به گزارش خبرنگار مهر، بهمن ماه ۱۴۰۲ عملیات «محله پیشرفت» به همت بنیاد هدایت کلید خورد و ذیل آن سلسله رویدادها و نشست‌هایی با محوریت جهاد تبیین، آموزش و توانمندسازی امامان محله و کنشگران فعال مسجدی در این عرصه، برگزار شد.
ابتدا پنج دوره آموزشی «آرمان» طراحی و اجرا شد که طی آن از امامان محله برجسته سراسر کشور برای حضور در این دوره‌های سه روزه به قم دعوت شدند؛ اساتید مجربی سرفصل‌های متعددی را به صورت کلاس و کارگاه ارائه کردند. همچنین دو دوره «شهیده فاتحی» نیز ویژه بانوان کشنگر مسجدی، به همان کیفیت برگزار شد.
در ادامه سلسله نشست‌های «شهید اصلانی» در شهرستان‌های مختلف برگزار شد. این بار اعضای شبکه راهیاری بنیاد هدایت و اساتید، با حضور در مساجد و در جمع امامان و کنشگران مسجدی، مدل تیم سازی و اقناع سازی برای همراه سازی دیگران با این تیم، تبیین کرده و تشخیص سطوح کنشگری، سطح مخاطب و شناخت موضوعی را نیز به آن‌ها آموزش دادند.
سلسله رویدادهای «شهید شهرکی» گام بعدی عملیات محله پیشرفت بود؛ در این عملیات مجدداً شبکه راهیاری بنیاد هدایت در شهرستان‌های مختلف حضور پیدا کردند و تلاش شد با توانمندسازی تیم‌های جهاد تبیینی، آن‌ها به طراحی و اجرای عملیات جهاد تبیینی تشویق کنند. در این دوره تیم‌های جهاد تبیینی وارد فاز عملیاتی شدند و با یکدیگر به رقابت پرداختند.
گام نهایی عملیات محله پیشرفت
در نهایت از بین ۷۰۰ مسجد، ۷۰ گروه حدوداً ۱۰ نفره انتخاب شدند و این ۷۰۰ امامان محله و کنشگران مسجدی برتر این سلسله برنامه‌ها، برای حضور در نشست ملی «شهید دارایی» به مشهد مقدس دعوت شدند. در کنار آن‌ها امامان فعال قرآنی و بانوان کنشگر مسجدی منتخب از سراسر کشور نیز در این نشست حضور بهم رساندند.
نشست ملی شهید دارایی در دو دوره ۳ روزه در مشهد مقدس در حال برگزاری است؛ ۳۵۰ نفر از میهمانان از سراسر کشور در دوره نخست و مابقی نیز در دوره دوم شرکت خواهند کرد. ویژگی خاص این دوره بهره‌مندی از اساتید مجربی است که در طول دوره و در جلسات متعدد با در کنار شرکت کنندگان هستند و آن‌ها را گام به گام راهنمایی می‌کنند.
مراحل پنج‌گانه نشست ملی شهید دارایی
حجت الاسلام نیما کریمی مسئول برگزاری این نشست، در گفت‌وگویی به تشریح مراحل مختلف آن پرداخت و پیش نیاز شرکت در این نشست را تکمیل بوم شناخت مسئله از سوی این گروه‌ها عنوان کرد و گفت: پیش از سفر مشهد از شرکت کنندگان خواسته شده که ۸ مسئله را با رویکرد جهاد تبیینی در بوم شناسایی مسئله ثبت کنند.
وی گام نخست را تکمیل بوم اولویت بندی و ریشه‌یابی مسئله خواند و بیان داشت: در روز اول نشست، در اولین گام، هر یک از شرکت کنندگان، در گعده‌های ۷ نفره، ۸ مسئله منتخب خود را ارائه خواهند کرد و اعضای گعده مجموعاً به یک فهرست مشترک از مسائل، تا ۳۰ مسئله، می‌رسند.
مسئول برگزاری نشست ملی شهید دارایی، افزود: سپس از میان این ۳۰ مسئله، ۵ مسئله و در نهایت با مباحثه بیشتر، یک مسئله را انتخاب می‌کنند؛ در گام بعد مسئله منتخب را با تکنیک «۵ چرا» ریشه یابی کرده و در گام آخر برای ۱ تا ۵ ریشه لایه آخر، راهکار جهاد تبیینی پیشنهاد خواهند کرد.
حجت الاسلام کریمی با بیان این‌که گام دوم این نشست برگزاری گعده‌های روایت پیشرفت محله است، گفت: در این مرحله، ابتدا هر یک از شرکت کنندگان در گعده‌های ۷ نفره، تلاش می‌کنند تا با توجه به ملاک‌های تعیین شده و آموخته‌های‌شان در دوره محله پیشرفت، روایت پیشرفت محله خود را آماده و ارائه کنند؛ اعضای حلقه به ارائه یکدیگر نمره داده و ارائه برتر گعده انتخاب خواهد شد.
وی برگزاری کارگاه روایت پیشرفت محله را سومین گام این نشست برشمرد و اظهار کرد: در گام بعد، هر ۵ گروه ۷ نفره، در یک کارگاه ۳۵ نفره شرکت کرده و روایت‌های منتخب خود را ارتقا می‌دهند و این بار هر ۳۵ نفر به هرکدام از ارائه‌ها نمره داده و در نهایت ارائه منتخب حلقه تعیین خواهد شد.
مسئول برگزاری نشست ملی شهید دارایی، در توضیح گام چهارم این نشست، گفت: در آخرین مرحله، نمایندگان حلقه‌ها پس از ارتقای روایت منتخب کارگاه، روایت پیشرفت محله را در مقابل تمام شرکت کنندگان و داوران ارائه کرده و داوران به نقد ارائه‌ها خواهند پرداخت.
حجت الاسلام کریمی گام نهایی این نشست را رأی گیری عنوان و تصریح کرد: شرکت کنندگان پس از شنیدن نظر داوران از طریق رأی گیری آنلاین ارائه‌های برتر را انتخاب خواهند کرد.
نگاهی به دوره دوم نشست ملی شهید دارایی
افتتاحیه دومین دوره، نشست ملی شهید دارایی، روز چهارشنبه ۲۸ شهریور ماه بود. در این مراسم پس از تبیین برنامه‌های نشست از سوی حجت الاسلام امید محلاتی معاون راهبری بنیاد هدایت، حجت‌الاسلام هادی صاحبقرانی مدیر کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، به موضوع اهمیت جایگاه مسجد در جامعه پردازی و تمدن سازی پرداخت.
ضرورت نقطه‌زنی در عرصه جهاد تبیین و مقابله با جنگ شناختی دشمن
حجت‌الاسلام صاحبقرانی به مجاهدت‌های شهید دارایی اشاره کرد و اظهار داشت: این شهید بزرگوار طلبه جوان، پرتلاش و مجاهد بود. در مسجد کوچکی در حاشیه شهر مشهد امامت می‌کرد. ایشان در ۱۲۵ نقطه در اطراف محله خود، یک خانم و یک آقا را به عنوان نقیبب و عریف معرفی کرده بود و به کمک آن‌ها محدوده بسیار وسیعی را اداره می‌کرد. نیازمندان منطقه را این افراد شناسایی می‌کردند و به واسطه همین افراد به آن‌ها رسیدگی می‌شد.
وی، با بیان این‌که شهید دارایی یک امام محله نمونه بود، گفت: اگر در هر شهرستان ما یک امام محله این چنینی داشته در یک مسجد باشیم، می‌توانیم به صورت الگو به بقیه مساجد هم آموزش بدهیم و آن‌ها را توانمند کنیم تا باور کنند که می‌شود حکمرانی کرد.
مدیر کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: شهید دارایی بعث پیامبر گونه‌ای در مردم ایجاد کرده بود که برای حل مسائل و مشکلات خود در محله قیام کنند و بسیاری از مسائل اجتماعی را در محله خود حل و فصل کردند. روحیات پیامبر در وجود او زنده بود «عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم حَرِیصٌ عَلَیْکُمْ».
وی به سخنرانی مهم رهبر معظم انقلاب در روز اول فرودین سال ۹۸ اشاره کرد و گفت: ایشان گفتند که دشمنان ما دریافته‌اند که مردم هر کاری را که اراده بکنند، انجام خواهند داد، بنابراین برای مقابله با ایران استراتژی خود را تغییر دادند و سعی کردند که کاری کنند که مردم اراده انجام کاری را نداشته باشند.
حجت الاسلام صاحبقرانی ناامیدی را عامل اصیلی از بین رفتن اراده دانشت و بیان داشت: دشمن معتقد است که باید امید به آینده را از مردم ایران بگیرد؛ چراکه اگر مردم ایران ناامید باشند دیگر حرکت نمی‌کنند و برای ایستادن پای آرمان‌های خود اراده نخواهند داشت. در این شرایط قیام و حرکت عمومی در مردم شکل نمی‌گیرد.
مدیر کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی تبلیغات عوام فریبانه دشمن با ابزار رسانه، فضای مجازی، فیلم، سریال، مد و پوشش را حربه اصلی آن‌ها برای القای ناامیدی در مردم برشمرد و گفت: آن‌ها با این موج تبلیغات حداکثری ما را وارد یک جنگ شناختی کردند.
وی با بیان این‌که ما آمادگی مواجهه با دشمن در جنگ شناختی را نداشتیم، یادآور شد: مثل دوران جنگ تحمیلی به یک باره به کشور حمله شد و ما نه تنها امکانات بلکه حتی تجربه جنگیدن را هم نداشتیم، این بار در عرصه جنگ شناختی غافلگیر شدیم.
حجت الاسلام صاحبقرانی با تأکید بر این‌که ما باید با ابزار مناسب این جنگ با دشمن مواجهه داشته باشیم، گفت: رهبر معظم انقلاب مثل همیشه هوشمندانه خط جهاد را در این میدان نبرد برای ما مشخص کردند. فرمودند «جهاد تبیین» ایشان پیش‌تر درباره «تبیین» بسیار صحبت کرده بودند اما این بار قید «جهاد» را اضافه کردند.
مدیر کل تبلیغات اسلامی خراسان رضوی ضمن تعریف جهاد تبیین، اظهار داشت: این قید مشخص می‌کند که دیگر صرف تبیین عادی مد نظر نیست و هر چیزی را هم نباید گفت؛ اکنون باید در عرصه جهاد تبیین نقطه زنی کنیم. برای ایجاد امید در جامعه باید کارهای خوب را نشر بدهیم و برای همه مردم تبیین کنیم؛ پیام ما حتی باید به گوش مخالفان و معاندان نیز برسد.
حاکمیت در تصویر؛ پیش‌نیاز رسیدن به قله پیشرفت
حجت الاسلام حسین مهدی زاده مسئول میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم اسلامی قم در بخش دیگر مراسم افتتاحیه به موضوع «قصه‌های ناجور و مردم دشمن پیشرفت» پرداخت و گفت: یکی از مسئله‌هایی در اصلاح محله و مدنی شدن مردم با آن مواجه هستیم، این است که خود انسان‌ها انگار پیشرفت را نمی‌پذیرند.
وی با بیان این‌که زندگی انسان‌ها درون یک قصه‌هایی در جریان است، اظهار داشت: هر کسی از زندگی روایتی دارد که بیرون از آن روایت، نمی‌تواند زندگی کند. مثلاً شخصی دچار اعتیاد شود، خواهید که چندان حاضر نیست که از این شرایط نجات پیدا کند؛ به همین دلیل غالب کسانی که در حوزه ترک اعتیاد کار می‌کنند، تلاش می‌کنند که روایت این افراد را نسبت به زندگی تغییر دهند و قصه جدیدی به آن‌ها بدهند.
مسئول میز نظریه اجتماعی فرهنگستان علوم اسلامی قم افزود: مأموریت قصه‌های اجتماعی در حال حاضر بر عهده مجموعه ابزارهای فرهنگی قصه گویی است که مدرنیته به داخل ایران وارد کرده است و ما جریان‌های مذهبی با یک سری ابزارهای محدودی در بازه زمانی بسیار کوتاهی در مقابل آن می‌ایستیم.
حجت الاسلام مهدی زاده فیلم، بازی و شعر سه ابزار مهم قصه گویی مدنیته برشمرد و گفت: در مقابل ما برای این‌که جوانان و نوجوانان را به ایده‌های اسلامی خود برای زندگی و پیشرفت دعوت کنیم، اصلاً قصه نمی‌گوییم و فقط آن‌ها را نصیحت می‌کنیم. ما آینده پیش رو را به تصویر نمی‌کشیم.
وی با تأکید بر این‌که ما باید حاکمیت بر تصویر پیدا کنیم، بیان داشت: حاکمیت تصویر معنایش تلویزیون، سینما و بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر نیست، بلکه یعنی حاکمیت بر قصه. ما باید درباره تحولی که می‌خواهیم ایجاد کنیم، قصه تولید کنیم. این نوع خاصی از پیشرفت که در آن مسجد محله را می‌سازد و امام محله انسان پیشروییاست که می‌داند پیشرفت باید به کدام سمت باشد
قسط معنای وسیع‌تری نسبت به عدل دارد
حجت الاسلام سیدناصر میرمحمدیان مدیرعامل بنیاد هدایت نیز در بخش دیگر مراسم افتتاحیه به تبیین ایده محله پیشرفت پرداخت و گفت: محله‌های ما مسئله‌هایی دارند، در مواجه با آن‌ها ما یک نگاه اولیه داریم که همان نگاه مادی است که همه دنیا دارند و به هما هم القا شده است.
وی اوج تمدن غرب و گوش دادن به توصیه‌های آنان را منحصر در زندگی دنیا و مادیات دانست و تصریح کرد: آینده‌ای که آن‌ها در فیلم‌های خود و با ابزار رسانه ترسیم می‌کنند، دستیابی به قدرت نظامی برتر، رفاه حداقلی برای همه، چرخه اقتصاد قوی و فناوری‌های پیشرفته است. اما نمی‌گویند که این ثروتی که تولید می‌شود در اختیار همه نخواهد بود و بخش عمده‌ای از مردم در نقش کارگرند؛ عدالت برقرار نخواهد شد.
مدیرعامل بنیاد هدایت افزود: درست است تصویر زیبایی از آینده ترسیم می‌کنند اما غالب انسان‌ها در آن آینده عزت ندارند؛ درست است که یک رفاه نسبی وجود دارد اما وقتی دائماً انسان‌ها تحقیر می‌شوند، دیگر لذتی از آن زندگی نخواهند برد.
حجت الاسلام میرمحمدیان به تبیین هدف در مدل پیشرفت اسلامی پرداخت و گفت: قرآن هدف را اینطور ترسیم فرموده است «قلۡ إنما أعظکم بوحده أن تقوموا لله» بنابراین اگر یک کار قرار باشد ما انجام بدهیم هیم قیام است. قیام خیلی بالاتر از آن چیزی است که غربی‌ها به عنوان «خود شکوفایی» مطرح می‌کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که برای چه قیام کنیم؟ یادآور شد: قرآن می‌فرماید «لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَیِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْکِتابَ وَ الْمِیزانَ لِیَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ»؛ چهار چیز باید در کنار هم جمع بشود تا قیام به قسط اتفاق بیفتد. اول رسول، یعنی یک انسان برانگیخته شده مثل شما امام محله یا کنشگر مسجدی، دوم بیّنات یا نشانه صدق است؛ کسی که شما می‌خواهید به سراغش بروید باید شما را باور کند و بپذیرد.
مدیر عامل بنیاد هدایت، کتاب را سومین شرط لازم در تحقق قیام به قسط دانست و گفت: کتاب نماد حرف حساب است؛ دیگران هم در جلسات خوشبختی و مدیریت ذهن، حرف‌های به ظاهر قشنگی می‌زنند اما حرف حساب نیست؛ حرف حساب، حرفی است که برخلاف مدل‌ها و تجربیات بشری دچار خطا نمی‌شود.
حجت الاسلام میرمحمدیان، میزان به عنوان چهارمین ابزار برشمرد و گفت: میزان یعنی باید ذهن آدم‌ها به گونه‌ای درگیر شود که بتوانند با این مواد به آن خروجی برسند؛ این شبیه کاری است که در فرآیند تبیین انجام می‌دهیم، ابزار سنجشی به او می‌دهیم که بتواند با استفاده از آن تحلیل کرده و مسائل را درک کند. این ابزار همان عقل و تعالیمی است که در آیات و روایات فرا می‌گیریم.
وی مفهوم قسط را بزرگ‌تر از عدل دانست و گفت: شاید به زبان امروز بتوان گفت که قسط یعنی پیشرفت، تمدن سازی و رسیدن به جامعه مهدوی؛ آدم‌ها قیام می‌کنند که به این آرمان‌ها برسند. اگر می‌خواهیم مردم قیام کنند باید تصویر ذهنی آن‌ها را نسبت به وضع موجود و آینده پیش رو اصلاح کرده و مردم را امیدوار کنیم.
در روز دوم نشست ملی شهید دارایی، بوم اولویت بندی و ریشه یابی مسئله در گعده‌های ۷ الی ۱۰ نفره نوشته شد؛ برگزاری گعده‌های روایت پیشرفت، کارگاه روایت پیشرفت محله، تمرین ارائه پیشرفت محله و شبیه سازی ارائه نهایی، از جمله برنامه‌های آن بود.
اختتامیه و معرفی برگزیدگان
اختتامیه دوره نخست نیز در روز جمعه ۳۰ شهریور ۱۴۰۳ برگزار شد؛ در این مراسم گروه‌های برتر ارائه دادند و برگزیدگان نهایی انتخاب شدند. خانم چهارمیری از شبکه کنشگران بانور استان البرز، آقای ایمانی از کنشگران جهاد تبیین استان خراسان شمالی، حجت‌الاسلام میرقهاری امام محله از استان قم به ترتیب به عنوان برگزیدگان اول، دوم و سوم این نشست انتخاب شدند.
گفتنی است، علی آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و مسئول ستاد توانمندسازی و تحول اجتماعی ۲۰۲۰ محلات کم برخوردار، سخنران اختتامیه نشست ملی شهید دارایی بود.