خبرگزاری مهر، گروه استانها- بهنام بهتری نژاد: چهار کارخانه تولیدی آزمایش مرودشت، روغن نباتی نرگس شیراز، مخابرات راه دور شیراز (آی‌تی‌آی) و قند ممسنی سال‌های دور در اوج بودند تا ضمن ایجاد اشتغال در صنعت و اقتصاد استان نیز سروری کنند، واحدهایی که کم کم گَرد تعطیلی بر چهره‌شان نشست و از گردونه تولید خارج شدند. با آغاز دولت سیزدهم و شعار احیای واحدهای تولیدی راکد اما، نور امید بر دل کارگران این واحدها تابید و روزنه‌ای برای احیای دوباره باز شد.
آزمایش به روزهای اوج نزدیک می‌شود؟
رئیس جمهور شهید آیت‌الله رئیسی در نخستین سفر خود در قالب هیئت دولت به استان فارس، سرزده از واحد تولیدی آزمایش بازدید کرد و وضعیت آن را اسفناک خواند و در همان‌جا به استاندار فارس مأموریت داد تا به صورت ویژه پیگیری این واحد را دنبال کند.
پیگیری‌ها در نهایت منتج به مونتاژ آبگرم کن خانگی شد و در سالن‌های آزمایش خبری از تولید محصول نبود، عمر کوتاه دولت سیزدهم اجازه نداد رئیس جمهور روی خوش آزمایش را ببیند اما به گفته معاون اقتصادی استاندار فارس آزمایش در یک قدمی رسیدن به روزهای خوب است.
کارخانه آزمایش که در دهه ۴۰ پا به عرصه تولید گذاشت روزی نگین درخشان لوازم خانگی در ایران بود و حداقل یک محصول از آن در خانه هر ایرانی یافت می‌شد، واحدی که تعطیلی آن در اواخر دهه ۸۰ شوک بزرگی به بازار لوازم خانگی ایران وارد کرد.
معاون اقتصادی استاندار فارس درباره آخرین وضعیت کارخانه آزمایش به خبرنگار مهر گفت: یکشنبه گذشته طی جلسه با شرکت سرمایه گذاری تفاهم نامه‌ای به امضا رسید تا در نهایت پس از بازدید این شرکت از کارخانه چراغ تولید دوباره در کارخانه روشن شود.
حسن شیخ‌نیا افزود: تولید لوازم خانگی و محصولات فلزی، دوچرخه و موتور برقی در دستور کار این واحد تولیدی خواهد بود.
مشکلات روغن نباتی مربوط به مالکیت قبل است
روغن نباتی نرگس شیراز نیز یکی دیگر از کارخانه‌های مطرح در شهر شیراز است که طی سال‌های گذشته روندی پرچالش را طی کرده است.
کارخانه روغن‌نباتی شیراز در سال ۱۳۳۳ در زمینی به مساحت ۹۳ هزار و ۷۵۰ مترمربع تحت عنوان کارخانه «پنبه پاک‌کنی» راه‌اندازی شد و فعالیت‌هایش را در حومه شهر شیراز در مکانی که به گود خزینه شهرت داشت آغاز کرد، با گسترش فضای شهری و رشد پراکنده ساختمان‌ها به‌مرور زمان در حریم منطقه مسکونی و بافت فرهنگی شهر قرار گرفت و اینک در بلوار چهل مقام و در نزدیکی آرامگاه حافظ که یکی از مهم‌ترین و پر رفت و آمد ترین مناطق شهر محسوب می‌شود، واقع شده است.
در اسفندماه سال ۹۹ عملیات اجرایی احداث کارخانه جدید روغن‌نباتی شیراز در منطقه ویژه اقتصادی شیراز در زمینی به مساحت افزون بر ۸۰ هزار مترمربع، با سرمایه‌گذاری ۱۷ هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال و ایجاد اشتغال مستقیم برای یک هزار نفر آغاز و بحث انتقال این کارخانه به خارج از شهر از سوی مسئولان فارس پیگیری شد اما به نتیجه مطلوب نرسید.
موضوع جابه‌جایی این کارخانه که می‌تواند زمینه اشتغال هزار نفر را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم فراهم کند در سال ۱۴۰۰ با آغاز عملیات اجرایی احداث کارخانه جدید، مجدداً مطرح شد و پیرو تأکیدات استاندار فارس، تدابیر لازم برای برطرف‌شدن مشکلات این کارخانه در استان و تسریع روند انتقال آن به خارج از شهر اتخاذ شد.
روندی که تا کنون به نتیجه نرسیده است و پیگیری‌های خبرگزاری مهر نشان می‌دهد مشکلات مربوط به مالکیت قبلی و بانک‌های مستقر در پایتخت بوده و سرمایه‌گذار در استان فارس مشکلی ندارد.
معاون اقتصادی استاندار فارس درباره آخرین وضعیت روغن نباتی به خبرنگار مهر گفت: کارخانه روغن نباتی فعال است و پیرو پیگیری مشکلاتی که سهام دار قبلی داشته هفته گذشته در وزارت صمت جلسه‌ای داشتیم و بنا شد سازمان بازرسی کل کشور نیز پرونده قبلی را بررسی کند.
حسن شیخ‌نیا افزود: کارخانه روغن نباتی باید گرفتاری قبلی را برطرف کند تا بتواند از تسهیلات بانکی استفاده کند.
کام کارگران قند ممسنی کی شیرین می‌شود؟
سال ۱۳۴۴ بود که کارخانه قند ممسنی با یک افق بلند پیش روی خود با ظرفیت تولید ۳۰۰ تن شکر در روز تأسیس شد و ظرفیت جذب سالانه ۳۵۰ کارگر را داشت.
این کارخانه که در دهه ۷۰ یکی از پویاترین کارخانجات صنعت قند و شکر در قالب کشت و صنعت بود، به ندرت با مشکلات عدیده ای مانند کمبود و گرانی مواد اولیه، نبود نقدینگی، سنگینی هزینه‌ها و بالا رفتن حجم مطالبات کارکنان رو به افول رفت.
در سال ۱۳۸۴ پرونده قضائی مالک وقت کارخانه قند ممسنی، عنوان یکی از قطورترین پرونده‌های فساد اقتصادی تاریخ کشور را به خود اختصاص داد و مالک فعلی از سال ۱۳۹۲ اداره کارخانه را بر عهده گرفت و تا یک سال بعد نیز قند ممسنی فعال بود تا اینکه به دلیل پرداخت نکردن دستمزد کارگران با اعتراضات آنها مواجه و سرانجام در آبان ماه سال ۱۳۹۳ چرخه تولید در کارخانه به طور کامل متوقف شد.
پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و فراگیر شدن سیاست احیای واحدهای تولیدی راکد، راه‌اندازی کارخانه قند ممسنی نیز در دستور کار مدیریت عالی استان فارس قرار گرفت؛ بر همین اساس بیش از یک سال زمان صرف مذاکره با مالک، جلسات متعدد کارشناسی و رفت و آمدهای مداوم به شهرستان رستم شد تا سرانجام با قطع امید از بخش خصوصی، به پیشنهاد استان، هیئت حمایت از صنایع از اوایل پاییز سال ۱۴۰۱ امکان احیای کارخانه را در دستور کار قرار داد.
پس از بررسی‌ها و بازدیدهای میدانی یک ساله، هیئت حمایت احیای کارخانه را بر عهده گرفت و مدیران اجرایی هیئت حمایت از صنایع، از تاریخ ۹ مرداد ماه سال ۱۴۰۲ در کارخانه قند ممسنی شهرستان رستم مستقر شدند و وظیفه احیای کارخانه را به عهده گرفتند.
همزمان با سفر دوم رئیس جمهور به استان فارس بود که رسماً پایان تعمیرات فاز شکری اعلام شد و انتظار می‌رفت این بخش فعال شود؛ موضوعی که توسط رئیس جمهور نیز مطرح شد اما چرخه تولید کارخانه همچنان خاموش ماند.
سال گذشته به کارخانه قند ممسنی حدود ۳۰ میلیارد تومان اعتبار داده شد که از این مبلغ ۱۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان صرف مطالبات کارگری و بودجه‌ای حدود ۱۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان هزینه اتمام فاز یک شد، در حالی که فاز یک تصفیه آماده و فاز ۲ نیز با پیشرفت ۴۰ درصدی برای استحصال شکر از چغندر خام است و نیاز به بودجه تقریبی ۳۰ میلیارد تومانی دارد که در سازمان برنامه و بودجه مصوب شده اما هنوز تخصیص داده نشده است.
معاون اقتصادی استانداری فارس درباره آخرین وضعیت این واحد تولیدی هم به خبرنگار مهر گفت: با افراد سرمایه‌گذار مختلف و کارخانجات قند سازی استان فارس مذاکراتی انجام شده چراکه یکسری مسائل حقوقی و مالکیتی در خصوص واگذاری اولیه دهه ۷۰ وجود دارد و مکاتباتی با وزارت صمت انجام شده و منتظر پاسخ هستیم.
شیخ‌نیا با اشاره به اینکه باید مالکیت محرز شود بعد فرایند قانونی واگذاری طی شود، گفت: از آنجا که مالک بنیه مالی لازم را ندارد، در رابطه با مالکیت قانونی مکاتباتی انجام شده؛ چراکه بازسازی و اورهال کارخانه باید انجام شود و بنیه مالی برای خرید شکر نیز موجود باشد که از توان مالک فعلی خارج است.
وی با تاکید بر اینکه طبیعتاً به دنبال این هستیم که افراد توانمند را در کار داشته باشیم، گفت: بابد مسائل قبلی از طریق دستگاه حقوقی حل شده و سپس واگذاری انجام شود.
نزدیکی پایان انتظار ۱۷ ساله کارکنان مخابرات راه دور شیراز (آی‌تی‌آی)
کارخانه مخابرات راه دور شیراز (آی‌تی‌آی) یکی دیگر از که کارخانه‌های مهم فارس واقع در شهر شیراز است.
این کارخانه سال ۱۳۵۳ پایه‌گذاری شد و سال ۱۳۸۳ در تملک بخش خصوصی قرار گرفت، اما همیشه در اوج بود و بخش عمده‌ای از ایستگاه‌های مخابراتی کشور را تجهیز می‌کرد.
سال ۸۳، در حالی آی تی آی به بخش خصوصی واگذار شد که در مناقصه پروژه کارت‌های هوشمند سوخت برنده شده و متعهد به انجام آن بود، اما محاسبات اشتباه در برآورد هزینه‌ها، سنگینی پروژه، افول صنعت مخابرات و برداشته شدن حمایت‌های دولتی، آی‌تی‌آی را با بحران شدیدی رو به رو کرد.
سهامداران عمده کارخانه، پروژه طرح کارت‌های سوخت را با وجود ناتوانی مالی کارخانه به پایان رساندند اما بیش از ۱۳۰۰ کارگر کارخانه که تا آن زمان، شبانه روز برای اتمام پروژه تلاش کرده بودند، سرشان بی‌کلاه ماند و به این ترتیب اعتراضات کارگری که پیش از آن نیز شروع شده بود، سال ۸۵ به اوج رسید.
به دنبال سفر رئیس جمهور وقت به شیراز و بررسی شرایط کارخانه در سال ۸۵ مالکین خصوصی آن خلع ید شده و کارخانه در اختیار هیئت حمایت از صنایع کشور قرار گرفت.
بخش دولتی در اولین قدم، با پرداخت مابه‌التفاوت باقی مانده از موعد بازنشستگی کارگران به تأمین اجتماعی، اقدام به بازنشستگی زودهنگام کارگران کرد و در پی آن، افول صنعت مخابرات و برداشته شدن حمایت‌های دولتی، آی تی آی را دچار بحران شدید کرد.
در نهایت راه اندازی مجدد کارخانه میسر نشد و آی تی آی در سال ۹۱، با زیان انباشته و بدهکاری‌های کلان، تعطیل شد و اکنون حدود ۱۲ سال از تعطیلی مطلق آن می‌گذرد.
مشکلات آی تی آی به گره‌ی قدیمی و ملال آور تبدیل شده که فرسایش زمانی، امکان بازگشایی آن را سخت‌تر کرده بود.
در حالی که رشد بی سابقه فناوری به‌روز شدن کارخانه را ناگزیر کرده، با گذر زمان بدهکاری‌های کارخانه افزایش یافته و امکان پرداخت آن دشوارتر شده است، موضوعی که سبب شد سرانجام پس از ۱۶ سال، دستگاه قضا به مزایده کارخانه مخابرات راه دور، رضایت دهد.
دولت سیزدهم روح امید را در کالبد بی‌جان آی تی آی هم دمید و راه‌اندازی این واحد قدیمی با پیگیری استاندار فارس و مجمع نمایندگان در دستور کار قرار گرفت.
یکی از شروط مهم در واگذاری مخابرات راه دور شیراز (آی‌تی‌آی) فعالت در راستای دانش بنیان‌ها است
در نهایت معاون اقتصادی استاندار فارس از تشکیل جلسه با مدیران یک شرکت مخابراتی و ۲ بانک برای حل مشکل این واحد تولیدی خبر داد.
حسن شیخ‌نیا در گفت وگو با خبرنگار مهر اعلام کرد: مصوبه نهایی پرداخت تسهیلات به شرکت توسط ۲ بانک ابلاغ شده و منتظر اقدامات نهایی و اجرایی است.
وی گفت: مخابرات راه دور شیراز مصوبات لازم را گرفته و اکنون در حال انجام تشریفات قانونی است و پس از آنکه کارشناسی املاک و اینکه پاسخ کارشناسان رسمی دادگستری از ارزیابی کارخانه و املاک ارائه شد، تسهیلات که مصوب هم شده است پرداخت خواهد شد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس گفت: یکی از شروط مهم در واگذاری، فعال شدن کارخانه است که با توجه به امکانات و زیرساخت‌های کم نظیر شرکت اعم از فضاهای فیزیکی و در اختیار داشتن ماشین آلات و تجهیزات موجود و با روزآمد کردن تجهیزات و ماشین آلات و نیز ظرفیت‌های بی‌بدیل در استان اعم از دانشگاه‌های استان، شرکت‌های توانمند دانش بنیان و نیروهای انسانی و بازار بالقوه در استان و استان‌های مجاور و همسایه، امید است شاهد شکوفایی و احیای مجدد این کارخانه باشیم.
این نکته بسیار مهم است که واحدهای تولیدی فارس نقش مهمی در ایجاد اشتغال و رونق اقتصاد استان دارند، واحدهایی که اگر چرخشان بچرخد چرخ زندگی افراد بسیاری به چرخش درمی‌آید، امید است نماینده عالی دولت چهاردهم در استان این روند را ادامه دهد تا کار نیمه تمام دولت کوتاه قبل، به سرانجام برسد.