خبرگزاری مهر، گروه استانها_ داود درویشی زید آبادی: گیاهان دارویی طبیعی‌ترین داروی بیماری‌های انسان است که طبیعت برای بشر به ارمغان آورده است. با همه پیشرفتی که علم داروسازی مدرن نموده و بشریت را از انواع بیماری‌ها رهایی بخشیده است باز هم نمی‌توان نقش گیاهان دارویی و اثرات مثبت آنها را نادیده گرفت. مواد اولیه و مؤثری که در گیاهان دارویی به صورت ذخیره موجود است پیوسته به عنوان موادی غیرقابل جایگزین مورد استفاده بوده و خواهد بود.
زعفران ادویه معروف ایرانی در بازار ادویه جهان است که علاوه بر مصرف خوراکی، در تولید دارو و محصولات شیمیایی هم کارکرد دارد و از ایران به کشورهایی مانند چین، امارات متحده عربی، اسپانیا و… صادر می‌شود.
چرا زعفران؟
تاریخچه زعفران و بهره گرفتن از آن به دست انسان قدمتی بیش از ۳۵۰۰ سال دارد. زعفران از گیاهان بومی فلات ایران است و روش‌های سنتی فعلی که برای تولید و فرآوری زعفران به کار می‌رود همه قدیمی شده و میزان تولید جوابگوی هزینه‌ها نیست. در طی سی سال گذشته پژوهشگران راه‌های آسان و نوینی را برای افزایش تولید و کاهش هزینه‌ها یافته اند.
اهداف توسعه کشت زعفران
از اهداف توسعه کشت زعفران در استان کرمان می‌توان به تغییر الگوی کشت به دلیل محدود بودن نیاز آبی آن خصوصاً در مناطق کم آب، تولید یک محصول با ارزش که علاوه بر مصارف گوناگون داخلی، باعث ارزآوری می‌شود، ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای کشاورزان و استفاده از اراضی کوچک که امکان کشت سایر محصولات به علت عدم کاربرد ماشین آلات در آنها اقتصادی نیست اشاره کرد.
ارزش غذایی زعفران
کلاله سه شاخه‌ای زعفران که مهمترین قسمت تجاری آن است دارای کربوهیدرات، پروتئین، چربی، املاح و ویتامین‌ها است که در مصارف غذایی، دارویی، تهیه مواد آرایشی، عطرسازی و رنگ‌های نساجی می‌توان از آن استفاده نمود.
زعفران به دلیل داشتن اسانس و رنگدانه، دارای رنگی زیبا، عطری سحرانگیز و طعم مطبوعی است که از این دو خاصیت زعفران در غذاهای ایرانی به عنوان چاشنی مخصوص استفاده می‌گردد.
زعفران در طب قدیم به عنوان آرام بخش، خلط آور، نشاط آور، تحریک کننده معده، برطرف کننده اسپاسم و.... شناخته شده است و در طب جدید نیز ضمن بررسی‌های انجام شده، زعفران باعث کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون شده و همچنین به عنوان داروی ضد سرطان گزارش گردیده است.
نیازهای اکولوژیک
زعفران در مناطق خشک و نیمه گرمسیر رشد می‌کند؛ ولی در مناطقی که آب و هوای معتدل و تابستان‌های خشک و زمستان‌های ملایم داشته باشند، رشد مطلوب‌تری دارد و کیفیت محصول آن بهتر است. این گیاه در یک محدوده حرارتی ۱۵ - درجه سانتی گراد در زمستان تا ۴۰+ درجه در تابستان را تحمل می‌کند. هر چند که در تمامی خاک‌ها اعم از سبک و شنی و یا رسی و سنگین قابل کشت می‌باشد، ولی بهترین رشد و عملکرد را در خاک‌های هوموس دار با بافت متوسط لومی دارد.
گونه‌های زیادی از زعفران به صورت وحشی در طبیعت وجود دارد که فقط یک گونه از آن به صورت زراعی کشت و کار می‌شود. زعفران زراعی که شما با آن سرو کار دارید، در طول یک سال دارای یک دوره بیداری و یک دوره خواب می‌باشد.
بازار زعفران
همان‌طور که می‌دانید زعفران در بازارهای جهانی به نام ایران شناخته و معرفی می‌شود. کمتر کشوری را می‌توان یافت که در سبد واردات یا مصرف خود، از زعفران ایرانی استفاده نکند.
زعفران ایرانی در بسیاری از کشورها به‌ویژه کشورهای اروپایی در صنایع دارویی و شیمیایی نیز مصرف فراوان دارد. در سال ۱۳۸۱ ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در جهان بوده به نحوی که بیش از ۹۰ درصد تولید زعفران جهان را در اختیار داشته است، اما با توجه به این موارد اما سهم ایران از بازارهای خارجی بسیار ناچیز است.
گردش مالی صنعت زعفران در دنیا حدود ۵/۸ میلیارد دلار است، اما سهم ایران در بهترین حالت چیزی کمتر از ۴۰۰ میلیون دلار بوده است که بسیار ناچیز است و جای تأمل و کار و برنامه ریزی دارد.
صادرات یکی از بهترین روش‌ها برای افزایش توان اقتصادی هر کشوری است. در ایران زعفران جزو یکی از بهترین محصولات است که می‌توان صادر کرد، از این رو صادرات زعفران می‌تواند کمک بزرگی به ایجاد اشتغال و ارز آوری برای کشور ما و استان کرمان شود.
*رئیس بخش تحقیقات جنگل و مرتع مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمان