹ است. این انیمیشن اولین‌بار در این تاریخ پخش و خیلی زود با استقبال طیف گسترده‌ای از مخاطبان مواجه شد؛ به‌طوری‌که تا می ۲۰۰۲ تعداد بینندگان آن به بیش‌از ۶۱ میلیون نفر رسید که حدود ۲۰ میلیون نفر آن‌ها بین ۱۸ تا ۴۹ سال سن داشتند. خالقش استیون هیلنبرگ است، کارگردانی که در ۲۰۱۸ به‌خاطر نارسایی قلبی درگذشت اما محصولش آنقدر در اقصی نقاط جهان گرفته و پربیننده شده بود که احتمالا دیگر آرزویی را در سر نداشته است. استیون هیلنبرگ اما ابتدا مدرک کارشناسی منابع طبیعی دریایی از دانشگاه کالیفرنیا داشت و تا اواخر دهه هشتاد میلادی به‌عنوان زیست‌شناس دریایی مشغول فعالیت و تدریس بود، او اساسا به اقیانوس علاقه مند بود اما هنر هم از علاقه‌مندی‌هایش به شمار می‌رفت تا این ۲ را با هم ترکیب کند، آرام‌آرام به سمت انیمیشن برود و در نهایت «باب اسفنجی» را خلق کند. «باب اسفنجی» گرچه تا زمانی که خالقش در قید حیات بود تا دوازدهمین فصل تولید شد اما بعد از آن هم به فصل چهارده رسید و الهام بخش ساخت سه فیلم سینمایی شد.
آنچه همه درباره «باب» می‌دانیم!
احتمالا از هر گروه سنی و در هر شرایط فرهنگی باشید، حداقل شده برای یک بار، سفر به دنیای عجیب این انیمیشن را تجربه کرده‌اید؛ همان دنیایی که باب اسفنجی در آن با صمیمی‌ترین دوستش یعنی پاتریک به عنوان یک ستاره دریایی به ماجراجویی می‌پردازند، دوستی که مانند یک ستاره دریایی واقعی خنگ و خل است، یا همان جایی که داستان‌هایی را با آقای خرچنگ رقم می‌زنند و حتی رستوران فست فودی را در زیردریا راه می‌اندازند! قصه‌های باب اسفنجی و رفقایش اساسا در زیر دریا اتفاق می‌افتند. نسل‌های گذشته هر چند باید منتظر پخش هفتگی یا روزانه آن می‌ماندند اما نسل حاضر به لطف گسترش وسایل ارتباطات جمعی و سهولت دسترسی به جدیدترین محتواهای تصویری، به سرعت می‌توانند انیمیشن‌های روز جهان را ببینند یا بارها و بارها در هر موقعیت و مکانی به تماشای آن‌ها بنشینند. به تعبیر دیگر می‌توان گفت انیمیشن‌هایی از جنس «باب اسفنجی» از آن دست محصولات کلاسیک در حوزه سرگرمی محسوب می‌شوند که در مواجهه با ابزارهای ارتباطی عصر اینترنت، نه فقط از رده خارج نشده‌اند که قدرت نفوذ و جذب چندبرابری هم به‌دست آورده‌اند.
تاج برسر «باب» است!
در ابتدای این گزارش به آمار پربازدیدترین انیمیشن‌ها و صدرنشینی «باب اسفنجی» در آن اشاره کردیم. آنچه اما در این فهرست به چشم می‌خورد جای خالی انیمیشن‌های ایرانی است. گرچه فاصله انیمیشن ایران با انیمیشن جهان قابل‌توجه است این اما صنعتی است که بزرگترین کمپانی‌های جهان را به خود جذب کرده است و عظیم‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها را به سمت خود سوق می‌دهد. البته آورده‌ای قابل‌توجه را هم در پی دارد. صنعتی که برای گروه بزرگی از متخصصان، قوه اشتغال‌زایی و خلاقیت را بارور می‌کند، در ایران هم البته در طول یک دهه گذشته هنرمندان در این صنعت و در بخش سینمایی آن توانسته‌اند به موفقیت‌های قابل توجه حتی فراتر از مرزها برسند؛ برای مثال «پسر دلفینی» ساخته محمد خیراندیش 2 سال پیش در سینماهای روسیه به نمایش گذاشته شد و بالغ بر یک میلیون و ۷۳۰ هزار دلار فروخت، فروشی که به گفته محمدامین همدانی تهیه‌کننده‌اش دومین رتبه را در جدول فروش روسیه به خود اختصاص داد یا در نمونه‌ای دیگر «بچه زرنگ» توانست با بالغ‌بر ۶۰ میلیارد تومان رکوردهای فروش در ایران را جابه‌جا کند و با این موفقیت‌ها این امیدواری را ایجاد کنند که همانگونه که در عرصه سینما شاهد اتفاقات خوبی هستیم بعدها در سری‌سازی تلویزیونی هم ممکن است عملکرد موفقی داشته باشیم چون این سری‌سازی‌ها هستند که باعث برندسازی‌های از جنس «باب اسفنجی» در سبد مصرفی مخاطبان می‌شوند.
برای مثال انیمیشن سریالی «ببعی و ببعو» بعد از موفقیت در نمایش‌های تلویزیونی و بسترهای مجازی توانست به نسخه‌ای سینمایی از همین اثر برسد. همانطور که در ابتدای این گزارش گفته شد انیمیشن یکی از ارزآورترین صنعت‌های تصویری جهان امروز است که کمپانی‌های بزرگی به سرمایه‌گذاری در آن می‌پردازند و بسیاری از سهامداران بزرگ جهان حالا گوشه نگاهی به آن دارند. در ایران هم البته درپی موفقیت‌های چند سال اخیر انیمیشن‌های سینمایی بنیادی به همین منظور برایش راه‌اندازی شد تا خط تولید آن و سیر رو به رشدش متوقف نشود. اما به نظر می‌رسد در کنار ورود ارگان‌های دولتی به این مقوله، پلتفرم‌های مرتبط با تولید محتوای تصویری هم می‌توانند در این حوزه حضوری فعال داشته باشند چنانچه به تازگی داریوش فرضیایی که مخاطبان کودک او را با عنوان «عموپورنگ» می‌شناسند، بعد از آنکه مدتی طولانی در تلویزیون به برنامه‌سازی می‌پرداخت و بعد از موفقیت «بالش‌ها» در شبکه نمایش خانگی، باز هم به سراغ همین بسترهای اینترنتی آمد و حالا «لالایی» را برای کودکان در همین شبکه دارد. پلتفرم‌های خانگی، یکی از بسترهای مستعد برای عرضه، معرفی و قدرت گرفتن «باب اسفنجی»های ساخت وطن هستند.