امام رضا(ع) در تخاطب و گفتگو حفظ کرامت افراد را واجب می دانست

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- زینب حسینی روش: امروز آخر صفرالمظفر و سالروز شهادت حضرت امام علی بن موسی الرضا (ع) است.

ائمه اطهار علیه السلام در میان طوفان سخت حوادث هوشمندانه و شجاعانه تشیع را همچون جریانی کوچک اما عمیق و تند و پایدار از لابلای گذرگاه‌های دشوار و خطرناک گذراندند و خلفای اموی و عباسی در هیچ زمان نتوانستند با به شهادت رساندن ایشان، جریان امامت را نابود کنند. هنگامی که حضرت امام موسی بن جعفر (ع) پس از سال‌ها بس در زندان هارونی مسموم و شهید شد در قلمرو وسیع سلطنت عباسی اختناقی کامل حکمفرما بود.

در آن فضای گرفته که به گفته یکی از یاران امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام): «از شمشیر هارون خون می چکید» بزرگترین هنر امام معصوم و بزرگوار ما آن بود که توانست درخت تشیع را از گزند طوفان حادثه به سلامت بدارد و از پراکندگی و دلسردی یاران پدر بزرگوارش مانع شود و با شیوه تقیه آمیز و شگفت‌آوری جان خود را که محور و روح جمعیت شیعیان بود حفظ کرد و در دوران قدرت مقتدرترین خلفای بنی العباس و در دوران استقرار و ثبات کامل آن رژیم مبارزات عمیق امامت را ادامه داد.

بر همین اساس برای بررسی سیره آن امام همام با حجت الاسلام رضا غلامی قائم مقام بنیاد هدایت به گفت‌وگو پرداختیم که حاصل آن در ادامه تقدیم مخاطبان می‌شود:

حجت الاسلام رضا غلامی قائم مقام بنیاد هدایت در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با بیان روایتی از پیامبر اکرم گفت: حضرت محمد مصطفی (ص) می‌فرمایند اخلاق پیمانه و ظرف دین است؛ به این معنا که اگر انسان اخلاق و سعه صدر بیشتری داشته باشد پیمانه و گنجایش بیشتری از دریافت دین را خواهد داشت.

وی افزود: ویژگی‌های شخصیتی امام رضا (ع) که متمایز است اخلاق پسندیده و ویژگی‌های اخلاقی ایشان است.

قائم مقام بنیاد هدایت با اشاره به اینکه رأفت و مهربانی حضرت حتی برای زائرین در حال زیارت احساس می‌شود و این مهربانی حضرت را زائر می‌تواند از امام رضا (ع) دریافت کند گفت: این رأفت و مهربانی نه در دوره بعد از شهادتشان بلکه در دوره حیات و زندگی‌شان نیز بسیار شاخص و پر رنگ بوده است. امام کاظم (ع) مدت زیادی از عمر مبارک خویش را در زندان سپری کردند طبیعتاً امام رضا (ع) به عنوان فرزند ارشد خانواده وظیفه اداره امورات منزل و نگهداری از اعضای خانواده را بر عهده داشتند.

وی افزود: این سرپرستی و مسؤولیت اداره منزل را به قدری امام رضا جدی و خوب انجام می‌دادند که به کسی اجازه نمی‌داد به دیگری بی احترامی صورت بگیرد و رفتار حضرت به قدری توأم با مهربانی، احترام، محبت و نرمش بود که ایشان را کسی با نام صدا نمی‌زد و اهل خانه ایشان را با کنیه صدا می‌زدند.

غلامی درخصوص رفتار ایشان با زیر دستان که شامل غلامان و خادمان می‌شود عنوان کرد: ایشان حتی با همسایگان و سایر افراد هر کدام به نوع خودش از یک اخلاق و سجیه اخلاقی همانند جد بزرگشان پیامبر رفتار می‌کردند برای مثال با اهل خانه سر یک سفره می‌نشست و ممالک و خادمان و کنیزان همه بر سر یک سفره بودند اینگونه نبود که در یک خانه چند سفره پهن شود سفره خودشان را با خادمان و خدمتکاران جدا نمی‌کرد و اجازه نمی‌داد کسانی که بر سر سفره هستند حتی اگر غلام و کنیز بودند در زمان حضور و تردد حضرت به خاطر احترام گذاشتن از سر سفره بلند شوند.

قائم مقام بنیاد هدایت ادامه داد: گاهی اوقات می‌شد که امام رضا با کسی از جمله کنیزان و غلامان کاری داشت آنها را فرا می‌خواند و گفته می‌شد که آنان در حال خوردن طعام هستند حضرت می‌فرمود اجازه دهید غذایشان را بخورند و تمام شد بیایند بنابراین وسط غذا خوردن کسی را به حضور نمی‌طلبید. هرگز به اطرافیان و زیر دستان بی احترامی و ظلم نمی‌کرد دشنام و ناسزا نمی‌گفت بلکه زیر دستان که شامل کنیزان و غلامان می‌شد در نهایت احترام و بزرگی مورد خطاب قرار می‌گرفتند و در مواجهه با آنها به گفتگو می‌پرداخت.

وی با اشاره به اینکه حتی به اندازه یک کلمه امام رضا به کسی جفا نمی‌کرد و برخورد ناشایست با کسی نداشت گفت: حضرت رضا به قدری این رفتار پسندیده را با اهل خانه داشت که در بیرون از خانه نیز کسی ندید حضرت دچار سو خلق و بدرفتاری شود بلکه ایشان در نهایت احترام با مردم رفتار و گفتگو می‌کرد و هرگز با گفتارش کسی را نرنجاند و هیچ وقت به کسی اهانت نکرد و توجهش در تخاطب و گفتگو حفظ کرامت افراد بود.

غلامی اظهار داشت: پرهیزکاری و تقوای امام رضا (ع) طوری بود که نه تنها مردم، بلکه دشمنان نیز به آن اعتراف می‌کردند، همه فکر و اندیشه ایشان، حفظ دین خدا و اجرای وظایف الهی بود و نجات خود و مردم را در تقوا، پرهیزکاری و عبادت می‌دانستند. در مورد امام رضا (ع) باید گفت ایشان اُسوه کامل عبودیت بودند و در این راه به حدی رسیده بودند که ایشان را عاشق عبادت می‌دانستند، آن حضرت بسیاری از روزها را روزه داشتند و بسیاری از شب‌ها بیدار بودند، به طوری که امام (ع) در هر شبانه روز هزار رکعت نماز می‌خواندند.

قائم مقام بنیاد هدایت ابراز کرد: سخاوت امام رضا (ع): سخاوت موجب روشنایی و گرم کردن کانون خانواده و بینوایان می‌شود و بهترین تعریف درباره سخاوت بیان امام رضا (ع) می‌باشد که می‌فرماید: انسان سخاوتمند از غذای دیگران می‌خورد تا از غذای او بخورند ولی انسان بخیل از غذای دیگران نمی‌خورد تا از غذای او نخورند. همچنین روایت شده امام رضا (ع) یک سال تمام ثروت خود را در روز عرفه بین نیازمندان تقسیم کردند.

غلامی بیان کرد: ایشان به اندازه کلمه‌ای بی احترامی نمی‌کرد سخن کسی را قطع نمی‌کرد وسط صحبت کسی ورود نمی‌کرد و اجازه می‌داد صحبت و سخن افراد به پایان برسد حضرت در نشستن و برخاستن در محافل و مجالس آداب را رعایت می‌کرد و هرگز در حضور دیگران پای خود را دراز نمی‌کرد و آن را خلاف ادب مجلس می‌دانست. یکی از ویژگی‌های ممتاز حضرت این است که در حضور دیگران هرگز به دیوار تکیه نمی‌دادند همه اینها ظرافت و ویژگی‌های اخلاقی حضرت است که آن حضرت را متمایز می‌کند و ایشان را مردم مسلمان به عنوان امام رئوف می‌شناسند و این رأفت برگرفته از حدیث نبوی است که می‌فرماید اخلاق نیکو پیمانه پذیرش دین است.