خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: زیارت یعنی دیدار، دیداری از جنس عشق و معرفت در پیشگاه آنانی که روح و توجه آنان معطوف به زائرین و مخاطبینشان است. زیارت سلوک معنوی و تقرب به اولیای الهی است که در دین اسلام و مذهب تشیع به عنوان مسیر میانبری برای رسیدن به قرب الهی معرفی شده است. زیارت عملی از جنس قرابت و نزدیکی است، تا زائر با نزدیکی به امام و معصوم، توفیقات معنوی را برای خویش حاصل کند، چنانچه همنشینی و مجاورت با گل، نتیجه اش می‌شود گرفتن عطر آن.
زیارت از همان صدر اسلام عملی مشروع و رایج بوده است در کتاب «تاریخ المدینة المنورة» آمده است که پیامبر (ص) زمانی که از فتح مکه به سمت مدینه بازمی‌گشت، به زیارت قبر مادر گرامی اش حضرت آمنه رفت و گفت: «این قبر مادر من است. از خداوند زیارت او را خواسته بودم و او اجازه این کار را به من داد.». در منابع روایی شیعه، احادیث فراوانی در فضیلت و استحباب زیارت بارگاه پیامبر (ص) و امامان شیعه (ع) و قبور مؤمنان وارد شده است. کلینی در کتاب الکافی بابی را با عنوان «بَابُ فَضْلِ الزِّیَارَاتِ وَ ثَوَابِهَا؛ باب فضیلت زیارت‌ها و ثواب آن»، تنظیم کرده و احادیثی در این زمینه گردآوری کرده است.
به منظور داشتن زیارتی با فضیلت تر و آمادگی قلب و روح مؤمن برای حضور در پیشگاه معصومین اهل بیت (ع) سفارش‌ها و دستورالعمل‌های گوناگونی عنوان شده است که بخش قابل توجهی از آن در کتاب‌هایی چون مفاتیح‌الجنان نقل شده است. از جمله زیارات سفارش شده که پایه گذاری آن توسط اهل بیت و نزدیکان سیدالشهدا (ع) پس از قیام عاشورا صورت گرفت زیارت اربعین است. پس از شهادت حضرت سید الشهدا (ع) و اصحاب و یارانش در دهم محرم سال ۶۱ نقل است که بعد از ۴۰ روز و بازگشت اسرا از شام، کاروان اسرا به کربلا رسید. این است که اولین زائران سیدالشهدا، و پایه گذاران اربعین حسینی اصحاب و بستگان امام حسین (ع) بودند.
فضیلت‌های بی شماری برای زیارت اربعین و بهره مندی درست زائران از این سفر معنوی که به نوعی دستورالعمل این سفر از سوی بزرگان دین است آورده شده. چنانچه زیارت اربعین را یکی از پنج نشانه مؤمن می‌دانند و از قرن‌ها پیش این زیارت به عنوان اجتماع شیعیان برای نشان دادن وحدت برگزار می شده که در سال‌های اخیر پس از سقوط صدام و ایجاد فضای آزاد بیشتر شیعیان، به صورت پرشوری با شرکت میلیون‌ها زائر از نقاط مختلف جهان برگزار می‌شود. برای درک بهتر این زیارت و بهره گیری بهتر از حضور در حماسه فرهنگی و معنوی اربعین نیازمند توصیه و دستوراتی برگرفته از سخنان معصومین هستیم، توصیه‌هایی که می‌تواند به ما در انجام زیارتی با کیفیت تر کمک کند.
قدم هفتم: ذکر و دعا
از دیگر آداب سفر زیارت اربعین و دیگر زیارات ائمه معصومین قرائت دعا و ذکر است که متون روایی به وفور یافت می‌شود. از امام باقر نقل است که هرگاه عازم سفر می‌شد اهل خانه و فرزندانش را در خانه جمع می‌کرد و در میان آنان دعا می‌کرد: «خداوندا من عازم سفر هستم. لذا خود، خانواده و فرزندانم؛ آنان را که حاضرند و آنان را که غایبند به تو سپردم. خدایا! به ما عنایت کن و حافظ ما باش. خدایا ما را در جوارت پناه ده. خداوندا! نعمتت را از ما مگیر و سلامتی و فضیلت را نسبت به ما تغییر نده.»
خواندن آیه الکرسی یکی از کارهایی است که خوب است هر مسافری و به ویژه زائران اباعبدالله آن را قرائت کنند. دعاهای دیگری نیز در مفاتیح الجنان آمده است که زائرین می‌توانند به منظور آمادگی روحی و معنوی در طول مسیر رسیدن به کربلا آن را زمزمه کنند. در سایه ذکر الهی، انسان غبار غفلت و دوری را از قلب خود می زداید و اینگونه ذهن و فکر را به خدا یاد و نام خدا می‌سپارد.
قدم هشتم: آراستگی و آرامش ظاهری
از توصیه‌های رهبران الهی و آموزه‌های اسلامی حفظ آراستگی و آرامش در همه حال است که نشان از وقار آدمی است و نباید در رفتار اعم از پوشش و نوع تعامل احساس آشفتگی و تحقیر شود. آرامش و وقار ظاهری نشانه طمانیه درونی است و رفتار شتاب زده هم گویای باطن آشفته و نابسامان است.
حضرت امیرالمومنین یکی از نشانه‌های پارسایی را آراسته نگه داشتن خود حتی در فقر و نداری بیان کرده و فرموده اند: «در فقر و نیازمندی آنان را آراسته می‌بینی.»
از آنجا که سفر اربعین با شرکت دیگر زائرانی از کشورهای مختلف برگزار می‌شود و افراد در منظر دیگران قرار دارند این آراستگی ظاهری باید بیشتر مورد قرار گیرد از جمله آن نظافت در لباس و ظواهر است.
مسئله غسل جدای از اینکه یک امر عبادی است در کنار توصیه به نظافت لباس حکایت از یک امر دیگر نیز دارد و آن پاکیزه و آراسته بودن در زمان تشرف به حرم‌ها چرا که آراستگی جلوه و وقار زائر است و نیز باعث می‌شود که دیگران و همراهان زائر از ظاهر آشفته و بدن‌هایی با بوی ناخوش اذیت نشوند و هم نشانه ادب هنگام حضور در محضر ولی خداست. البته که در مورد زیارت امام حسین (ع) برخلاف زیارت دیگر ائمه اطهار آمده که خوب است انسان با همان لباس خاکی و خستگی پیاده به زیارت اباعبدالله برود.
قدم نهم: هزینه کردن برای سفر کربلا
یکی از اموری که اهل بیت (ع) به آن توصیه کرده اند هزینه کردن برای زیارت امام حسین است که به نوعی سرمایه گذاری کردن برای روز جزاست و خیر و و برکت را در زندگانی به همراه دارد. در روایتی آمده است: «خداوند در برابر هر درهمی که هزینه کرده است، حسناتی همانند کوه احد به او اعطا کند و چند برابر آنچه را هزینه کرده است به او بازگرداند و گرفتاری‌هایی که فرود آمده است تا چه حدی اصابت کند از او برگردانده و دفع می‌شود و دارایی او حفظ می‌شود.»
در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: «کسی که به زیارت اباعبدالله برود، قطعاً به رسول خدا و ما اهل بیت صله نموده است، پس غیبتش جایز نبوده، گوشتش بر آتش حرام است و در مقابل هر یک درهمی که انفاق کند خداوند ۱۰ هزار شهر به او عطا می‌کند که در کتابش مضبوط و معلوم است و حوائجش را روا می‌فرماید و آنچه را که از خود باقی گذارد حفظ می‌شود و از خداوند چیزی نمی‌خواهد مگر آنکه خداوند به او عطا و دعایش اجابت شود. اعم از آنکه سریع بدون مهلت حاجتش را روا کرده یا با تأخیر و مهلت آن را برآورده نماید.»
پسندیده است که زائر در موسم اربعین از هزینه و پرداخت وجه برای سفر امتناع نکند و توقع نداشته باشد که هزینه‌های او را افراد دیگری تأمین کنند، بلکه برای بهره مندی از اجر و ثواب بیشتر زیارت خوب است در این سفر هزینه کند.