به گزارش خبرنگار مهر؛ با پیشرفت روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات، این بخش به عنوان یکی از مهم‌ترین حوزه‌های مورد بررسی در مطالعات توسعه مورد توجه قرار گرفته است. همین امر، گسترش شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی را به اولویتی کلیدی برای دولت‌های سراسر جهان بدل نموده است؛ امری که در دستور کار نهادهای متولی این حوزه در ایران نیز قرار دارد.
این نقطه کلیدی تمرکز طی روزهای اخیر و با انتشار گزارش شاخص‌های آماری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بار دیگر در مرکز توجه قرار گرفته است و داده‌هایی در خور توجه درباره وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار متخصصان و کاربران کشورمان قرار می‌دهد.
خبرنگار مهر در این نوشتار کوتاه و پس از ارزیابی وضعیت اتصال اینترنت همراه و ثابت در گزارش پیشین خود، اکنون به بررسی برخی از سایر محورهای مورد بررسی در این گزارش می‌پردازد.
شاخص‌های آمار رسمی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی
طبق این گزارش، شاخص‌های آمار رسمی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی درباره وضعیت کلی ارتباطات به شرح زیر است.
| ردیف | نام شاخص | تعریف | واحد | مقدار |
| ۱ | خطوط واگذارشده تلفن همراه | سیم‌کارت‌های واگذار شده دائمی و اعتباری موجود اعم از فعال و غیرفعال است. | اشتراک | ۲۰۷,۹۹۷,۴۳۸ |
| ۲ | خطوط فعال RGS تلفن همراه | فردی که دارای سیم کارت فعال تلفن همراه است./سیم کارت واگذار شده دائمی و اعتباری موجود که در سه ماه گذشته از طریق آن فعالیتی ثبت شده است. | اشتراک | ۱۵۴,۸۲۲,۳۳۳ |
| ۳ | ضریب نفوذ سیم کارت فعال تلفن همراه | تعداد تلفن همراه مشغول به کار به ازای هر صد نفر جمعیت است. | درصد | ۱۸۰.۱۱ |
| ۴ | تعداد کل اشتراک‌های پهن باند ثابت | فردی که به اینترنت عمومی (ارتباط TCP/IP) پر سرعت بیش‌از kbit/s 256 از طریق کابل مودم، ADSL، فیبر نوری، دیگر انواع (سیمی) اشتراک پهن باند، اشتراک پهن باند ثابت ماهواره‌ای و بی‌سیم زمینی، در خانه یا ساختمان دسترسی دارد. | اشتراک | ۱۱,۱۰۵,۶۷۸ |
| ۵ | تعداد کل اشتراک‌های پهن باند سیار | فردی که به اینترنت پرسرعت بیش‌از kbit/s 256 از طریق گوشی موبایل و رایانه (USB/dongles) دسترسی دارد و مشترک واقعی (نه بالقوه) است اگر چه ممکن است مشترک بالقوه دارای گوشی با قابلیت استفاده از پهن باند باشد. | اشتراک | ۱۱۳,۹۴۷,۵۰۹ |
| ۶ | تعداد خطوط تلفن ثابت (دایری) | خط تلفنی که پایانه وسایل مصرف کننده (مانند دستگاه تلفن، دستگاه فکس) را به شبکه عمومی سوئیچ تلفن (PSTN) وصل کرده و برای تبادل با هرتلفن یک درگاه اختصاصی دارد. | اشتراک | ۲۸,۶۴۵,۱۹۲ |
| ۷ | ضریب نفوذ تلفن ثابت | تعداد تلفن ثابت مشغول به کار به ازای هر صد نفر جمعیت | درصد | ۳۳.۳۲ |
| ۸ | تعداد روستاهای دارای تلفن خانگی (شرکت مخابرات ایران) | روستایی با حداقل یک اشتراک تلفن خانگی که سرویس در آنها دایر بوده و مدت اعتبار قرارداد آنها منقضی نشده است. | تعداد | ۴۷,۴۰۹ |
| ۹ | تعداد پروانه‌های دفاتر ارتباطات و فناوری اطلاعات روستایی(ICT روستایی) | تعداد پروانه‌های دارای اعتبار برای ارائه خدمات ICT در روستاها | تعداد | ۲,۶۳۹ |
نگاهی دقیق‌تر به وضعیت فیبرنوری
بر اساس داده‌های ارائه شده در متن این گزارش، در خصوص وضعیت پوشش فیبر نوری در کشور، تعداد کل شهرهای دارای پوشش شبکه فیبرنوری تا پایان سه ماهه اول سال جاری، ۴۳۲ مورد بوده که از این تعداد، ۱۷۰ مورد، شهرهای دارای پوشش بالای ۶۰ درصد، ۵۲ مورد، شهرهای دارای پوشش ۶۰-۳۰ درصد و ۲۱۰ شهر نیز دارای پوشش زیر ۳۰ درصد هستند.
از سوی دیگر، بررسی تعداد خانوار تحت پوشش شبکه فیبر نوری نیز نشان می‌دهد که این آمار در ۴ مقطع زمانی سه ماهه دوم، سوم و چهارم ۱۴۰۲ و همچنین سه ماهه اول ۱۴۰۳، با روند رشدی نسبتاً ثابت از ۳,۶۶۲,۸۳۵، به ۵,۱۷۳,۱۹۷، سپس به ۷,۰۷۹,۵۴۲ و در نهایت به تعداد ۸,۰۶۹,۵۶۵ خانوار رسیده است؛ آماری که مبین عزم جدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای افزایش ضریب نفوذ فیبر نوری محسوب می‌شود.
وضعیت مکالمات و پیامک‌های شبکه سیار
این گزارش همچنین در بخش دیگری به مرور وضعیت مکالمات و پیامک‌های شبکه سیار در همین بازه زمانی پرداخته است. بر اساس اطلاعات مندرج در این گزارش، هر کاربر شبکه همراه کشور در سه ماه نخست سال ۱۴۰۳ به طور میانگین، ماهانه ۱۷۹ دقیقه مکالمه برقرار کرده و ۱۱۷ پیامک ارسال نموده است. آماری که سبب ثبت ۸۳,۲۱۵,۴۴۹,۷۵۷ دقیقه مکالمه و ارسال ۵۴,۴۴۹,۲۸۴,۷۴۱ مورد پیامک در این بازه زمانی شده است.
گزارش مذکور در بخش دیگر به وضعیت تلفن ثابت در روستاهای کشور پرداخته است. بر همین اساس، تعداد روستاهای دارای تلفن خانگی از عدد ۴۷,۴۱۳ در بهار ۱۴۰۲ با رشد منفی ۰.۰۱ درصد به ۴۷,۴۰۹ مورد در بهار ۱۴۰۳ رسیده است. این در حالی است که تعداد روستاهای دارای ارتباط رشدی ۰.۰۱ درصدی را ثبت کرده و از ۵۱,۵۰۳ در بهار سال گذشته به ۵۱,۵۰۹ مورد در سه ماه نخست سال جاری رسیده است. همچنین تعداد اشتراک‌های روستایی نیز در این بازه زمانی با ثبت رشد منفی ۰.۴۲ درصد نسبت به زمان مشابه در سال گذشته به ۳,۹۳۸,۳۳۷ رسیده است.
نگاهی دقیق‌تر به وضعیت توسعه تلفن همراه
همان‌طور که در گزارش پیشین مهر ذکر شد، بر اساس آمار ارائه شده از وضعیت اپراتورهای موبایل کشور، سه ماه نخست سال ۱۴۰۳، شرکت همراه اول با ۸۱,۸۵۱,۳۵۶، (سهم ۵۳ درصد) ایرانسل با ۶۷,۳۵۲,۹۱۰ (سهم ۴۳ درصد) و رایتل با ۵,۶۱۸,۰۶۷ (سهم ۴ درصد) مشترک فعال تلفن همراه، به ترتیب اپراتورهای برتر کشور هستند.
به همین ترتیب، در سه ماه نخست سال ۱۴۰۳، تعداد کل سیم کارت‌های واگذارشده تلفن همراه ۲۰۷,۹۹۷,۴۳۸ مورد بوده است که از این تعداد ۴۰,۶۵۶,۱۱۹ مورد خطوط دائمی و ۱۶۷,۳۴۱,۳۱۹ مورد خطوط اعتباری بوده‌اند. همچنین آمار ارائه شده در این گزارش نشان می‌دهد که ۱۵۴,۸۲۲,۳۳۳ مورد از کل سیم‌کارت‌های واگذار شده در حال حاضر فعال هستند. از این تعداد ۳۵,۰۶۹,۱۷۸ سیم کارت دائمی و ۱۱۹,۷۵۳,۱۵۵ مورد را خطوط اعتباری تشکیل می‌دهند. به همین ترتیب، می‌توان نتیجه گرفت که ضریب نفوذ سیم کارت فعال تلفن همراه در کشور ۱۸۰.۱۱ درصد است.
این گزارش در بخش دیگری به تعداد سایت‌های فیزیکی فعال شبکه تلفن همراه به تفکیک اپراتور و فناوری تا پایان سه ماهه اول سال ۱۴۰۳ می‌پردازد. بر همین اساس، تعداد کل سایت‌ها فیزیکی فعال شبکه تلفن همراه با فناوری‌های 2G، 3G و 4G، به ترتیب ۴۹,۰۴۵، ۴۶,۹۵۲ و ۴۵,۱۶۴ مورد است.
شاید به جرئت بتوان یکی از نوآورانه‌ترین بخش‌های فعالیت اپراتورهای همراه کشور را وضعیت سایت‌ها فیزیکی فعال شبکه 5G دانست. بر اساس آمار گزارش، همراه اول و ایرانسل، در حال حاضر به ترتیب ۹۶۴ و ۹۰۵ سایت فیزیکی 5G در اختیار دارند. این در حالی است که رایتل در حال حاضر، از این بخش سهمی ندارد.
| ردیف | اپراتور | 5G | 4G | 3G | 2G |
| ۱ | همراه اول | ۹۶۴ | ۲۳,۵۵۹ | ۲۵,۴۶۳ | ۳۱,۳۴۲ |
| ۲ | ایرانسل | ۹۰۵ | ۱۷,۹۸۲ | ۱۷,۶۵۰ | ۱۷,۷۰۳ |
| ۳ | رایتل | ۰ | ۳,۶۲۳ | ۳,۸۳۹ | ۰ |
| جمع کل | ۱۸۶۹ | ۴۵,۱۶۴ | ۴۶,۹۵۲ | ۴۹,۰۴۵ |
وضعیت پوشش اتصال همراه نیز بخش دیگری از این گزارش است که می‌تواند جالب توجه و مفید باشد. بر اساس آمار سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تعداد شهرهای تحت پوشش همراه اول به تفکیک فناوری‌های نسل دوم، سوم و چهارم همراه، به ترتیب، ۱,۴۳۳، ۱,۴۳۰ و ۱۴۲۵ مورد است. این آمار برای ایرانسل، به ترتیب ۱,۴۲۳، ۱,۴۰۴ و ۱۳۸۸ مورد بوده و رایتل نیز بدون ارائه پوشش 2G، 392 شهر را تحت پوشش اتصال 3G دارد و در ۳۳۶ شهر اتصال 4G ارائه می‌دهد.
این گزارش همچنین در ادامه به بررسی سهم بازار مکالمه اپراتورها می‌پردازد. بر همین اساس، همراه اول، ایرانسل و رایتل، از کل ۸۳,۲۱۵,۴۴۹,۷۵۷ دقیقه مکالمات شبکه سیار به ترتیب از سهم ۶۷، ۳۲ و ۱ درصدی دارند.
علاوه بر این، سهم هر یک از اپراتورهای برتر همراه کشور از ۵۴,۴۴۹,۲۸۴,۷۴۱ پیامک ارسال شده در این بازه زمانی، به ترتیب میزان سهم، ۵۵ درصد برای همراه اول، ۳۹ درصد برای ایرانسل و ۶ درصد برای رایتل بوده است.
این گزارش همچنین در بخش دیگری به بررسی وضعیت کیفیت خدمات اپراتورهای تلفن همراه ایران (همراه اول، ایرانسل و رایتل) در بهار ۱۴۰۳ می‌پردازد. بر همین اساس میزان برقراری موفقیت‌آمیز سرویس داده 3G و 4G برای همراه اول به ترتیب ۹۹.۴۵ و ۹۹.۷۷ درصد بوده است. علاوه بر این، آمار سرویس داده 3G و 4G برای ایرانسل ۹۷.۲۸ و ۹۹.۶۷ درصد و برای رایتل ۹۸.۸۷ و ۹۹.۳ درصد برقراری ارتباط موفق را نشان می‌دهد. سایر آمارها در این زمینه به شرح زیر است.
میزان قطعی سرویس داده:
• همراه اول: قطعی ۰.۳۱ درصد برای 3G و ۰.۱۵ درصد برای 4G
• ایرانسل: قطعی ۰.۵۴ درصد برای 3G و ۰.۲ درصد برای 4G
• رایتل: قطعی ۰.۵۸ درصد برای 3G و ۰.۲ درصد برای 4G
وضعیت شکایات ثبت شده در حوزه ثابت و سیار در سامانه ۱۹۵
بر اساس گزارش شاخص‌های آماری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، تا سه ماهه اول سال جاری، مجموعاً ۱۲۹۲۸ مورد شکایت حوزه سیار و ۳۰۸۸۷ شکایت حوزه ثابت در سامانه ۱۹۵ به ثبت رسیده است. بر همین اساس، تعداد شکایات ثبت شده تلفن همراه، تلفن ثابت، پهن‌باند ثابت و پهن‌باند سیار به تفکیک فصول سال‌های ۱۳۹۹، ۱۴۰۰، ۱۴۰۱، ۱۴۰۲ و سه ماه نخست سال ۱۴۰۳، به شرح زیر است:
مجموع عملکرد شرکت ملی پست و شرکت‌های پستی ارائه‌دهنده خدمات پستی
این گزارش در بخش دیگری به وضعیت شرکت ملی پست و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پستی می‌پردازد. در متن گزارش، تعداد پروانه دفاتر پیشخوان خدمات دولت و بخش عمومی غیردولتی ۸۷۱۲ اعلام شده و بر همین اساس، ۲۶۳۹ مورد پروانه برای دفاتر ارتباطات و فناوری اطلاعات روستایی صادر گردیده است.
علاوه بر این، شاخص‌های خدمات پستی، شامل مجموع عملکرد شرکت ملی پست و شرکت‌های خصوصی ارائه دهنده خدمات پستی نیز به شرح زیر است:
میانگین سرعت سیر مرسولات با اولویت: ۲.۷۳
میانگین سرعت سیر مرسولات سریع: ۱.۳۹
تعداد واحد پستی روستایی: ۴۴۰۹
تعداد واحد پستی شهری: ۲۵۶۷
ترافیک کل مرسوله‌های پستی: ۷۰,۲۶۵,۷۱۷
ترافیک بین المللی پستی: ۱۶,۷۱۵
سرانه مرسوله: ۰.۸۲
درصد توزیع موفق داخله: ۹۳.۹۶
درصد مرسولات برگشتی داخله: ۱۶.۳۶