به گزارش خبرنگار مهر، شیوه‌نامه انضباطی جدید دانشجویان که به امضای وزرای علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی دولت چهاردهم رسیده است، برای اجرا به رؤسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ابلاغ شد، برخی از تغییرات مهم و اصلی شیوه نامه جدید به شرح زیر است:
شاید در اولین تغییر، مقدمه این شیوه نامه است که در آن به این موضوع تاکید شده است که شورای انضباطی نهادی حساس به منظور حفظ منش دانشجو است. در مقدمه جدید آمده است: «شورای انضباطی دانشجویان، به عنوان نهادی حساس در مجموعه مدیریت دانشگاه موظف است که ضمن انجام مسئولیت خود در رسیدگی به تخطی دانشجویان از منش دانشجویی و اخلاق متعالی، وظایف اساسی دانشگاه در راستای رشد استعدادهای دانشجویان و تقویت روحیه استقلال و اعتماد به نفس در آنان را مدنظر داشته و از هرگونه برخوردی که موجبات تحقیر و توهین به دانشجو را فراهم می‌کند، اجتناب ورزد.
هرچند در مواردی، تنبیه اجتناب ناپذیر است اما با تاکید به پرهیز از هرگونه تجسس و تفتیش، ضرورت دارد که این برخورد، توام با حفظ آبرو و حیثیت اجتماعی دانشجو باشد؛ از اولین مراحل تذکر و ارشاد آغاز شده و زمینه اجتناب از تخلف و میل به اصلاح را در فرد خاطی و محیط ایجاد کند.»
از دیگر تغییرات می‌توان به تغییر در تعاریف اشاره کرد:
| شیوه نامه قبل از شهریور ۱۴۰۳ | شیوه نامه جدید مصوب در شهریور ۱۴۰۳ |
| تخلف: هر گونه فعل یا ترک فعلی که به موجب قانون یا ضوابط و مقررات حاکم بر دانشگاه، آیین نامه انضباطی دانشجویان و شیوه نامه اجرایی مربوطه، تخلف محسوب شده و برای آن تنبیه در نظر گرفته شده باشد. | تخلف: انجام هر عملی در فضای حقیقی یا مجازی که مغایر با قوانین کشور، ضوابط و مقررات حاکم بر دانشگاه، آیین نامه انضباطی دانشجویان و شیوه نامه اجرایی مربوطه باشد. |
| تفهیم تخلف: اعلام تخلف منتسب به دانشجو به صورت حضوری، مستند به دلایل متقن | تفهیم تخلف: تشریح فعل ارتکابی و دلایل انتساب آن به صورت حضوری و قابل فهم به دانشجو |
| حکم اولیه: رای کتبی صادره از کمیته بدوی انضباطی | حکم اولیه: رای مکتوب صادره از شورای بدوی انضباطی |
| تجدیدنظرخواهی: درخواست برای تجدیدنظر در حکم غیرقطعی | تجدیدنظرخواهی: درخواست برای تجدیدنظر در حکم غیرقطعی |
| حکم قطعی: رای کتبی صادره از هریک از کمیته‌های بدوی، تجدیدنظر یا مرکزی که براساس ضوابط این شیوه نامه قابل اعتراض نیست یا در مهلت مقرر مورد اعتراض قرار نگرفته است. | حکم قطعی: رای مکتوب صادره از هریک از شوراهای بدوی، تجدیدنظر یا مرکزی که براساس ضوابط این شیوه نامه قابل اعتراض نیست یا در مهلت مقرر مورد اعتراض قرار نگرفته است. |
این شیوه نامه در برخی از اصول حاکم بر رسیدگی به تخلفات دانشجویی نیز با تغییراتی مواجه شده است که شاید مهمترین تغییر آن را بتوان «اصل عدم تجسس» برشمرد.
تغییرات اصول حاکم بر رسیدگی به تخلفات دانشجویی
| شیوه نامه قبل از شهریور ۱۴۰۳ | شیوه نامه جدید مصوب در شهریور ۱۴۰۳ |
| ۱. اصل قانونی بودن آیین رسیدگی؛ کمیته‌های انضباطی مطابق ضوابط مقرر در آیین نامه و شیوه نامه به تخلف دانشجو رسیدگی می‌کنند. | ۳. اصل قانونی بودن آیین رسیدگی؛ شوراهای انضباطی مطابق ضوابط مقرر در آیین نامه و شیوه نامه به تخلف دانشجو رسیدگی می‌کنند. |
| ۲. اصل قانونی بودن تخلفات و تنبیهات؛ آن دسته از رفتارهای دانشجو تخلف است که در آیین نامه انضباطی یا شیوه نامه اجرایی به عنوان تخلف احصاء شده است و در احراز تخلفات، مراجعه به تعاریف قانونی تخلفات و تطبیق موضوع، با تعاریف الزامی است. آن دسته از تنبیهات که در آیین نامه انضباطی دانشجویان و شیوه نامه اجرایی احصاء شده قابل اعمال نسبت به دانشجو است. | ۱. اصل قانونی بودن تخلفات؛ آن دسته از رفتارهای دانشجو تخلف است که در آیین نامه انضباطی یا شیوه نامه اجرایی به عنوان تخلف احصاء شده است و در احراز تخلفات، مراجعه به تعاریف قانونی تخلفات و تطبیق موضوع، با تعاریف الزامی است. |
| ۲. اصل قانونی بودن تنبیهات؛ آن دسته از تنبیهات که در آیین نامه انضباطی دانشجویان و شیوه نامه اجرایی احصاء شده قابل اعمال نسبت به دانشجو است. | |
| ۳. اصل برائت و تفسیر به نفع متهم تخلف؛ اصل بر برائت دانشجوست مگر آنکه خلافش ثابت شود و کمیته در مقام رسیدگی به موارد ذیل توجه می‌کند: الف. هرگونه عدم احراز تخلف بودن رفتار ارتکابی و انتساب تخلف ارتکابی، باید به نفع دانشجو تفسیر شود. |
۴. اصل برائت؛ اصل بر برائت دانشجوست و شورا در مقام رسیدگی به موارد ذیل توجه می‌کند: الف. هرگونه شک در احراز تخلف بودن رفتار ارتکابی، باید به نفع دانشجو تفسیر شود. |
| ۴. اصل بیطرفی؛ کمیته‌ها باید در فرایند رسیدگی بی طرفانه اتخاذ تصمیم کرده و از صدور حکم براساس ملاحظات شخصی، سیاسی، حزبی یا هرگونه موضوع غیرمرتبط به تخلف انتسابی اجتناب کنند. | ۵. اصل بیطرفی؛ شوراها باید در فرایند رسیدگی بی طرفانه اتخاذ تصمیم کرده و از صدور حکم براساس ملاحظات شخصی، سیاسی، حزبی یا هرگونه موضوع غیرمرتبط به تخلف انتسابی اجتناب کنند. |
| ۵. اصل حق دفاع؛ در صورت انتساب تخلف به دانشجو، وی به صورت کتبی یا شفاهی حق دفاع از خود را دارد. | ۶. اصل حق دفاع؛ در صورت انتساب تخلف به دانشجو، وی حق دفاع از خود را دارد. |
| ۷. اصل حق براستماع؛ دانشجو می‌تواند دفاعیات مکتوب یا شفاهی خود را به استماع اعضای شورای بدوی برساند. | |
| ۶. اصل محرمانگی؛ هرگونه انتشار اطلاعات مربوط به فرآیند بررسی انضباطی چه از سمت مسئولان یا دانشجو در کلیه مراحل تشکیل پرونده تا ابلاغ و اجرای حکم قطعی دانشجو جز در موارد پیش بینی شده در آیین نامه و شیوه نامه ممنوع است. | ۸. اصل محرمانگی؛ هرگونه انتشار اطلاعات مربوط به فرآیند بررسی انضباطی در کلیه مراحل تشکیل پرونده تا ابلاغ و اجرای حکم قطعی دانشجو جز در موارد پیش بینی شده در آیین نامه و شیوه نامه ممنوع است. |
| ۷. اصل تناسب؛ کمیته‌های انضباطی در حدود صلاحیت خود وفق آیین نامه و شیوه نامه، باید در صدور حکم شدت تخلف ارتکابی، سوابق آموزشی و انضباطی دانشجو، اقتضائات فضای دانشجویی، تناسب و تجانس تخلف ارتکابی با نوع و میزان تنبیه را مورد توجه قرار دهند و رأی به تنبیه نامتناسب یا نامتجانس از جهات درخواست نقض رأی در مراجع تجدیدنظرخواهی خواهد بود. | ۹. اصل تناسب؛ شوراهای انضباطی در حدود صلاحیت خود وفق آیین نامه و شیوه نامه، باید در صدور حکم شدت تخلف ارتکابی، سوابق آموزشی و انضباطی دانشجو، اقتضائات فضای دانشجویی، تناسب و تجانس تخلف ارتکابی با نوع و میزان تنبیه را مورد توجه قرار دهند و رأی به تنبیه نامتناسب یا نامتجانس از مصادیق نقض رأی در مراجع تجدیدنظرخواهی خواهد بود. |
| ۸. اصل برابری؛ کمیته‌های انضباطی باید در برخورد با تخلفات مشابه از رویه واحد تبعیت کنند. کلیه دانشجویان در برابر آیین نامه و شیوه نامه برابرند؛ هرگونه تبعیض بر مبنای جنسیت، نژاد، زبان، قومیت، مذهب، تابعیت و امثال آن ممنوع است. | ۱۰. اصل رفتار برابر؛ شوراهای انضباطی باید در برخورد با تخلفات مشابه از رویه واحد تبعیت کنند. |
| ۱۱. اصل برابری؛ کلیه دانشجویان در برابر آیین نامه و شیوه نامه برابرند؛ هرگونه تبعیض بر مبنای جنسیت، نژاد، زبان، قومیت، مذهب، تابعیت و امثال آن ممنوع است. | |
| ۹. اصل مستند و مستدل بودن آرا؛ کمیته‌ها باید پس از بررسی و صحت سنجی گزارشات یا شکایات، دلایل تصمیم خود را براساس مستندات، شواهد و قرائن متقن و منطبق با شیوه نامه در حکم صادره ذکر کنند. | ۱۲. اصل ارائه مبانی تصمیم؛ شوراها باید پس از بررسی و صحت سنجی گزارشات یا شکایات، دلایل تصمیم خود را براساس مستندات، شواهد و قرائن متقن و منطبق با شیوه نامه در حکم صادره ذکر کنند. صرف گزارش اعلامی از سوی هر یک از منابع حقیقی یا حقوقی که مستند به ادله یقینی نباشد یا با سایر دلایل و امارات، معارض یا ناهماهنگ باشد، نمی‌تواند مبنای احراز تخلف قرار گیرد. |
| ۱۰. اصل احترام به حقوق و آزادی؛ حفظ کرامت انسانی، رعایت موازین شرعی، اخلاقی و احترام به حقوق و آزادی‌های مقرر در منشور حقوق دانشجو الزامی است. | ۱۳. اصل احترام به حقوق و آزادی و حفظ کرامت انسانی؛ حفظ کرامت انسانی، رعایت موازین شرعی، اخلاقی و احترام به حقوق و آزادی‌های مقرر در منشور حقوق دانشجو الزامی است. |
| ۱۱. اصل حفظ کرامت انسانی؛ کرامت انسان‌ها ودیعه‌ای از سمت خداوند تبارک و تعالی است. احترام به این کرامت وظیفه کلیه افراد حاضر در جامعه دانشگاهی کشور بوده و هیچ امری حق تضییع این کرامت اعطا شده را ندارد. بر تمام افراد فرض است تا با زیستی پاک و مومنان این نعمت الهی را پاس بدارند و با تلاش همه جانبه در تحقق عدالت پش زمینه حقظ کرامت انسانی را فراهم سازند. | |
| ۱۲. اصل شفافیت؛ کمیته‌ها موظفند دانشجو را از مراحل رسیدگی به پرونده انضباطی وی مطلع کنند. | ۱۴. اصل شفافیت؛ شوراها موظفند دانشجو را از مراحل رسیدگی به پرونده انضباطی وی مطلع کنند. |
| ۱۳. اصل عدم تجسس؛ کمیته اجازه تجسس در امور خارج از موضوع تخلف را ندارد. | ۱۵. اصل عدم تجسس؛ رعایت حریم خصوصی دانشجو الزامی است و شوراها در هیچ موردی مجاز به تجسس در حریم خصوصی دانشجو یا ادله و اطلاعات و طرح سوالات غیرمرتبط با موضوع تخلف جاری برای تحصیل شواهد نیستند و تحقیق تنها در مورد تخلف انتسابی به دانشجو مجاز است؛ براین اساس ادله و شواهدی که با نقض حریم خصوصی دانشجویان یا سایر طرق غیرقانونی تحصیل شوند (مانند تهیه مخفیانه هرگونه فیلم، صوت و تصویر نظیر تجسس در وسایل و صفحات مجازی شخصی متعلق به دانشجو و …) نمی‌تواند مستند تصمیم شورا قرار بگیرد و آراء و احکام صادره مبتنی بر این موارد فاقد وجاهت قانونی هستند. |
| ۱۴. اصل حق بر رسیدگی منصفانه؛ دانشجو حق بهره مندی از یک رسیدگی عادلانه و منصفانه طی مهلت منطقی را به شرح ذیل دارد: الف. تخلف منتسب به دانشجو و تمامی ادله آن، به صورت روشن و ساده در کوتاه‌ترین زمان به وی تفهیم شود. |
۱۶. اصل حق بر رسیدگی منصفانه؛ دانشجو حق بهره مندی از یک رسیدگی عادلانه و منصفانه طی مهلت منطقی را به شرح ذیل دارد: الف. تخلف منتسب به دانشجو و تمامی ادله آن، به صورت روشن و ساده در کوتاه‌ترین زمان به وی تفهیم شود. |
| ۱۵. اصل تقدم پیشگیری بر مجازات؛ عملکرد کمیته‌ها و دانشگاه‌ها باید بگونه ای تنظیم شود که رویه‌های پیشگیرانه در اولویت قرارگرفته و سعی بر پیشگیری از بروز تخلفات توسط دانشجویان صورت گیرد. احکام صادره کمیته باید بگونه ای صادر شود که قابلیت پیشگیری از تکرار تخلف را توسط دانشجوی خاطی و دیگر دانشجویان را داشته باشد. | در شیوه نامه جدید حذف شده است. |
| ۱۶. اصل حق سلامت محیط و احترام به حریم خصوصی؛ حریم خصوصی افراد محترم است و هیچ فرد حقیقی یا حقوقی حق تجسس در حریم خصوصی دانشجویان را غیر مرتبط با پرونده انضباطی ندارد. همچنین حق تحصیل در یک محیط ایمن و سالم برای تمامی دانشجویان محفوظ تلقی شده و هیج فردی با انجام تخلف اجازه تعرض به آن را ندارد. | در شیوه نامه جدید حذف شده است. |
| ۱۷. اصل سرعت در رسیدگی؛ مطابق اصل سرعت در رسیدگی کمیته‌ها باید در کمترین زمان ممکن اقدام به رسیدگی و صدور احکام برای دانشجویان کند. دقت عمل و همچنین رعایت اصول و مواد شیوه نامه توام با افزایش سرعت در رسیدگی امری الزامی است. | در شیوه نامه جدید حذف شده است. |
براین اساس شواهدی که با نقض حریم خصوصی دانشجویان یا سایر طرق غیرقانونی تحصیل شوند (مانند تجسس در صفحات مجازی شخصی متعلق به دانشجو) نمی‌تواند مستند تصمیم شورا قرار بگیرد. همچنین در بخشی که اضافه شده، ادله ابزاری و استنادی علیه دانشجو باید به‌گونه‌ای باشد که به دور از هرگونه شک و شبهه و شائبه و تنها با برداشت متعارف و معقول، اثبات کننده تخلف ادعایی باشد و آزار وی و اجبار به اقرار به هر نحو و به هر منظور ممنوع است.
ورود دانشجوی محکوم به دانشگاه به صلاحدید شورای صادرکننده حکم منوط شد
حق ورود دانشجو به محیط دانشگاه و استفاده از خدمات و تسهیلات دانشجویی که پیشتر برای دانشجویانی که به برخی تنبیهات محکوم شده بودند سلب شده بود، در شیوه‌نامه جدید منوط به صلاحدید شورای صادرکننده حکم خواهد بود.
حذف شش تبصره از تخلفات رایانه‌ای و مخابراتی
از دیگر تغییراتی که در شیوه نامه قابل تامل است، حذف تبصره‌های مربوط به ماده ۳۲ تخلفات رایانه‌ای و مخابراتی و مجازی است که در شیوه‌نامه جدید حذف شده‌اند.
ماده ۳۲: تخلفات رایانه‌ای و مخابراتی و مجازی؛ درصورت ارتکاب هر یک از تخلفات در فضای مجازی از قبیل هک کردن، ویروسی کردن، سابوتاژ رایانه‌ای (تغییر، محو، متوقف سازی و..).، تخریب رایانه (نرم افزاری یا سخت افزاری) از طریق نفوذ به سیستم، جاسوسی کردن و دستیابی غیرمجاز به اطلاعات، ضبط صدا یا تصویربرداری‌های بدون مجوز یا انتشار آنها، فروش، افشا یا انتشار اسناد، اطلاعات یا داده‌های مربوط به دانشگاه، وارد شدن به حریم خصوصی افراد در فضای وب یا استفاده ابزاری یا سوء استفاده از اطلاعات، تصاویر یا محصولات صوتی و تصویری صفحات شخصی افراد حقیقی یا حقوقی (اعم از اخاذی، افشا، انتشار، … یا تهدید به اقدام در این موارد یا موارد مشابه) شنود غیرقانونی، تهیه سایت‌ها و وبلاگ‌های غیراخلاقی و ضدامنیت ملی، تهدید و هتک حرمت اشخاص، اهانت به مقدسات دینی، نفوذ به سایت‌های دولتی، ارسال ایمیل‌های مخرب، ایجاد دسترسی غیرمجاز یا اخلال در سطح دسترسی افراد، بارگذاری، دانلود یا انتشار موضوعات غیراخلاقی و کلیه جرایم عمومی در فضای وب، متخلف به تناسب تخلف، به یکی از تنبیهات بندهای ۳ تا ۱۸ محکوم می‌شود.
تبصره ۱: درصورتیکه تخلف تکرار شود یا دارای ابعاد گسترده‌ای باشد به نسبت سطح تأثیر تخلف، تنبیهات تا بند ۱۹ قابل تشدید است.
تبصره ۲: تشکیل کلیه گروه‌های مجازی دانشجویی با جمعیت بالای ۱۰۰ نفر نیاز به مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی دارد. تشکل‌ها و مجموعه‌های رسمی تابع قوانین مربوطه هستند. ایجاد کانال یا گروه غیر مجاز مشمول تنبیهات بند ۸ تا ۱۹ خواهد شد.
تبصره ۳: در صورت تولید، انتشار و بازنشر محتوایی که مصداق تخلفات اشاره شده در این شیوه نامه در گروه یا کانال متخلف، مشمول تنبیهات بند ۶ تا ۱۹ به تناسب تخلف می‌شود.
تبصره ۴: در صورت هرگونه استفاده غیر مجاز از عنوان، آرم و عناوین مشابه مرتبط با دانشگاه، دانشجو مشمول تنبیهات بند ۱ تا ۶ (به جز بند ۵) می‌شود. در صورتی که تخلف این بند مصداق عناوین دیگر تخلفات این شیوه نامه شود، فرد به مجازات اشد محکوم می‌شود.
تبصره ۵: تخلفات صورت گرفته در فضای مجازی که مشمول عناوین این شیوه نامه در فضای حقیقی باشند بر اساس همان ماده مرتبط با فضای حقیقی باید رسیدگی شود.
تبصره ۶: کلیه شبکه‌ها، نرم افزارها و سکوهای مجازی که قابلیت دسترسی عام دارند حریم عمومی محسوب می‌شود. تشخیص مصداق حریم خصوصی در رابطه با گزارشات واصله بر عهده کمیته انضباطی دانشگاه است.
تبصره ۷: هر گونه عضویت با هدف ارتباط و تبادل در کلیه شبکه‌ها، نرم افزارها و سکوهای مجازی گروه‌های غیر قانونی مشمول تنبیهات بندهای ۴ تا ۹ (به جز بند ۵) می‌شود.
در شیوه نامه جدید تمام تبصره‌ها به جز تبصره یک حذف شده است. تبصره ۱: درصورتیکه تخلف تکرار شود یا دارای ابعاد گسترده‌ای باشد به نسبت سطح تأثیر تخلف، تنبیهات تا بند ۲۰ قابل تشدید است.
امکان برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز
تبصره پنجمی به ماده ۳۷ (۳۸ قدیم) یعنی «اخلال، ایجاد وقفه یا مزاحمت برای کلیه امور و برنامه‌های دانشگاه» اضافه شده و امکان برگزاری تجمعات مسالمت‌آمیز نیز لحاظ شده است. در ماده ۳۸: اخلال، ایجاد وقفه یا مزاحمت برای کلیه امور و برنامه‌های دانشگاه؛ در صورت اخلال، ایجاد وقفه یا مزاحمت برای کلیه امور و برنامه‌های دانشگاه، نقض قوانین و مقررات، متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۱ تا ۸ و چنانچه اخلال منجر به انتفاع آموزشی دانشجو شود متخلف به بند ۵ هم محکوم می‌شود.
کاهش شدت مجازات تکرار عدم رعایت پوشش اسلامی یا ضوابط پوشش ابلاغی وزارتین
تکرار عدم رعایت پوشش اسلامی یا ضوابط پوشش ابلاغی، پیشتر شامل تنبیه تا بند ۱۵ یعنی «منع موقت از تحصیل به مدت چهار نیمسال یا از ۱۸ تا ۲۴ ماه با احتساب سنوات» می‌شد اما در ابلاغیه جدید به بند ۹ یعنی «منع موقت از تحصیل ۱ تا ۶ ماه بدون احتساب در سنوات» کاهش یافته است. همچنین این مجازات پیشتر با عنوان «هنجارشکنی یا عمل شبکه‌ای و یا اصرار و تکرار» عنوان شده بود اما در ابلاغیه جدید به «اصرار و تکرار» تقلیل یافته است.
امکان تقاضای عدم افشای مشخصات شاهد، شاکی یا گزارش‌دهنده در ازای کاهش ارزش ادله
طبق تبصره اضافه شده به بند ۷۳ (۷۴ در نسخه پیشین)، شاهدان، شاکیان یا گزارش‌دهندگان می‌توانند تقاضای عدم افشای مشخصات خود را کنند، اما در این صورت موارد یاد شده به تنهایی برای توجه تخلف به دانشجو کافی نخواهد بود و صحت ادعا باید با بررسی دلایل، قرائن و امارات دیگر بررسی شود.
افزایش مدت لازم برای دعوت به کمیته، تسریع در اختیار اعضا قرار دادن گردش کار پرونده و تغییر محدودیت زمانی تجدید نظر
در نسخه قبلی شیوه نامه پیشین دبیر باید در حداقل سه روز اداری پیش از برگزاری از حاضرین دعوت به عمل می‌آورد اما در شیوه نامه جدید این مدت به ۵ روز افزایش یافته است. همچنین در گذشته دبیر شورا موظف بود گردش کار را تا ۲۴ ساعت پیش از تشکیل جلسه در اختیار اعضا قرار دهد، اما در حال حاضر این مدت به ۳ روز تغییر کرده است.
ضمن اینکه تبصره مبنی بر اینکه «در شرایط خاص و تخلفات مشهود به تشخیص دبیر کمیته تجدید نظر این زمان ۴۸ ساعت در نظر گرفته می‌شود.» حذف شده است. در شیوه نامه قبلی زمان تجدیدنظر محدودیت زمانی ۱۰ روزه داشت اما این فرصت به یک ماه افزایش یافته است.
ممنوعیت تشدید احکام اولیه در تجدید نظر
پیشتر گفته شده بود که کمیته تجدید نظر در صورت دریافت مدارک، ادله و مستندات جدید در خصوص تخلف می‌تواند نسبت به تشدید و صدور رای اقدام کند که در شیوه نامه جدید این مراجع نمی‌توانند احکام اولیه را تشدید کنند.
پیشتر در ماده ۹۷ (که در شیوه نامه جدید بخش عمده آن به یک تبصره از ماده ۹۴ تبدیل شده) یک جمله تحت عنوان «در شرایط خاص و تخلفات مشهود به تشخیص دبیر کمیته تجدید نظر این زمان سه روز در نظر گرفته می‌شود.» وجود داشت که در شیوه نامه جدید حذف شده است.
تغییرات گسترده در صدور و ابلاغ احکام شوراهای انضباطی
در بخش صدور و ابلاغ احکام شوراهای انضباطی نیز تغییرات گسترده‌ای را شاهد هستیم که در مقایسه با یکدیگر قابل مشاهده است:
| شیوه نامه قبل از شهریور ۱۴۰۳ | شیوه نامه جدید مصوب در شهریور ۱۴۰۳ |
| ماده ۱۰۲ در متن حکم درج موارد زیر الزامی است: | ماده ۱۰۰ در متن حکم درج موارد زیر الزامی است: |
| ۱. تاریخ صدور و شماره حکم | ۱. تاریخ صدور و شماره حکم |
| ۲. مشخصات دانشجو | ۲. مشخصات دانشجو |
| ۳. دلایل انتساب تخلف | ۳. دلایل انتساب تخلف |
| ۴. عنوان تخلف انتسابی به دانشجو با ذکر مستند قانونی وفق شیوه نامه | ۴. عنوان تخلف انتسابی به دانشجو با ذکر مستند قانونی وفق شیوه نامه |
| ۵. تنبیه تعیین شده با ذکر مستند قانونی وفق شیوه نامه | ۵. تنبیه تعیین شده با ذکر مستند قانونی وفق شیوه نامه |
| ۶. تعیین قطعی یا قابل اعتراض بودن حکم صادره و مرجع اعتراض و مهلت آن از تاریخ ابلاغ | ۶. تعیین قطعی یا قابل اعتراض بودن حکم صادره و مرجع اعتراض و مهلت آن از تاریخ ابلاغ |
| در این شیوه نامه وجود ندارد | ۷. تعیین زمان اجرای احکام دانشگاه (بندهای ۷ تا ۱۲) با رعایت بازه زمانی حداقل ۲۰ روز پس از تاریخ صدور و در احکام شورای مرکزی حسب مورد وفق صورتجلسه |
| تبصره ۱: احکام صادره از کمیته‌های انضباطی حداکثر ظرف ۱۰ روز از تاریخ صدور، از طریق دبیرخانه با امضای دبیر کمیته‌ها به دانشجو ابلاغ می‌شود. | تبصره ۱: احکام صادره از شوراهای انضباطی حداکثر ظرف ۱۰ روز از تاریخ صدور، از طریق دبیرخانه با امضای دبیر شوراها به دانشجو ابلاغ می‌شود. |
| تبصره ۲: صورتجلسه و رونوشت حکم ابلاغ شده به دانشجو باید در پرونده وی نگهداری شود. | تبصره ۲: در صورت درخواست مکتوب دانشجو و موافقت شورای انضباطی (مندرج در صورتجلسه) زمان اجرای حکم می‌تواند قبل از تاریخ صدور حکم تعیین شود. |
| - | تبصره ۳: صورتجلسه و رونوشت حکم ابلاغ شده به دانشجو باید در پرونده وی نگهداری شود. |
| - | تبصره ۴: ارسال رونوشت احکام انضباطی یا افشای آن جز برای شورای مرکزی (حداکثر تا یک ماه پس از صدور) ممنوع است. |
حق وتو برای وزیر
طبق ماده ۱۰۳ که به تازگی اضافه شده است، وزیر دارای اختیار تعلیق احکام، دستور رسیدگی مجدد یا درخواست بخشش و تخفیف حکم قطعی است.
ممنوعیت احضار، برگزاری جلسه مصاحبه و رسیدگی و ابلاغ احکام در فرجه، ایام امتحانات و تعطیلی
طبق گفته ماده ۱۱۶ که به تازگی اضافه شده، برگزاری جلسه مصاحبه و رسیدگی و ابلاغ احکام در فرجه، ایام امتحانات و تعطیلی جز در تبصره‌های گفته شده ممنوع است.
امحای احکام
ماده ۱۱۸ که به تازگی اضافه شده، امحای احکام را به شیوه نامه اضافه کرده است.
از بین رفتن امکان صدور احکام تعلیقی
پیشتر ماده‌ای در شیوه نامه وجود داشت که امکان به حالت تعلیق درآوردن احکام را برای کمیته‌ها ایفا می‌کرد و می‌توانید آن را در تصویر مشاهده کنید. این ماده در شیوه نامه فعلی حذف شده است.
برخی دیگر از تغییرات شیوه نامه جدید انضباطی دانشجویان به شرح زیر است:
تغییر کمیته انضباطی دانشجویان به شورای انضباطی دانشجویان در بخش مقدمه شیوه نامه اجرایی و ترکیب و تعداد اعضای شورای انضباطی به نفع دانشجو اضافه شده است و یک عضو هیات علمی حقوقدان و یک عضو هیات علمی عادی اضافه شده است.
تغییرات بخش تخلفات و تنبیهات؛
الف. تنبیهاتی که با حکم شورای انضباطی دانشگاه یا مرکزی نسبت به دانشجویان می‌تواند اعمال شود:
۱. احضار و اخطار شفاهی بدون درج در پرونده انضباطی دانشجو
۲. تذکر کتبی و درج در پرونده انضباطی دانشجو
۳. اخطار کتبی بدون درج در پرونده انضباطی دانشجو
۴. تذکر کتبی و درج در پرونده انضباطی دانشجو
۵. توبیخ کتبی و درج در پرونده انضباطی دانشجو
۶. دادن نمره ۰.۲۵ در درس، آزمون یا تکالیف مربوط به تخلف
۷. محرومیت از تسهیلات رفاهی دانشگاه {اضافه شده است: با ایجاد تغییر در آنها} از قبیل وام، خوابگاه، تغذیه و غیره از یک ماه تا مدت زمان باقی مانده از تحصیل است.
۸. دریافت خسارت از دانشجو در مواردی که تخلف منجر به ایجاد ضرر و زیان {حذف شده است: به دانشگاه یا بیت المال} شده باشد.
۹. منع موقت از تحصیل به مدت یک نیمسال یا از ۱ تا ۶ ماه بدون احتساب سنوات
۱۰. منع موقت از تحصیل به مدت یک نیمسال یا از ۱ تا ۶ ماه با احتساب سنوات
۱۱. منع موقت از تحصیل به مدت دو نیمسال یا از ۶ تا ۱۲ ماه بدون احتساب سنوات
۱۲. منع موقت از تحصیل به مدت دو نیمسال یا از ۶ تا ۱۲ ماه با احتساب سنوات
ب. تنبیهاتی که فقط با حکم شورای مرکزی می‌تواند نسبت به دانشجو اعمال شود:
۱۳. منع موقت از تحصیل به مدت سه نیمسال یا از ۱۳ تا ۱۸ ماه بدون احتساب سنوات
۱۴. منع موقت از تحصیل به مدت سه نیمسال یا از ۱۳ تا ۱۸ ماه با احتساب سنوات
۱۵. منع موقت از تحصیل به مدت چهار نیمسال یا از ۱۸ تا ۲۴ ماه بدون احتساب سنوات
۱۶. منع موقت از تحصیل به مدت چهار نیمسال یا از ۱۸ تا ۲۴ ماه با احتساب سنوات
۱۷. تغییر محل تحصیل دانشجو
۱۸. تبدیل دوره تحصیلی دانشجو از دولتی روزانه به شبانه شهریه پرداز
۱۹. اخراج دانشجو از دانشگاه، با حفظ حق شرکت مجدد در آزمون ورودی
۲۰. اخراج دانشجو از دانشگاه با محرومیت از تحصیل در کلیه دانشگاه‌ها تا ۵ سال
{حذف شده است} ابطال پایان نامه و رساله یا مدرک تحصیلی) (موضوع این بند بر اساس تبصره ۷ ماده واحده قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مصوب ۱۴ شهریور ۱۳۹۶ که صرفاً در خصوص موضوع قانون مذکور و ماده ۳۵ این شیوه نامه قابل اعمال است).
برخی دیگر از تغییرات قواعد عمومی تنبیهات
ماده ۱۹: در هر یک از محکومیت‌های مشتمل بر محرومیت‌های تحصیلی می‌توان برخی از نیمسال‌ها با ماه‌های {حذف شده است: فقط برای دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی} منع موقت از تحصیل را با احتساب سنوات و برخی را بدون احتساب سنوات در نظر گرفت مشروط به آنکه محرومیت از تحصیل با احتساب سنوات منجر به اخراج آموزشی دانشجو نشود.
تغییر ماده ۲۱: حق ورود دانشجو به محیط‌های دانشگاهی و استفاده از خدمات و تسهیلات دانشجویی به دانشجویانی که به یکی از تنبیهات بندهای ۸ تا ۱۵ محکوم شده اند {حذف شده است: سلب می‌شود} {اضافه شده است: منوط به صلاحدید شورای صادرکننده حکم است.}
تغییر ماده ۲۲: {حذف شده است: در صورت قطعی شدن حکم، مراتب حسب صلاحدید کمیته به ولی، سرپرست یا همسر دانشجو اطلاع داده می‌شود.} {اضافه شده است: اخذ نظر دفتر مشاوره برای صدور و اعمال تنبیه محرومیت از خوابگاه الزامی است.}
{حذف شده است: تبصره: در تخلفاتی که به تشخیص رئیس کمیته خاص یا مشهود باشد لازم است به محض دریافت گزارش ظرف ۲۴ ساعت خانواده مطلع شود و در سایر تخلفات به تشخیص رئیس کمیته قبل از صدور حکم می‌توان به والدین اطلاع داد.}
ماده ۲۳ جدید: از بدو تا پایان رسیدگی به پرونده‌ای انضباطی، اخذ تعهد، ایجاد صلح و سازش یا اخذ رضایت شاکی حسب مورد بنا به صلاحدید هر یک از شوراها به منظور تخفیف یا تعلیق در تنبیه یا مختومه شدن پرونده بدون درج در سوابق انضباطی مجاز است.
تغییر تبصرهماده ۲۴: تهدید، تطمیع، توهین، فحاشی، هتک حرمت، تهمت، افترا و نشر اکاذیب؛ تبصره: در صورتی که شاکی یکی از اعضای هیات علمی {اضافه شده است: مسئولان، کارمندان دانشگاه یا مسئولان دستگاه‌های دولتی باشد متخلف به یکی از تنبیهات بندی‌های ۳ تا ۱۲ (به جز بند ۶) محکوم می‌شود و در صورت تکرار، تنبیه تا بند ۱۴ (به جز بند ۶) قابل تشدید است.}
تغییر ماده ۲۶: ضرب؛ تبصره ۱: در صورتی که مضروب یکی از اعضای هیات علمی {اضافه شده است: مسئولان یا کارمندان دانشگاه باشد یا تخلف تکرار شود تنبیه تا بند ۱۳ (به جز بند ۶) قابل تشدید است.}
تغییر ماده ۳۰: نگهداری، حمل، خرید و فروش یا استفاده از سلاح؛ در صورت نگهداری، حمل، خرید و فروش اسلحه گرم {اضافه شده است: یا سرد غیرمجاز، افشانه و شوکر}؛ {حذف شده است: سلاح بادی، مواد منفجره اعم از کوکتل ملوتوف و غیره یا سلاح سرد در محیط‌های دانشگاهی اعم از چاقو، قمه، پنجه بوکس} به تناسب مورد، متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۵ تا ۱۴ (به جز بند ۶) محکوم و در صورت تکرار، تنبیهات تا بند ۱۶ قابل تشدید است.
{حذف شده است: تبصره ۳: در موارد همراه داشتن سلاح گرم یا استفاده از سلاح سرد غیر مجاز، دانشجو به مراجع قضایی ارجاع می‌شود.}
{حذف شده است: ماده ۳۴: تقلب در آزمون‌ها یا فعالیت‌های آموزشی؛ تبصره ۷: در آزمون‌های کشوری بر اساس قانون رسیدگی به جرائم آزمون‌های سراسری رسیدگی می‌شود.}
تغییر ماده ۳۴: تقلب در فعالیت‌های پژوهشی؛ {حذف شده است: تبصره ۳: مقالاتی که به روش متقلبانه برای دفاع پایان نامه و امثالهم به کار گرفته می‌شوند علاوه بر اعمال تنبیهات ماده فوق، لغو اثر نیز می‌شوند.}
{حذف شده است: ماده ۳۵: تقلب در تهیه آثار علمی و استفاده از آثار متقلبانه}
تغییر ماده ۳۶: فرستادن دیگری به جای خود در امتحان؛ {حذف شده است: تبصره ۴: هر گونه اخلال در فرآیند برگزاری آزمون‌های دانشگاه که مشمول عنوان تقلب نشود بر حسب شدت تخلف دانشجو مشمول تنبیهات بندهای ۱ تا ۱۱ (به جز بند ۵) و در صورت تکرار مشمول تنبیهات بندهای ۶ تا ۱۵ می‌شود.}
تغییر ماده ۳۷: اخلال، ایجاد وقفه یا مزاحمت برای کلیه امور و برنامه‌های دانشگاه؛ {حذف شده است: در صورت اخلال، ایجاد وقفه یا مزاحمت برای کلیه امور و برنامه‌های دانشگاه، نقض قوانین و مقررات}، متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۱ تا ۸ و چنانچه اخلال منجر به انتفاع آموزشی دانشجو شود متخلف به بند ۵ هم محکوم می‌شود.
{اضافه شده است: تبصره ۵: تجمعاتی که به صورت مسالمت آمیز و بدون ایراد خسارت به اموال دانشگاه، درگیری، توهین، هتاکی یا اقدام جهت تعطیلی کلاس‌های آموزشی انجام پذیرد از شمول ماده فوق خارج است.}
{حذف شده است: ماده ۳۹: تخلفات بالینی در مراکز آموزشی - درمانی؛ در صورت ارتکاب هر نوع تخلف بالینی در مراکز آموزشی درمانی از قبیل هر گونه ایجاد اختلال و وقفه در اقدامات تشخیصی و درمانی بدرفتاری با بیمار و همراهان، افشای اسرار بیمار توهین یا تحقیر، رفتار اهانت آمیز و تهدید نسبت به کارکنان، دانشجویان و اساتید، خرید و فروش و ترک کشیک، تمرد، تاخیر و اهمال در اجرای شرح وظایف، مداخلات درمانی غیرمجاز، نقض مقررات مندرج در آیین نامه پوشش و رفتار حرفه‌ای دانشجویان علوم پزشکی و قانون انطباق امور اداری و فنی موسسات پزشکی با موازین شرع مقدس، متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۴ تا ۱۱ محکوم می‌شود و در صورت تکرار تنبیهات تا بند ۱۹ قابل تشدید است.}
تغییر ماده ۳۹: هواداری یا تبلیغ به نفع گروهک‌ها و مکاتب الحادی؛ درصورتیکه فعالیت و تبلیغ (در فضای حقیقی یا مجازی) به نفع گروهک‌های محارب و معاند نظام جمهوری اسلامی ایران یا گروه‌های غیرقانونی منحله که به موجب احکام قضایی یا اعلام مراجع امنیتی، معاند نظام جمهوری اسلامی ایران تشخیص داده شده باشند، متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۶ تا ۱۹ محکوم می‌شود.
این ماده به این شکل تغییر یافته است: «عضویت در گروهک‌های محارب، مفسد، ملحد یا هواداری: عضویت یا هواداری از گروه‌های محارب، مفسد، ملحد یا گروه‌های غیرقانونی منحله که به موجب احکام قضایی محارب، مفسد، ملحد تشخیص داده شده باشند، به تناسب موضوع تخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۱ تا ۵ محکوم می‌شود.
تبصره: انجام اعمالی به نفع گروه‌های محارب، مفسد، ملحد یا گروه‌های غیرقانونی منحله که به موجب احکام قضایی محارب، مفسد یا ملحد تشخیص داده شده باشند متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۸ تا ۱۲ (به جز بند ۶) محکوم می‌شود و در صورت تکرار تنبیه تا بند ۱۴ قابل تشدید است.
{حذف شده است: تبصره ۲: در صورت اثبات موضوع این ماده بدون اعلام مراجع امنیتی یا قضایی پرونده جهت تصمیم گیری به کمیته مرکزی انضباطی ارجاع می‌شود.}
تغییر ماده ۴۲: عضویت گروهک‌های محارب، مفسد، ملحد یا فرقه‌های انحرافی؛ همکاری با سازمان‌های اطلاعاتی بیگانه یا عضویت در گروه‌های محارب، مفسد، ملحد که به موجب تشخیص مراجع امنیتی محارب، مفسد، ملحد یا فرقه‌های انحرافی تشخیص داده شده باشند مشمول بند ۱۹ تنبیهات قرار می‌گیرد.
{تغییر یافته است: فعالیت و تبلیغ به نفع گروهک‌ها و مکاتب الحادی: در صورتی که فعالیت و تبلیغ به نفع گروهک‌های محارب و معاند نظام جمهوری اسلامی ایران یا گروه‌های غیرقانونی منحله که به موجب احکام قضایی معاند نظام جمهوری اسلامی ایران تشخیص داده شده باشند متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۱ تا ۵ محکوم می‌شود و در صورت تکرار تا ۱۲ (به جز بند ۶) قابل تشدید و در صورتی که منجر به انتفاع آنها شود تنبیه تا بند ۱۴ قابل تشدید است.}
ماده ۴۳: توهین به شعائر و مقدسات اسلامی یا ملی، ادیان رسمی کشور یا ارتکاب اعمالی بر ضد نظام جمهوری اسلامی (مانند فحاشی و استفاده از الفاظ رکیک به طور شفاهی یا کتبی، از طریق شعارنویسی، پخش اعلامیه و {حذف شده است: فضای مجازی} و …)؛ متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۶ تا ۱۱ محکوم می‌شود.
{حذف شده است: تبصره ۲: نقض احکام اسلامی به شکل مشهود از قبیل روزه خواری و غیره، متخلف به تنبیهات بندهای ۴ تا ۱۰ و در صورت تکرار تا بند ۱۱ قابل تشدید است.}
ماده ۴۴: ایجاد و شرکت در بلوا و آشوب؛ {حذف شده است: در صورت ایجاد بلوا و آشوب در محیط‌های دانشگاهی یا خارج از آن توسط دانشجو، متخلف به یکی از تنبیهات بند ۶ تا ۱۲ محکوم می‌شود} اگر بلوا یا آشوب {اضافه شده است: در محیط دانشگاه} در جهت ضربه زدن به ارکان نظام باشد متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۳ تا ۱۳ (به جز بند ۶) محکوم می‌شود و چنانچه با هماهنگی و برنامه ریزی قبلی یا با هدایت گروه‌های غیرقانونی خارج از دانشگاه {حذف شده است: یا رسانه‌های معاند باشد} یا تکرار شود تنبیه تا بند ۲۰ قابل تشدید است.
{حذف شده است: تبصره: در صورت شرکت در بلوا و آشوب دانشجوی متخلف به یکی از تنبیهات بند ۴ تا ۱۰ (به جز بند ۵) محکوم می‌شود.}
تبصره ۱: اخذ آزمایش اعتیاد به صورت محرمانه از افراد مشکوک، با اجازه مکتوب معاون دانشجویی دانشگاه پیش از طرح پرونده مبنی بر اعتیاد الزامی است. {حذف شده است: استنکاف دانشجو از این امر به منزله پذیرش اعتیاد است.}
{حذف شده است: تبصره ۳: در صورت اصلاح دانشجو و ترک اعتیاد امکان بازگشت دانشجو و تخفیف مجازات وجود دارد.}
تغییر ماده ۵۱: عدم رعایت پوشش اسلامی یا ضوابط پوشش ابلاغی وزارتین؛ {حذف شده است: در صورت عدم رعایت پوشش ایرانی-اسلامی یا ضوابط پوشش ابلاغی در کلیه محیط‌های دانشگاهی} متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۱ تا ۵ محکوم می‌شود و در صورت {حذف شده است: هنجارشکنی یا عمل شبکه ای} اصرار و تکرار، تنبیهات تا بند ۹ قابل تشدید است.
ماده ۵۲: عدم رعایت شئون دانشجویی: تبصره ۳: چنانچه رفتار دانشجو منجر به سلب صلاحیت حرفه‌ای وی {اضافه شده است: در رشته‌های بالینی} شود متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۶ تا ۱۲ محکوم می‌شود و در صورت تکرار، تنبیهات تا بند ۱۹ قابل تشدید است؛ در رسیدگی به این مورد اخذ نظر گروه تخصصی و معاونت آموزشی مربوطه ضروری است.
ماده ۵۴: عدم رعایت موازین محرز شرعی در ارتباط با نامحرم؛ {حذف شده است: تبصره ۱: رفتارهای جنسی انحرافی نیز مشمول این ماده قرار می‌گیرد.}
ماده ۵۵: داشتن رابطه نامشروع {حذف شده است: (بدون عمل منافی عفت)} {اضافه شده است: (مادون زنا)}؛ رابطه نامشروع عبارت است از برقراری ارتباطی که شرعی (اسلامی) نبوده یا بدون طی مراحل شرعی یا قانونی لازم صورت گرفته باشد. {اضافه شده است: چنانچه تخلف منجر به صدور حکم قضایی شود} متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۴ تا ۱۲ (به جز بند ۶) محکوم می‌شود.
{حذف شده است: تبصره ۱: چنانچه تخلف دارای شاکی خصوصی مستند به تهدید، اکراه، اضطرار یا اجبار باشد تنبیهات می‌تواند از بند ۱۵ تا ۱۹ تشدید شود.}
تبصره ۲: چنانچه تخلف در موارد متعدد واقع شده یا تکرار شود تنبیه تا بند ۲۰ قابل تشدید است.
ماده ۵۶: شرکت در جلسه نامشروع؛ جلسه نامشروع عبارت است از گردهم آمدن گروهی به قصد انجام اعمالی که شرع اسلام آن را نفی کرده و جایز نمی‌داند {حذف شده است: مانند مهمانی‌های نامتعارف (پارتی و …)؛ {اضافه شده است: در صورت محکومیت قضایی} متتخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۱ تا ۹ (به جز بند ۶) محکوم می‌شود و در صورت تکرار، تنبیهات تا بند ۱۷ قابل تشدید است.
تبصره: در صورت تشکیل یا همکاری در تشکیل جلسه نامشروع {اضافه شده است: و محکومیت قضایی} متخلف به یکی از تنبیهات بندهای ۷ تا ۱۲ محکوم می‌شود و در صورت تکرار، تنبیهات تا ۱۷ قابل تشدید است.