به گزارش خبرگزاری مهر، سیدجواد حسینی، معاون وزیر و رئیس سازمان بهزیستی کشور در اولین نشست مشترک رئیس سازمان بهزیستی با مدیران عامل همیاران سلامت روانی اجتماعی سراسر کشور، وجود و فعالیت این افراد را مصداق عینی توانمندسازی محلی فرصت آفرینانه دانست.
وی گفت: رویکرد بنده که به همیاران سلامت روانی اجتماعی همانی است که در جغرافیای سیاستی سازمان بهزیستی هم حاکم بوده است. این رویکرد استمرار پیدا خواهد کرد. در ابتدا لازم است ببینم که فصل انجمن همیاران سلامت در چه حوزه‌ای از حوزه‌های توسعه‌ای و یا برنامه ریزی قرار می‌گیرد، طبیعی است که همه ما اتفاق نظر داریم که همیاران سلامت در حوزه توسعه اجتماع محلی تعریف می‌شود.
توسعه اجتماع محلی یک جنبش اجتماعی است
حسینی افزود: توسعه اجتماع محلی به عقیده برخی یک جنبش اجتماعی است، به این مفهوم که افراد محلی با مشارکت فعال و ایجاد سازمان‌های غیردولتی در بهبود وضعیت اجتماعی و رفاه در محله و جامعه خودشان نقش آفرین می‌کنند. فعالیت‌هایی اینچنینی درواقع تحت عنوان فعالیت‌های توسعه اجتماع محلی نام برده می‌شود. این فعالیت‌ها در قرن ۱۹ بیشتر متمرکز بود بر بحث سلامت و مسکن به در قرن بیستم بیشتر متمرکز شد بر جنبش‌های ترقی خواهانه و بالاخره در دهه ۷۰ و ۸۰ این قرن متمرکز بر فقرزدایی، به یعنی توانمندسازی اجتماعات محلی شد.
وی افزود: مهمترین بحث این بود که اجتماع محلی زمانی توانمند می‌شود که فقر از آنجا زدوده شود، البته فقر در جامعه شناسی ۳ دار دارد؛ یک دار درواقع معیشتی، یک دار منزلتی و یک دار هم فرصتی است. دار معیشتی یعنی فقیر از امکانات اولیه زندگی مانند مسکن و خوراک (کالری و پروتئین لازم) بی بهره است، دار منزلتی زمانی پدید می‌آید که فقیر بواسطه نداشتن امکانات اول پرستیژ و منزلت اجتماعی خود را از دست می‌دهد و در نهایت و دار فرصتی پیش می‌آید که او بسیاری از فرصت‌ها مانند مسافرت رفتن، آموزش دیدن، جهانگردی، ایرانگردی، و حتی گاهی فرصت ازدواج و فرزندآوری را از دست می‌دهد.
رئیس سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: بنابراین فقر، دار معیشتی، منزلتی و فرصتی برای فقرا ایجاد می‌کند. توسعه محلی می‌گوید با برداشتن این دارها می‌توان فرصت زندگی ایجاد کرد. انسانی که دارای معیشت باشد، منزلتش ارتقا می‌یابد و فرصت‌های زندگی کردن پیدا کند. توسعه اجتماع محلی از نظر ما اهمیت زیادی دارد. به نظر ما می‌توان از دو منظر فرآینده و محصول به آن نگاه کرد.
وی خاطر نشان کرد: یک نگاه فرآیندی و یک نگاه محصول محور و نتیجه گراست. وقتی می‌گوئیم نگاه فرآیندی یعنی برخی از فرآیندها فارغ از اینکه چه محصولی دارند موضوعیت پیدا می‌کنند مانند مجلس دانش آموزی که برون داد آن مهم نیست و موضوعیت برگزاری چنین مجلسی و اثرات حضور در آن برای دانش آموزان است.
توانمندسازی افراد با توسعه محلی
حسینی در مورد نگاه محصول محور نیز گفت: توسعه محلی قبل از اینکه نتیجه خاصی را در جامعه داشته باشد به توانمندسازی افراد محله، جامعه محله، نهادهای محلی می‌انجامد. بنابراین ما قبل از اینکه به نتایج فقرزدایی فکر کنیم درواقع معطوف می‌شویم بر اینکه افراد محله، نهادهای محله خودشان ظرفیت، همگرایی و هم افزایی پیدا کنند. نگاه محصول محور نیز یعنی اقدامات به کاهش فقر و افزایش توانمندی، رفاه و توسعه محلی منجر می‌شود.
وی ادامه داد: به دلیل اهمیتی که این موضوع دارد توسعه محلی را با عنوان جنبش‌های اجتماعی نام می‌برند چرا که به توانمندسازی، سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی محله می‌انجامند. طبیعتاً وقتی از توسعه محلی صحبت می‌کنیم مهمترین مؤلفه توسعه محلی حساس کردن مردم نسبت به موضوع، آموزش و آگاهی و در نهایت درگیر کردن با موضوعات است. مهمترین عنصری که در این فرآیند نقش آفرینی می‌کند عنصر مشارکت است.
رئیس سازمان بهزیستی کشور با اشاره به نگارش کتاب «مشارکت پایدار مردمی در نوسازی شهری» یادآور شد: وقتی از مشارکت صحبت می‌کنیم به یک مدل ۳ وجهی می رسیم. مدل اول مشارکت تشریفاتی و تزئیناتی است که در آن ژست مشارکت می‌گیریم. دوم مشارکت محدود است یعنی زمانی که تصمیم می‌گیرید دیگران را مشارکت بدید اما شما تصمیم می‌گیرید که خروجی و اولویت چه باشد. سوم مشارکت واقعی است.
وی در مورد مؤلفه‌های مشارکت واقعی گفت: این نوع مشارکت مولفه‌هایی دارد مانند اینکه افراد محله در تصمیم سازی، تصمیم گیری، اجرا، بهره برداری و نظارت دخیل باشند. دومین مؤلفه تقاضامحور بودن یک مشارکت است، یعنی مشارکت از دل مشارکت کنندگان محلی برمی خیزد. سومین مؤلفه این است که مشارکت به شکل «با مردم» نه «برای مردم» صورت گیرد.
حسینی افزود: مؤلفه دیگر، سازمان یافته بودن مشارکت است. اینجاست که توسعه محلی معنی پیدا می‌کند.
وی با تاکید بر این نکته که جنس همیاران سلامت روانی اجتماعی از مشارکت واقعی است گفت: وقتی مشارکت اینچنین باشد اولاً فعالیت‌ها اثربخش می‌شوند، ثانیاً مشروعیت پیدا می‌کنند، ثالثاً عدالت جویانه می‌شوند، رابعاً تصمیم گیرندگان فعالند نه منفعل، خامساً اعتماد عمومی ایجاد می‌شود، سادساً مشارکت سیاسی شهروندان هم در کنار مشارکت محلی افزایش پیدا می‌کند و البته ظرفیت‌های محلی و توانمندسازی هم به طور طبیعی محقق می‌شود.
همکاری ۶ هزار همیار سلامت روان با بهزیستی
رئیس سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: امروز جای خوشحالی است که در تمام استان‌ها ۲۰۰ انجمن با ۱۵۰۰ گروه و در مجموع با ۶۰۰۰ نفر فعال هستند.
وی با اشاره به تهیه طرح بهزیست محله برای تحقق موارد فوق الذکر گفت: این طرح چند مؤلفه دارد. با اجرای این طرح قرار نیست خللی به همیاران سلامت اجتماعی، مثبت زندگی و … وارد شود، اتفاقاً در این طرح با همین رویکردی که همیاران سلامت روانی اجتماعی دارند اجرا می‌شود. رویکرد سازمان بهزیستی در تمام فعالیت‌ها از جمله بهزیست محله، سیاستگذاری دانش بنیاد، محله محور، خانواده گرا، مشارکت بنیان، پیشگیرانه، توانمندسازانه، انسان محورانه، عدالت جویانه و فرصت آفرینانه است.
حسینی ادامه داد: با این جهت گیری بهزیست محله به دنبال کمک به طرح‌های در حال اجراست تا یک نهاد بسیار مهمی مانند محله از طریق فعالیت‌های بهزیستی و بهزیستانه احیا شود. در این محله با مردم نه برای مردم، با استفاده از ظرفیت‌های محله مانند مساجد، مدارس، خانه‌های بهداشت و … که هم اکنون موجود است و همینطور حضور مردم، خیریه‌ها، تشکل‌ها، مؤسسات کارها را پیش ببریم.
وی با بیان اینکه طرح بهزیست محله بهزیستی را با رویکرد توانمندسازی و توسعه محله با کمک امثال همیاران سلامت روانی اجتماعی دنبال می‌کند گفت: بهزیست محله در واقع با نگاه انعطاف پذیرانه، فعالانه، توانمندسازانه و ظرفیت سازانه، ضریب فعالیت‌های موجود را افزایش می‌دهد.
رئیس سازمان بهزیستی در ادامه به توجه بر شبکه سازی با استفاده از ظرفیت انجمنی مانند همیاران سلامت روانی اجتماعی تاکید کرد و گفت: تهیه نظام نامه تعامل با دستگاه‌های عمومی و دولتی و برند سازی و تشویق انجمن‌ها و تشکل‌ها باید در دستور کار قرار گیرد.
وی در پایان با بیان اینکه آغوش بهزیستی برای مشارکت مردم باز است گفت: می‌خواهیم پیچ پراکندن قدرت بالقوه و اجتماع برای مشارکت مردم را باز کنیم.