خبرگزاری مهر، گروه استانها: آوازه ماه ربیع در کردستان در تمام طول سال در کوی و برزن می‌پیچد. ماهی که در هر خانه و محله‌ای صدا و طنین خوش دف با روح و روان آدمی بازی می‌کند و به قلب و دل‌ها جان می‌بخشد.
این موسیقی روح نواز بین کردها جایگاه و منزلت ویژه‌ای دارد، مردم آذین کوچه دل می‌کنند و چراغ روشنی به قلب می‌افرازند تا ستایشگر پیامبر خوبی‌ها باشند.
رحمت را جار می‌زنند تا قلبشان معطر به صدای خوش دف و نور ایمان شود، این ماه در بین اهل سنت منزلتی بس بسیار دارد.
ماه مولود ماه ربیع نام دارد اما ماه اتحاد و وحدت می‌خوانند این ماه را، ماه دف و آوای دف است مولود در کردستان.
عاشقان و شیفتگان رسول الله (ص) در مساجد، تکایا، خانه‌ها و خیابان‌ها و چند سالی است در جشنواره‌های مناسبتی این ماه با طنین دف نوای جانان «ما محمد و مولا صلی و سلم سر» می‌دهند.
یادگیری دف نوازی از دوران کودکی
مدرس شاخص دف نوازی کردستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: من در تاریخ ۲۸ خرداد ۶۳ در سنندج به دنیا آمدم و دارای کارشناسی ارشد علوم جنگل هستم، مادرم استاد من برای یادگیری دف از کودکی بود و بعد تحت نظر اساتید برجسته دیگر در حوزه دف ادامه آموزش دف نوازی را فراگرفتم.
وریا عارفی بیان کرد: زندگی من ۲۹ سال با صدای دف عجین بود و در تمام این مدت به فراگیری دانش دف نوازی سپری شد.
مدرس دف نوازی کردستان اذعان کرد: در نهایت موسسه‌ای را که به آموزش دف نوازی می‌پردازد به مدت ۱۵ سال دایر کردم و علاوه بر آن در مراکزی مثل هلال احمر و حوزه هنری تدریس داشتم.
عارفی گفت: در موسسه تحت نظر بنده از مقاطع سنی مختلف کودک ۲ ساله گرفته تا ۷۰ ساله آموزش می‌بینند.
وی افزود: تشویق جوانان به این عرصه و فراگیری دف نوازی به کسانی که در عرصه دف نوازی حرفی برای گفتن دارند هدف اصلی من در آموزشگاه است.
مدرس عرصه دف نوازی بیان کرد: کسانی که تجربه موسیقی و دف نوازی توانمندتری دارند باید جذب این هنر شده تا موجب رونق آن شوند.
عارفی تصریح کرد: موسیقی عرفانی تاثیر زیادی بر روحیه انسان دارد و آنگونه که پیامبر رحمت می‌فرماید، انسان با خودشناسی و بعد خداشناسی است که دنیا را ترک و به عرفان می‌رسد.
وی اذعان کرد: عرفان در هر حالتی چه موسیقی و چه عبادت ما را به خدا نزدیک کرده و در نهایت مسلح به نور خدا می کند.
عارفی تصریح کرد: من از والدین خود تشکر می‌کنم که من را به این مسیر عرفانی و ملکوتی هدایت کردند و برای آنها طول عمر با عزت از خداوند تقاضامندم.
وی اظهار کرد: جا دارد از اساتیدی که داشتم و مداحان و دف نوازان هم تشکر کنم که ادامه دهنده این راه هستند.
دف‌نوازی یک موسیقی آیینی، فاخر و معنوی
سید بهاالدین حسینی از استادان دانشگاه و از پیشکسوتان دف‌نوازی و مدیحه‌سرایی و صاحبنظران حوزه موسیقی آئینی کردستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: یکی از رسومات مردم کردستان مولودی خوانی در ایام ماه ربیع الاول و سایر جشن و اعیادها است و مردم کرد دف نوازی را که یک موسیقی آیینی است فاخر و معنوی می‌دانند و در مراسم جشن و شادی خود مورد استفاده قرار می‌دهند.
حسینی افزود: ساز خاص مورد استفاده در مجالس مولودی در ماه ربیع «دف» است اما در برخی از مجالس خاصتآ در حین سماع عرفانی، «دو تپله» یا «طاس» هم در کنار دف‌ها نواخته می‌شود.
وی اعلام کرد: تنها ساز ملودیک خانقاهی که در محافل عرفانی کردی نوخته می‌شود «شمشال» (سازی شبیه به نی اما فلزی است و با یک نفس نواخته می‌شود) است. این هر سه جزو عرف موسیقی آئینی خانقاهی کردی هستند.
وی عنوان کرد: در کردستان دف ریتم تولید می‌کند و مثل سازهای دیگر یک ساز معمولی نیست بلکه یک پوشش از معنویت و عرفان را به دوش می‌کشد.
این پژوهشگر موسیقی آئینی عنوان کرد: دف نوازی جزو سنت‌های تقریری اسلام است یعنی در حضور حضرت (ص) دف نوازی انجام شده و حضرت (ص) منع نفرموده‌اند.
دف از دست ناهید بربط نواز
به قانون شرعش گرفتند باز
مولودنامه شمس الاشراق از فاخرترین آثار ادبی نعت رسول اکرم
حسینی تصریح کرد: در هنگام خواندن مولود نامه اکثر قریب به اتفاق مردم همراه با دف نوازها مولود نامه حضرت شمس قریشی، شمس الاشراق را که یکی از فاخرترین آثار ادبی و نعت عربی و از افتخارات ادبی کردستان است، می‌خوانند.
مولودی خوان کردستانی افزود: عامه مردم کردستان خواندن این اشعار را سبب خیر و برکت و جلب رضایت خداوند می‌دانند.
حسینی بیان کرد: این اشعار ضبط می‌شود و مردم مقید کردستان به آنها گوش می‌سپارند، با وجودی که در این ماه مراسم‌های زیادی برگزار می‌شود اما همچنان در مناسبت‌های مختلف دیگر هم در طول سال مردم همچنان برگزاری مولودی‌خوانی را دارای ارزش و احترام می‌دانند.
وی بیان کرد: بنده قبل از رفتن به مدرسه با صدای دف و مولودی خوانی مؤمنان و صالحان آشنا شدم و این موسیقی من را سرشار از لذت و محبت به پیامبر می‌کرد و با وجودی که شرایط تهیه دف را نداشتم اما با یک میز فلزی کوچک شروع به یادگیری دف کردم.
ذاکر اهل بیت کردستانی یادآور شد: عشق کودکانه من به پیامبر اکرم با وجود نبود دف هر روز به آهن کوبیده و با وجود تحمل درد و گاهاً خونی شدن دست‌هایم همچنان ذکر "یا رحمان" و "در جان چه کرده منزل جانان ما محمد" را صبح تا شب می‌خواندم.
حسینی گفت: ابتدا کار خود را با قرائت قرآن در سبک عبدالباسط آغاز کردم و بعد نعت خوانی پیامبر را ادامه دادم اما چون کار مولودی‌خوانی من بیشتر در بین مردم پخش شده مردم من را با نام مولودی‌خوان می‌شناسند.
وی اظهار کرد: در زمینه یادگیری دف و مولودی‌خوانی استاد خاصی نداشتم تنها با تکرار سبک و سیاق قدما و پیشکسوت‌ها و دنباله‌روی از کار افرادی مثل مرحوم خلیفه کریم، میرزا آقا محمد شمس، سید زاهد صلوات آباد، سید زاهدی بزرگ، حاجی رمضان علی و خلیفه حاجی میرزا احمد دولت آبادی و سایر مدیحه سراهای که آبروی این عرصه بودند به یادگیری این هنر اقدام کردم.
مولودی خوان کردستانی اظهار کرد: در حفظ و اجرای صحیح اشعار وسواس عجیبی دارم چون در بچگی یک کلمه را اشتباه خواندم و دایی من که عالم بزرگی بود بر من ایراد گرفت و گفت همیشه جوری اشعار را بخوان که کسی نتواند از تو ایراد بگیرد.
حسینی گفت: بر همین اساس ابتدا سعی در تحلیل و معنی درست اشعار دارم و بعد اجرای آن اشعار به زبان‌های کردی، هورامی، سورانی، کرمانجی، فارسی و عربی و ترکی را که از شاخص‌های اصلی اهداف هنری آیینی من است به درستی اجرا می‌کنم.
با دولتی کردن دف، اصالت از این هنر فاخر گرفته می‌شود
وی تصریح کرد: نظر شخصی من این است که دف نباید از گوشه قلب مردم به روی صحنه و جشنواره‌ها برود و عامیانه آن نباید دولتی شود.
حسینی افزود: با مسابقه‌ای کردن دف، در حقیقت دف نوازها را به جان هم انداخته و رقابتی ناسالم که کینه و کدورت ایجاد می‌کند و به مرور دف را از اصالت و سنت خود خارج می‌کند و باعث خسارت به دف نوازی و مدیحه سرایی اصیل کردی می‌شود.
وی افزود: در دوره نوجوانی در جشنواره‌های مختلف جشنواره بین‌المللی فجر، جشنواره ذکر و ذاکرین، جشنواره‌های آیینی و مقام محلی و سایر جشنواره‌ها شرکت کردم و رتبه‌های اول را هم کسب کردم اما امروز پشیمانم و معتقدم دف نواز باید به حفظ اصالت هنر خود پرداخته و از شرکت در این محافل به دور از خلوص دوری کند.
پنجه طلایی دف نوازان جوان باعث آبروی هنر آیینی کردستان است
حسینی تصریح کرد: لازم است که دف نوازان جوان با قدرت پنجه‌های طلایی خود در جهان باعث آبروی هنر آیینی کردستان بمانند و با تمام وجود از این اصالت و رشته بزرگ هنری حراست کنند و باعث ترقی این هنر شوند.
وی اظهار کرد: وظیفه جوانانی که به این عرصه پا می‌گذارند این است که با تجدد مبتنی بر اصالت واقعی به تعالی این هنر کمک کنند.
ذاکر اهل بیت کردستانی خاطرنشان کرد: عاشقان واقعی هنر از کسی انتظار ندارند و متکی به مسوولان نیستند چرا که "نعت خوان" واقعی تنها به خدا و پیامبر متکی باشد.
حسینی افزود: کار مولودی‌خوان وابسته به شخصیت و روح پیامبر است و هر کشوری بودجه هنری و فرهنگی برای ارتقای بحث هنری خود دارد که نباید با پرداخت چند بار بودجه باعث از بین رفتن حس مردمی بودن دف نوازی شود و به آن سبقه دولتی ببخشد.
وی ادامه داد: با پرداخت این مبالغ در حقیقت ذات دف رنگ عوض کرده و دچار بی‌هویت شده با مدرنیزیشنی که به غلط اتفاق افتاده می‌شود و این ضربه بزرگی به دف نوازی کردستان خواهد شد.
این پژوهشگر موسیقی آیینی کردستانی یادآور شد: لازم است که جنبه حمایتی از دف نوازان باشد و فرهنگ رشد یافته پدران ما به نسل‌های بعدی منتقل شود ولی رسم دف نوازی از حالت مناسکی خارج نشود.
جمع آوری ۲۵۰۰ قطعه دف نوازی در کتاب "دفتر عشق"
حسینی عنوان کرد: از جمله خدماتی که به حوزه دف نوازی داشتم ابداع روش ۱۲۳ رسن که ساده‌ترین شیوه دف نوازی است و فقط با تقدم و تاخر ضربات دف بوده نه اینکه بدون فاصله زمانی یا مثل نت یک روش ضبط شده بین المللی نیست بلکه با استفاده از آنچه افراد باسواد و چه افراد بی‌سواد به آسانی در مکتب پراصالت کردستان دف نوازی را یاد می‌گیرند.
وی عنوان کرد: همچنین ۲۵۰۰ قطعه دف نوازی را در کتاب دفتر عشق جمع آوری کردم و تعلیم هزاران شاگرد که هر کدام ستاره‌ای در آسمان موسیقی آیینی کردستان هستند، تربیت کردم و به این کار می‌بالم.
حسینی افزود: خدا را برای بخشیدن فرصت تقویت این درخت پرثمر با تمام جان شاکرم و رحمت بی‌منتهای خدا را شکرگذار، و با افتخار می‌گویم وجود نازنین پیامبر اکرم مایه عزت و سربلندی زندگی من بوده است.
دف نوازی و مولودی خوانی امروز معنویت را به جشن‌ها و مراسم‌های دینی به ویژه میلاد پیامبر اکرم و هفته وحدت کردستان بخشیده است که صدای آن از هر مسجد و محله‌ای به گوش می‌رسد.