به گزارش خبرنگار مهر، زنجیره تأمین دارو در کشور، طی سال‌های بعد از اجرای طرح دارویار، با مشکلات عدیده ای مواجه شده و همین موضوع، روند تأمین دارو را دچار اختلال کرده است. در همین حال، فعالان زنجیره تأمین دارو نیز از شرایط حاکم راضی نیستند. به نظر می‌رسد، اجرای طرح دارویار، آن طور که انتظار می‌رفت، نتوانسته به بهبود بازار دارویی کشور کمک کند.
اندر احوالات اقتصاد دارو
میثم کریمی مدیر روابط عمومی سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، گفت: صنعت دارو حوزه‌ای نیست که در اقتصاد با فرمول محصولات دیگر مدیریت شود. دارو یک کالا برای درمان مردم است. سال ۹۹ تا ۱۴۰۰ که بحث طرح دارویار و آزادسازی نرخ ارز مطرح بود، در جلسات متعدد می‌گفتیم دارو آن‌طور نیست که بگوییم ارز دارو را یک شبه آزاد کنیم و انتظار داشته باشیم همه دستگاه‌ها وظایف شأن را به نحو احسن انجام بدهند و صدمه‌ای به بیماران و جامعه و صنعت داروسازی و نظام مالی وارد نشود. امروز می‌بینیم نتیجه یک تصمیم غلط چگونه بوده و هنوز تسویه سال ۱۴۰۲ برخی از بیمه‌ها با داروخانه‌ها تمام نشده است.
وی افزود: صنعتی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی مواد اولیه اش را وارد کرده بود بدون اینکه بداند قرار است گران شود دارو را تولید می‌کند و می‌فروشد، بعد که نرخ ارز عوض می‌شود می‌گویند شما دارو را گران فروختید، برخی را به نهادهای نظارتی ارجاع دادند، صنعتی که در بحرانی‌ترین شرایط و کرونا داروی مردم را تأمین کرد رفتار خوبی با آن نشده است. داروخانه‌ها این وضعیت را دارند، به تبع آن شرکت‌های پخش نمی‌توانند از داروخانه‌ها پول شأن را بگیرند، مگر چه میزان می‌توانیم وظایف تأمین مالی را به دوش داروخانه‌ها و شرکت‌های پخش و بخش خصوصی بیاندازیم.
کریمی ادامه داد: کسانی که به عنوان دولت حضور دارند بخش تأمین دارو و سلامت بر عهده آنها است. زنجیره است و همه دست به دست هم داده‌اند و شرایط کشور خاص و سخت است و تحریم‌های زیادی است و جلو می‌رویم اما اینکه تمام مسئولیت بر گرده داروخانه باشد و ۸ ماه پولش را از بیمه نگیرد، حق دارویار را نگیرد، از این سو شرکت پخش نگیرد یعنی شرکت فینیش پروداکت (محصول نهایی) نگرفته است، بعد شرکت ماده اولیه. شرکت ماده اولیه و بسته بندی را بازرسی می‌کنیم می‌بینیم تمام انبارهایشان پر از محصول است و نتوانسته‌اند محصول شأن را بفروشند چون شرکت‌ها نقدینگی ندارند. ارزهایی که به آنها اختصاص پیدا کرده به دلیل سیاست‌های انقباضی نتوانسته‌اند از نظام بانکی پول جذب کنند. انبارها پر هستند و از سوی دیگر شرکت‌های داروسازی بخشی از نیازهای خود را از طریق واردات تأمین کرده‌اند. این چرخه معیوبی شده است.
این فعال صنعت دارو تاکید کرد: روزی که اصرار داشتیم نظام سلامت باید نظامی جدا از اقتصاد باشد به این دلیل بود. در حوزه‌های دیگر ارز باید تک نرخی باشد تا از فساد جلوگیری شود. حتی کشورهای سرمایه داری که کاملاً کاپیتالیستی مدیریت می‌شوند این اعتقاد را دارند که نظام سلامت نیاز به یارانه دارد و دارو برای تمامی اقشار مردم جامعه قابل دسترس باشد، چون اگر دارو مصرف نکنند ۴۰ برابر آن در نظام درمان به دولت تحمیل می‌شود.
وی افزود: متأسفانه اتفاقی بود که رخ داد و با توجه به شناختی که از دکتر پزشکیان دارم و روزهایی که ایشان در مجلس تشریف داشتند خاطرم هست در جلسات موافق این اتفاق نبودند و مخالفت خود را در حوزه آزادسازی نرخ ارز اعلام کردند. متأسفانه اتفاقی که می‌افتد و جای نگرانی دارد در عوض شدن دولت‌ها این موضوع مطرح می‌شود که از ارز ۴۲۰۰ تومانی به ۲۸۵۰۰ تومانی تبدیل شویم و امروز باز این زمزمه‌ها مطرح است که از ارز ۲۸۵۰۰ تومانی دارو روی ارز ۴۸ هزار تومانی بیاییم تا به تک نرخی شدن نزدیک شویم. این اتفاقی است که در طرح دارویاری رخ داد و همه کسانی که آن روز مدافع آن طرح بودند امروز مصاحبه می‌کنند و می‌گویند این طرح شکست خورده است.
تبعات حذف ارز ترجیحی دارو
کریمی در واکنش به این سوال که اساساً در مقوله دارو نیازی به حذف ارز ترجیحی هست یا نیست، گفت: این را چندین بار در کشور امتحان کردیم و هر بار با ضررش مواجه شدیم. هم در نظام مالی و هم در بیمه‌ها و هم میزان پرداختی بیمار. در زمان جنگ ارز تا ۱۴۰ تومان هم بالا رفته بود ولی ارز دارو همچنان ۷ تومان باقی مانده بود به دلیل اینکه بتوانیم در آن دوران با آن بحران‌ها داروی مردم را تأمین کنیم و کمبود دارو نباشد. عده‌ای می‌گویند می‌خواهیم بازار دارو را بزرگ کنیم یا حجم تبادلات بازار دارویی ایران با میزان جمعیتی ما منطبق نیست، این حرف‌ها را نمی‌توان در حوزه دارو زد. دارو حوزه‌ای است که نیاز به تأمین برای بیماران دارد و نمی‌توان به بخش اقتصادی آن زیاد پرداخت، نمی گویم شرکت‌ها ضرر کنند، از این افزایش قیمت‌ها دقیقاً شرکت‌ها متضرر شده‌اند. دولت قیمت ارز و نهاده‌ها را بالا برده به شرکت‌های داروسازی قیمت نمی‌دهد. در قیمت گرفتن هم شرکت‌های داروسازی باز هم مشکل دارند، اندازه‌ای که هزینه‌ها بالا رفته نمی‌توانند قیمت محصولات شأن را بالا ببرند بنابراین سودشان پایین می‌آید. برای تأمین ارزی که نیاز دارند باید از سازمان‌های مالی بودجه تهیه کنند، این سازمان‌ها هم بسته شده‌اند و وام نمی‌دهند و بحران نقدینگی در صنعت دارو بسیار جدی است.
وی اظهار داشت: بسیاری از محصولاتی که در کارخانجات دارویی تولید می شده به علت اینکه به صرفه نیست از چرخه تولید خارج شده‌اند و مجبوریم به صورت فوریتی تهیه کنیم. بالاخره در داروهای فوریتی مباحثی وجود دارد مانند آنتی بیوتیکی که از هند وارد شد و همه ریکال شد. از دولت جدید خواهشمند از شوک‌های یک باره به یک اقتصاد، صنعت و حوزه پرهیز کند. نتیجه این شوک‌های اقتصادی ویرانگر است.
کریمی ادامه داد: می‌گوئید با آزادسازی نرخ ارز قیمت دارو را بالا ببریم، آزادسازی انجام شد و صنایع هم قیمتی که مطلوب شأن بود را نگرفتند. هم صنایع، هم مردم و هم دولت لطمه خوردند. راه این نیست. آن زمان قیمت ارز ۲۸ هزار تومان بود و به قیمت نیمایی رسید الان دوباره ارز بالا رفته است الان هم اگر ۶۰ هزار تومان کنیم اگر قیمت ارز چند ماه دیگر بالا رفت چه کار کنیم؟ دوباره بالا ببریم؟ به این شکل باید دائم قیمت را بالا ببریم. تولیدکنندگان می‌گویند نهاده‌های ما را گران کنید اجازه بدهید ما با قیمت بالاتر بفروشیم. می‌توانیم بگوییم نهاده‌های ما را گران نکن اما قیمت را با توجه به تورم تغییر بدهند. منظور از نهاده‌ها ارز است. یک قسمت از هزینه‌های تولید دارو ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته و آن هم مواد موثره بوده بقیه با ارز بلکه بالاتر از ارز آزاد محاسبه می‌شود، هزینه‌های کارخانه، مالیات، ماشین آلات و…، هیچکدام ارزی نمی گرفته. کارشناسان اقتصادی، سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت باید برای قسمتی که ارز ۴۲۰۰ تومانی نمی‌گیرد و با تورم بالا می‌رود چانه زنی کنند و قیمت را با تورم بالا ببرند. نه اینکه بگویند آن ۴,۲۰۰ تومان که ارزان است را هم گران کنید و ما را در مشکلات بیشتری فرو ببرید به امید اینکه بتوانیم قیمت بگیریم.
مدعیان ارزان شدن دارو کجایند
وی افزود: اگر می‌گوئیم قیمت ارز عوض شود برای این است که قیمت بگیریم، چون عده‌ای مطرح می‌کردند اگر این اتفاق بیافتد صادرات ما افزایش می‌یابد، دارو ارزان می‌شود، پرداختی از جیب بیمار کم می‌شود با این پروپاگاندایی که ایجاد کردند این طرح را جا انداختند و همان دوستان می‌گویند این طرح شکست خورده است. پیشنهادم این است اگر این برنامه و ایده است به جای اینکه دوباره آزادسازی از ۲۸,۵۰۰ تومان به بالاتر انجام شود و تک نرخی شدن ارز مطرح شود دوستان طرح دارویاری را اصلاح کنند و نجات بدهند و احیا کنند.
مدیر روابط عمومی سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی، شیمیایی و بسته‌بندی دارویی در پایان گفت: دوستان می‌گفتند طرح دارویار این مسائل را حل می‌کند و ما می‌گفتیم روی کاغذ بله اما در عملیات نسبت به پیچیدگی‌های موجود نظام بانکی و بیمه‌ها شناخت داشتیم و نشدنی بود. اشکالی ندارد همین طرح دارویار را احیا کنند تا درست شود. با هر شوک درمانی مخالف هستیم، حتی نمی‌گوییم به ۴,۲۰۰ تومان برگردیم چون نوعی شوک به اقتصاد است و نه می‌توان قیمت را بالا برد. باید شرایط فعلی را مدیریت و ترمیم کرد.