یزدان پرورده کارگردان مجموعه مستند «گنج شایگان» درباره ایده شکل گیری این مستند با اشاره به قابلیت ها و پتانسیل های اقتصادی نهفته در کشور به خبرنگار مهر گفت: «گنج شایگان» مستندی است که قابلیت‌های موجود در موقعیت جغرافیایی، طبیعی و بین مردم کشورمان را که می‌توان از آن به اشتغال، محصول و شکوفایی رسید، شناسایی و معرفی می‌کند و با بررسی چالش‌های این حوزه برای رفع مشکلات به ارائه راهکار می‌پردازد.
وی ادامه داد: ما قابلیت ها و پتانسیل های اقتصادی نهفته ای در کشور داریم که می‌تواند دوشادوش نفت برای کشور درآمدزایی ایجاد کند و با پژوهش، بررسی و مشاهده میدانی این قابلیت ها و توانمندی ها می‌گویم که می‌توانیم از این حوزه درآمد سرشار داشته باشیم و این شعار نیست.
پرورده با اشاره به این که وجب به وجب خاک ایران طلا است، افزود: ما کشور چهار فصلی هستیم که در چهارراه اقتصادی دنیا قرار گرفته ایم، اگر این ظرفیت درست شناسایی شود می‌توانیم بهترین بهره برداری را داشته باشیم. کدام کشور مثل ایران این همه موقعیت استراتژیک دارد و گوشه گوشه آن نعمت است؟ متاسفانه نهادهای آموزشی ما فن زندگی کردن، درآمدزایی و بهره برداری از فرصت ها و قابلیت ها را آموزش نداده اند به عنوان مثال من الان در زاهدان هستم و جنوب زاهدان مرغوب‌ترین خرما و بهترین معادن فلز را دارد اما آیا به خوبی از آن ها بهره برداری شده است؟
این مستند ساز با ذکر خاطره‌ای از دیدار خود با یک تولیدکننده سیستان و بلوچستانی، گفت: در دیداری که با یک کارخانه دار داشتم او من را به پشت بام تولیدی خود در شهرک صنعتی برد و تعداد قابل توجهی کارخانه به من نشان داد که فعالیت خود را تعطیل کرده اند تا سوخت بفروشند. این خیلی دردناک است که با وجود بستر مناسب برای تولید، تولید کننده سراغ سوخت‌بَری رفته است؛ من در سفرهای مختلف این قابلیت‌ها را می‌دیدم و همیشه این موضوع برایم دغدغه بود از این رو در این مستند این مساله را مورد بررسی قرار دادیم و حوزه‌های مختلف را برای رفع موانع بررسی کردیم.
وی درباره چالش های تولید این اثر با اشاره به ترس تولیدکنندگان برای قرار گرفتن در برابر دوربین، گفت: واقعا نمی‌دانم علت این ترس در تولیدکنندگان چیست و چرا وجود دارد اما پیدا کردن تولیدکنندگان، هماهنگی با آن ها برای قرار گرفتنشان جلوی دوربین از چالش های این کار بود. همچنین سعی کردیم بیان نکردن واقعیت توسط برخی از تولیدکنندگان را با تدابیر مناسب جبران کنیم. مثلا در برخی از بخش های مستند خلا داده و نبود دیتا و اطلاعات دقیق را با نریشن پر کردیم. البته خیلی از نهادها هم با ما همراهی و همکاری لازم را نداشتند.
پرورده در رابطه با کارگردانی این اثر، گفت: سعی کردیم این مستند قضاوت نکند و بی‌طرفانه یک موضوع را مطرح کند. معتقد هستم کار شخصیت دارد از این رو تلاش کردیم برای پرداختن به هر محصول نظیر سیر یا خرما به دل تولیدکنندگان برویم و با بودن در کنار آن‌ها در بطن قضیه باشیم. به همین واسطه ما با فعالان هر حوزه زندگی کردیم و مثلا برای معرفی سیر هم با کشاورز هم با کارخانه دار که محصول را فرآوری می‌کند و هم خریدار و بازاری و مردم عادی به گفت‌وگو پرداختیم.
این کارگردان مستند در پایان یادآور شد: تلاش بر این بوده از زوایای مختلف و از دید مردمی که ارتباط مستقیم با محصول داشته اند به موضوع بپردازیم و در پرداخت به مسئله به صورت چند وجهی جلو برویم. در این مستند فقط گزارش ندادیم بلکه همه ابعاد را دیدیم، انتقاد کردیم و پیشنهاد هم دادیم و موارد مختلف را در سطح ملی و بین المللی بررسی کردیم و از الگوهای موفقیت گفتیم از این رو معتقدم مزیت این کار پژوهش جامع آن بود.
مجموعه مستند «گنج شایگان» به تهیه کنندگی محمد اسکندری و کارگردانی یزدان پرونده در سه قسمت به نام های «نخل درخت زندگی»، «مروارید سفید»، «غول خفته اشتغال» از شبکه افق سیما پخش شده است و با پژوهش و پرداختی مستند به پتانسیل‌های اقتصادی خرما، سیر و چرم در کشور می‌پردازد.