به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، محسن موسوی خوانساری عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران، با بیان اینکه حوضه آبریز فلات مرکزی ۶۰ درصد جمعیت کشور را در خود جای داده است، اظهار کرد: این در حالی است که فلات مرکزی فقط از ۱۰ درصد آب تجدیدپذیر کشور بهره‌مند است.
وی با تاکید بر اینکه فلات مرکزی ظرفیت بارگذاری این حجم از جمعیت را ندارد، ادامه داد: به دلیل تراکم جمعیت و گسترش کشاورزی و توسعه صنایع در این محدوده، برداشت منابع آب تجدیدپذیر و تجدید ناپذیر به شدت افزایش یافته است.
به گفته عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران، حجم آب تجدید ناپذیر فلات مرکزی برابر با ۳۰۰ میلیارد مترمکعب تخمین زده شده بود که امروز ۱۵۰ میلیارد مترمکعب از این منابع مصرف شده است؛ با این تفاسیر منابع آب متعلق به نسل‌های آینده در نسل حاضر مورد استفاده قرار گرفته است.
خشک شدن ۱۱۸ آبخوان کشور تا سال ۱۴۲۰
وی با اعلام اینکه هم‌اکنون در کشور ۶۰۴ آبخوان وجود دارد، اظهار کرد: پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۲۰، حدود ۱۱۸ آبخوان خشک شود که همه این تعداد در فلات مرکزی قرار دارد. برای مثال پیش‌بینی می‌شود آبخوان‌های دشت برخوار و مهیار اصفهان تا سال ۱۴۱۰ خشک شوند.
این فعال حوزه آب و محیط زیست، گفت: آب‌های زیرزمینی به وسیله آبخوان‌ها تغذیه می‌شود و شامل آب‌های تجدیدپذیر و تجدید ناپذیر است؛ آب‌های تجدیدپذیر به واسطه بارش‌ها و نفوذ آب، تکرار می‌شود که به این منابع به اصطلاح آب‌های دینامیک گفته می‌شود که با بهبود بارندگی‌ها افزایش می‌یابند.
عوامل کاهش آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین
وی به علل مختلف افت تراز آب‌های تجدیدپذیر و سفره‌های آب زیرزمینی اشاره کرد و افزود: تأمین حق‌آبه محیط زیست در کنار تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی در این زمینه مساله بسیار مهمی است که تا کنون آنطور که باید مورد توجه قرار نگرفته است.
موسوی خوانساری رهاسازی آب سدها را برای تغذیه محیط زیست را مهم برشمرد و اضافه کرد: یک سوم روان آب رودخانه‌ها سهم محیط زیست است و این آب به سطوح زیرین خاک نفوذ می‌کند اما این امر امروز مغفول مانده است.
وی در ادامه برداشت بی‌رویه منابع آبی از طریق چاه‌ها را از دیگر علل مؤثر در تشدید فرونشت‌ها عنوان کرد و افزود: به دلیل گسترش حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز، عدم تغذیه مناسب آبخوان‌ها و کم بارشی منابع آب زیرزمینی به شدت افت می‌کند و همین امر در ادامه خطر فرونشست را چند برابر می‌کند.
موسوی خوانساری با بیان اینکه منابع آب زیرین سفره‌های آب زیرزمینی را آب‌های تجدید ناپذیر تشکیل می‌دهد، گفت: این آب فسیلی است و طی سالیان سال ایجاد شده و متعلق به نسل‌های آینده است.
وی کف شکنی چاه را برای دستیابی به منابع آب تجدید ناپذیر مورد انتقاد قرار داد و افزود: با وجود اینکه هریک از افراد مجاز به کف شکنی چاه برای دستیابی به منابع آب تجدید ناپذیر نیستند اما این امر امروز رخ داده است.
تداوم فرونشست زمین با عدم نفوذپذیری آب به خاک همراه شده است
وی اظهار کرد: در صورت اتمام آب تجدیدپذیر، منابع آب تجدید ناپذیر نیز به پایان می‌رسد و عدم نفوذ آب تجدیدپذیر به اعماق زمین با پُر شدن خلل و فرج لایه‌های زیرین همراه می‌شود که همین مساله عدم نفوذپذیری آب به سطح زمین را تشدید می‌کند تا جایی که شاهد فرونشت‌های موضعی در سطح زمین هستیم.
موسوی خوانساری یادآور شد: به طور کلی عدم تأمین حق آبه محیط زیست از رودخانه‌ها، افزایش چاه‌های مجاز و غیرمجاز و در نهایت کاهش عمق چاه‌ها و کف‌شکنی باعث شده است منابع آب تجدید ناپذیر به سرعت کاهش یابد.
فرونشست ۲۵ سانتی‌متری زمین در جنوب تهران در هر سال
عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران همچنین از فرونشست ۲۵ سانتی‌متری زمین در جنوب تهران در هر سال خبر داد و گفت: وقوع فرونشست اثرات مخربی را متوجه تأسیسات کشور، جاده‌ها، ریل راه‌آهن و غیره می‌کند.
وی ثابت ماندن فرونشست و توقف روند افزایشی این پدیده را نگران کننده دانست و گفت: این امر به دلیل نبود آب زیرزمینی در حال حادث شدن و نگران کننده است، چراکه اعماق زمین متراکم شده است.
رهاسازی ۱۵ میلیارد مترمکعب روان آب داخل رودخانه‌ها طبق برنامه هفتم الزامی است
فعال حوزه آب و محیط زیست یادآور شد: بر اساس برنامه هفتم توسعه و برنامه ارائه شده وزیر نیروی دولت چهاردهم طبق سند برنامه هفتم و سند امنیت غذایی، باید سالانه ۱۵ میلیارد مترمکعب روان آب داخل رودخانه‌ها رها شود.
موسوی خوانساری در ادامه سخنان خود به راهکارهای برون رفت از این معضل پرداخت و گفت: در ابتدا باید بارگذاری جمعیت، کشاورزی و صنعت در حوضه فلات مرکزی کم و متوقف؛ طرح‌های توسعه فلات مرکزی ممنوع و صنایع آب‌بر به سواحل جنوبی و مکران منتقل شود.
برای جلوگیری از وقوع بحران آب باید ۸.۵ درصد جمعیت کشور به سواحل مکران منتقل شود
وی در همین رابطه تصریح کرد: باید بر اساس برنامه هفتم توسعه، ۸.۵ درصد جمعیت کشور به سواحل مکران منتقل شوند تا از این طریق بارگذاری جمعیت در فلات مرکزی کاهش یابد.
عضو هیئت مدیره انجمن آب و خاک پایدار ایران با تاکید بر اهمیت تهیه احکام اجرایی برنامه هفتم درباره انتقال جمعیت، صنایع و کشاورزی، افزود: نقشه راه آب وزارت نیرو یک برنامه جامع است و با توجه به مستندات برنامه هفتم توسعه و برنامه امنیت غذایی تهیه شده است و بر این اساس مطلوب است هرچه سریع‌تر به عنوان یک مرجع به مرحله اجرایی برسد.