خبرگزاری مهر - گروه استانها – کورش دیباج: روز یکم آذر، روز اصفهان، به‌عنوان یک روز نمادین در تاریخ این شهر شناخته می‌شود. اما در سال‌های اخیر، این روز به‌طور فزاینده‌ای به حاشیه رانده شده است و کمتر کسی به اهمیت تاریخی و فرهنگی آن توجه می‌کند. اگرچه اصفهان با تاریخ پرفراز و نشیب خود، همچنان یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و تاریخی ایران به‌شمار می‌آید، اما یکم آذر در اذهان بسیاری از مردم و حتی نهادهای فرهنگی کم‌توجه باقی مانده است. در این گزارش به بررسی خاطرات و نظرات چهره‌های فرهنگی، هنری و فعالان اصفهانی پرداخته‌ایم که دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به این روز دارند، با توجه به درخواست افراد مصاحبه شونده نامی از آن‌ها در مصاحبه آورده نشده است.
هنرمندان: روزی که باید بازگشت به ریشه‌ها باشد
هنرمندان اصفهانی به‌ویژه کسانی که در زمینه‌های تجسمی و نقاشی فعالیت می‌کنند، هنوز بر این باورند که یکم آذر باید فرصتی برای بازگشت به ریشه‌ها و گرامیداشت هنر و فرهنگ اصفهان باشد. یکی از نقاشان برجسته اصفهانی می‌گوید: در گذشته این روز برای ما به‌عنوان هنرمندان فرصتی برای نمایش آثار و تجلیل از تاریخ و هنر اصفهان بود. اما حالا این روز به‌شکلی فراموش‌شده و هیچ برنامه‌ریزی جدی برای پاسداشت آن نداریم. باید از این روز برای معرفی دوباره میراث هنری اصفهان به دنیا استفاده کنیم.
این هنرمند ادامه می‌دهد: اصفهان از دیرباز به‌عنوان شهری فرهنگی شناخته می‌شده که هنر در آن جریان دارد و از این رو یکم آذر باید به‌عنوان یک جشن فرهنگی به نمایش درآید.
معماران: پایتخت معماری جهان، روزش را گم کرده است
اما هنرمندان تنها کسانی نیستند که از فراموشی یکم آذر گله دارند. معماران اصفهانی نیز معتقدند که این روز می‌تواند فرصتی باشد برای معرفی و تجلیل از میراث معماری اصفهان، که همچنان در جهان بی‌همتاست. یکی از معماران شناخته‌شده اصفهانی می‌گوید: اصفهان شهری است که هر گوشه آن داستانی از شکوه معماری ایران را روایت می‌کند. اما متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد غفلت از این تاریخ و روز خاص در سطح شهر بوده‌ایم. یکم آذر باید به‌عنوان روز معماری و هنر اسلامی ایران در اصفهان شناخته شود.
وی اضافه می‌کند: از سی‌وسه‌پل گرفته تا مسجد شیخ‌لطف‌الله و کاخ عالی‌قاپو، همه و همه شاهدی بر عظمت هنر معماری اصفهان هستند. بنابراین روزی به‌نام اصفهان باید فرصتی باشد که به این میراث عظیم پرداخته و یادآوری کنیم که چرا اصفهان را پایتخت فرهنگی جهان می‌دانند.
اهالی موسیقی: چرا این روز باید به هنر موسیقی اصفهان اختصاص یابد؟
جالب است بدانیم که هنرمندان موسیقی اصفهانی نیز به اهمیت یکم آذر به‌عنوان روزی که باید برای هنر موسیقی این شهر جشن گرفته شود، اشاره می‌کنند. یکی از نوازندگان برجسته اصفهانی می‌گوید: اصفهان نه‌تنها در حوزه‌های تجسمی و معماری بلکه در موسیقی نیز از یک تاریخ غنی برخوردار است. در این شهر بزرگانی چون استاد ابوالحسن صبا و هنرمندان دیگر فعالیت کرده‌اند که آثارشان در تاریخ موسیقی ایران بی‌نظیر است. روز اصفهان باید به‌عنوان روز موسیقی این شهر گرامی داشته شود.
وی همچنین تأکید می‌کند: شهر اصفهان در طول تاریخ به‌عنوان مهد هنر و فرهنگ شناخته شده و موسیقی اصفهان نیز باید در این روز به‌طور ویژه معرفی و گرامی داشته شود.
شهروندان و خاطرات از یکم آذر
علاوه بر چهره‌های فرهنگی و هنری، شهروندان اصفهانی نیز به‌ویژه در سال‌های گذشته خاطرات خاصی از یکم آذر دارند. برای بسیاری از اصفهانی‌ها، این روز یادآور گردهمایی‌های مردمی و جشن‌های محلی بوده است که در آن مردم از محله‌های مختلف برای جشن و بزرگداشت اصفهان به میدان نقش جهان و سایر اماکن تاریخی می‌آمدند. یکی از شهروندان اصفهانی می‌گوید: ما در گذشته یکم آذر را به‌عنوان روزی برای تجلیل از تاریخ و هویت خود می‌شناختیم. مردم از محله‌های مختلف به میدان نقش جهان می‌آمدند و این روز به‌عنوان یک جشن ملی برگزار می‌شد. اما متأسفانه امروز دیگر آن شور و شوق را در مردم نمی‌بینیم.
این اظهارات نشان‌دهنده‌ی شکاف میان نسل‌های گذشته و حال در ارتباط با گرامیداشت یکم آذر است. به‌نظر می‌رسد که در گذر زمان، اهمیت این روز برای برخی از افراد کاهش یافته و در عین حال هنوز برای بسیاری از اصفهانی‌ها روزی نمادین و پر از ارزش‌های تاریخی و فرهنگی است.
چالش‌ها و دلایل فراموشی روز اصفهان
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها برای گرامیداشت یکم آذر، تلاش‌های صورت گرفته برای تغییر این روز به سوم اردیبهشت ماه است. این تصمیم توسط برخی از نهادها و مسئولان شهری صورت گرفته است که به‌دنبال تغییر روز اصفهان به روزی دیگر هستند. یکی از فعالان فرهنگی اصفهان در این‌باره اظهار داشت: “این تلاش‌ها نه‌تنها مانع از توجه به روز اصفهان می‌شود، بلکه موجب سردرگمی در میان مردم و فرهنگ‌شناسان نیز می‌شود. بسیاری از مردم این تغییرات را نمی‌فهمند و از این رو توجه کمتری به گرامیداشت یکم آذر دارند.
این تغییرات، در حالی که به‌نظر می‌رسد برای هماهنگی با تقویم شهری و ملی در نظر گرفته شده‌اند، به‌طور غیرمستقیم باعث تضعیف جایگاه تاریخی یکم آذر شده‌اند. بسیاری از اصفهان‌شناسان معتقدند که این تغییرات نه‌تنها ضروری نبوده بلکه موجب از دست رفتن هویت فرهنگی این روز خواهد شد.
یکی از پژوهشگران اصفهانی می‌گوید: تغییر تاریخ روز اصفهان نه‌تنها باعث کاهش آگاهی عمومی از تاریخ این روز شد، بلکه موجب شد تا بسیاری از فعالان فرهنگی و هنری نتوانند به‌طور مؤثر در برنامه‌ریزی‌ها و جشن‌ها مشارکت کنند.
ادامه بی‌توجهی‌ها
در کنار تلاش‌ها برای تغییر تاریخ، یکی دیگر از دلایل بی‌توجهی به روز اصفهان، فقدان برنامه‌ریزی جدی از سوی مسئولان است. حتی در سطح شهری، این روز به‌طور رسمی جشن‌گرفته نمی‌شود و اغلب نهادهای دولتی و خصوصی نیز در این روز فعالیت ویژه‌ای ندارند. یکی از معماران اصفهانی، که خود آثار تاریخی بسیاری در این شهر به جا گذاشته، می‌گوید: اصفهان به‌عنوان یک شهر تاریخی و فرهنگی نیاز به یک روز نمادین دارد که از آن در سطح ملی و جهانی حمایت شود، اما متأسفانه به‌دلیل بی‌توجهی‌ها، این روز برای مردم و حتی خود اصفهانی‌ها بی‌معنی شده است.
در نهایت، روز یکم آذر باید بیش از هر زمان دیگری در ذهن مردم و مسئولان جایگاه ویژه‌ای پیدا کند. این روز نه‌تنها باید به‌عنوان یک یادبود از تاریخ و فرهنگ اصفهان پاس داشته شود، بلکه باید به فرصتی برای معرفی دوباره این شهر به‌عنوان یکی از پایتخت‌های فرهنگی جهان تبدیل شود. با توجه به نظرات مختلف و تجربیات چهره‌های فرهنگی، می‌توان امیدوار بود که در آینده نه‌چندان دور، یکم آذر دوباره به روزی پر از شور و نشاط برای اصفهانی‌ها تبدیل شود.