خبرگزاری مهر، گروه استانها - بهرام قربانپور: «معلولیت محدودیت نیست» جمله‌ای که بارها توسط افراد معلول و کم توان جسمی و ذهنی به عینیت رسیده است و به نوعی اصل پذیرفته شده در جامعه فردی و اجتماعی قلمداد می‌شود، اما زمانی این اصل وارد مرحله عینیت بخشی می‌رسد که الزامات اولیه زندگی افراد در جامعه فراهم شود.
دسترسی آسان به امکانات اجتماعی، خدمات شهری و رعایت حقوق شهروندی برای همه افراد به ویژه معلولان و کم توانان ذهنی، جسمی و حرکتی یک خواسته و مطالبه معقولانه است.
توقف قانون حمایت معلولان در صف اجرا
همانطور که در اصل ۱۲۳ قانون حمایت از حقوق معلولان آمده؛ دسترس پذیری یکی از اقداماتی است که با هدف ایجاد محیط بدون مانع و قابل دسترس جهت مشارکت افراد دارای معلولیت در همه حوزه‌های زندگی و فراهم آوردن فرصت برابر برای آنها در برخورداری از امکانات زندگی اجتماعی، همانند سایر افراد، انجام می‌شود. دسترسی نظیر؛ سامانه (سیستم) حمل و نقل، محیط فیزیکی، اطلاعات، آموزش و پرورش، فن آوری (تکنولوژی)، اشتغال، منابع مناسب ارتباطی و رسانه‌ای است.
در ماده ۴ این قانون شهرداری‌ها را مکلف کرده؛ برای صدور پروانه احداث و بازسازی و پایان کار برای تمامی ساختمان‌ها و اماکن با کاربری عمومی از جمله مجتمع‌های مسکونی، تجاری، اداری، درمانی و آموزشی را به رعایت ضوابط و استانداردهای مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و اصلاحات پس از آن در مورد دسترس پذیری افراد دارای معلولیت توسط مجری، مشروط کنند.
در ماده ۵ هم وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و کشور و شهرداری‌ها را تکلیف کرده؛ که حسب مورد نسبت به مناسب سازی و دسترسی همه پایانه‌ها، ایستگاه‌ها، تأسیسات سامانه‌ها و ناوگان حمل و نقل درون‌شهری و برون‌شهری، دسترسی سامانه‌های حمل و نقل عمومی برای دسترسی منطبق با قوانین داخلی و استانداردهای بین المللی افراد دارای معلولیت اقدام کنند و امکان بهره مندی این افراد از ناوگان حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی را فراهم کنند و کارکنان خود را جهت همیاری عملی و صحیح با مسافران دارای معلولیت، آموزش دهند.
علاوه بر نص صریح قانون بسیاری از متولیان و دستگاه‌ها نسبت به مناسب سازی شهری، اما همچنان بسیاری از دستگاه‌ها و مسئولان در استان گیلان عامدانه یا از روی ناآگاهی نسبت به اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان سر باز زدند که این امر خود نمونه بارز «ترک فعل» است و جرم تلقی می‌شود.
مناسب سازی مبلمان شهری مطالبه جدی معلولان
«امیدرضا رحیمی» روشندل گیلانی در گفت و گو با خبرنگار مهر می‌گوید: زیرساخت‌های شهری گیلان مناسب جامعه معلولان نیست.
وی با انتقاد از وضعیت نامناسب ناوگان حمل و نقل عمومی در رشت و سایر شهرهای گیلان افزود: گیلان خطوط متروی شهری برای جابه جایی مسافر ندارد و از طرف ناوگان اتوبوس شهری هم در رشت فعال نیست و بار سنگین جابه جایی مسافران درون شهری بیشتر بر دوش تاکسی‌ها و سواری‌ها است و همین موضوع منجر به ترافیک سنگین در شهر می‌شود.
این روشندل رشتی با بیان اینکه «مناسب سازی شهری» مهم‌ترین دغدغه جامعه معلولان است، گفت: برخی ادارات و مراکز آموزشی گیلان برای معلولان مناسب سازی شده اما همچنان چالش اصلی معلولان، «مناسب سازی» است.
رحیمی با تاکید بر لزوم تقویت زیرساخت‌های آموزشی برای معلولان و افراد کم توان ذهنی و حرکتی بیان کرد: تهیه و تولید محتوای صوتی برای افراد معلول در مدارس و دانشگاه و همچنین لزوم دسترسی پذیری آسان برای ورود و خروج به مدارس و دانشگاه‌ها در گیلان مورد تاکید است.
به گفته وی، اشتغال، مسکن و ازدواج مطالبات، نیازها و دغدغه‌های مهم جامعه معلولان است که به آنها پاسخ درست، منطقی و اثرگذار داده نشده است.
سهل انگاری مدیران در تمکین قانون
«احمد ممتازی» رئیس هیأت انجمن معلولین بینایی گیلان هم در گفت وگو با خبرنگار مهر با تاکید بر لزوم اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت اظهار کرد: قانون حمایت از حقوق معلولین به علت کم توجهی مسئولان مورد غفلت واقع شده است.
وی با اشاره به مواد حمایتی اثربخش قانون حمایت از افراد دارای معلولیت افزود: خلأ قانونی در بخش معلولان وجود ندارد اما عدم نظارت و اجرای قانون سبب نارضایتی جامعه معلولیت شده است.
رئیس هیأت انجمن معلولین بینایی گیلان به تشریح سرفصل‌های مختلف قانون حمایت از افراد دارای معلولیت پرداخت و بیان کرد: از مساله اشتغال و حمایت مالی گرفته تا تقویت زیرساخت‌ها، دسترسی پذیری و مناسب سازی مبلمان شهری در این قانون آمده است اما برخی سو مدیریت‌ها و نبود نظارت سبب عدم اجرای این قانون شده است.
ممتازی با بیان اینکه مبلمان شهری گیلان برای معلولان مناسب سازی شده نیست، گفت: برخی چالش‌های زیرساختی و عدم مناسب سازی شهری منجر به محدودیت‌هایی برای افراد دارای معلولیت‌های جسمی و ذهنی می‌شود.
وی با تاکید بر لزوم چانه زنی‌های بیشتر برای اجرای قانون حمایت از معلولان افزود: قانون حمایت از معلولان نباید پشت ترافیک «عدم اجرا» در دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط بماند و این مساله باید از سوی مجلس و نهادهای نظارتی مورد پیگیری ویژه قرار گیرد.
لزوم پردازش مشکلات معلولان توسط رسانه‌ها
رئیس هیأت انجمن معلولین بینایی گیلان با اشاره به اینکه ۸۵۰ نفر تحت پوشش این انجمن هستند، گفت: بررسی و پیگیری چالش‌های افراد دارای معلول، تسهیل بخشی امور آموزشی و همچنین آگاهی بخشی و فرهنگ سازی مشکلات این افراد در دستور کار قرار دارد.
ممتازی با اشاره به اهمیت رسیدگی به مشکلات معلولان و لزوم واکاوی رسانه‌ای این مسائل و چالش‌ها اضافه کرد: رسانه‌ها و خبرنگاران در طول ایام سال به مشکلات و مطالبات معلولان بپردازند و این موضوع را فقط در روز خاص معطوف نکنند.
وی با اشاره به جایگاه و اثرگذاری رسانه‌ها در واکاوی مشکلات و مسائل افزود: پردازش مستمر و ادامه دار مشکلات معلولان در روند حل آن سرعت می بخشد.
اجرای مناسب سازی در ۱۸ دستگاه دولتی
«آریا طوفانی» مدیرکل بهزیستی گیلان هم در گفت وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: مناسب سازی ادارات، اماکن دولتی و همچنین مبلمان شهری در دستور کار قرار دارد.
وی از اجرای کامل مناسب سازی توسط ۱۸ دستگاه دولتی گیلان خبر داد و افزود: سال گذشته فقط یک دستگاه دولتی به صورت کامل ادارات خود را برای معلولان مناسب سازی کرده بودند که در سال جاری به نسبت مشابه سال گذشته رشد قابل توجهی است اگر چه تا رسیدن به ایده آل فاصله زیادی وجود دارد.
لزوم تشکیل کمیسیون مناسب سازی در گیلان
مدیرکل بهزیستی گیلان با تاکید بر لزوم اجرای کامل مناسب سازی در ادارات استان اضافه کرد: فرسودگی ساختمان‌ها و همچنین اجاره‌ای بودن برخی ساختمان ادارات در شهرستان‌های گیلان اجازه مناسب سازی را نمی‌دهد اما مصمم هستیم که همه ادارات در سریع‌ترین زمان ممکن نسبت به مناسب سازی اقدام کنند.
طوفانی از اجرای مناسب سازی دو خیابان رشت خبر داد و بیان کرد: در حوزه مناسب سازی شهری علاوه بر دو خیابان، ۶۰ ایستگاه اتوبوس و دو دستگاه اتوبوس در رشت ویژه معلولان مناسب سازی شده است.
وی با اشاره به اهمیت تشکیل جلسه کمیسیون مناسب سازی در گیلان افزود: سال گذشته فقط یک جلسه کمیسیون مناسب سازی در گیلان تشکیل شد و امسال هم تاکنون نشستی در این خصوص تشکیل نشده است اگرچه استاندار جدید گیلان نگاه ویژه به امور معلولان و مجموعه بهزیستی دارند و پیگیر هستیم که به زودی این جلسه مهم تشکیل شود.
مدیرکل بهزیستی گیلان از پرداخت ۳۰۰ مورد کمک بلاعوض برای معلولان در راستای مناسب سازی خبر داد و بیان کرد: این کمک‌ها تا سقف ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان جهت مناسب سازی خانه و مسکن افراد داده می‌شود.
طوفانی با بیان اینکه تحصیل در همه مقاطع برای معلولان رایگان است، گفت: تحصیل در دانشگاه‌ها و مراکز خصوصی هم بستگی به نوع معلولیت و شدت و ضعف آن هزینه تحصیل رایگان است.
به گفته وی، ۵۲ هزار و ۴۰۰ نفر در بانک اطلاعاتی بهزیستی گیلان به عنوان معلول ثبت شده که از این تعداد ۴۸۰۰ نفر نابینا و کم بینا هستند.
سهم ناچیز دستگاه‌ها در مناسب سازی
تأمین نیازهای اولیه همانطور که برای افراد عادی جامعه ضرورت دارد، برای افراد دارای معلولیت‌های ذهنی و حرکتی نیز ویژه مهم و حیاتی است. ایجاد زیرساخت‌های شهری برای دسترسی پذیر بودن امکانات و خدمات برای معلولان نه تنها یک وظیفه شرعی و اخلاقی است بلکه مُر قانون است و باید اجرا شود.
اینکه در ۱۸ ماه گذشته حتی یک جلسه کمیسیون مناسب سازی گیلان در استانداری تشکیل نشده خود گواه وضعیت نگران کننده مناسب سازی ادارات، نهادها و مبلمان شهری در این استان است که از بین حدود ۱۰۰ دستگاه دولتی فقط ۱۸ دستگاه به وظایف خود در مناسب سازی کامل اداری عمل کرده و غفلت سایر ادارات در این زمینه مشمول «ترک فعل» است.
حال باید دید با حضور هادی حق شناس استاندار جدید گیلان و رویکرد دولت چهاردهم در این بخش چقدر می‌توان به سامان بخشی وضعیت مناسب سازی در گیلان امیدوار بود!