خبرگزاری مهر – گروه استانها: روستای شاربما در شهرستان فاریاب، واقع در جنوب استان کرمان، با پدیده‌ای نگران‌کننده مواجه شده است، ایجاد شکاف‌های عمیق و گسترده در زمین‌های اطراف روستا این روزها خبر ساز شده است.
این شکاف‌ها که عرض آن‌ها بیش از یک متر و عمق آن‌ها بسیار زیاد گزارش شده است، امنیت مردم و زیرساخت‌های روستا را به خطر انداخته و نگرانی‌های جدی در میان اهالی ایجاد کرده است.
این پدیده به دلیل عواملی همچون برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی، کاهش بارندگی و تأثیرات ناشی از فرونشست زمین رخ داده و بازتابی از بحران‌های زیست‌محیطی و مدیریتی در منطقه است.
در گذشته، مناطق جنوبی کرمان، از جمله فاریاب، به واسطه بارندگی‌های مناسب، شرایط مطلوبی برای کشاورزی و زندگی فراهم می‌کردند، اما تغییرات اقلیمی و کاهش چشمگیر بارندگی در سال‌های اخیر، به‌ویژه در سال جاری که هنوز هیچ بارشی گزارش نشده است، سبب کاهش منابع آبی و فشار بر سفره‌های زیرزمینی شده است.
کاهش بارندگی و افزایش فشار بر سفره‌های آب زیر زمینی
طبق گزارش هواشناسی کرمان، میزان بارندگی در این استان نسبت به میانگین بلندمدت کاهش چشمگیری داشته است. این شرایط خشکسالی، همراه با مدیریت نادرست منابع آبی، زمینه‌ساز بروز پدیده فرونشست زمین و ایجاد شکاف‌های خطرناک شده است.
فرونشست زمین پدیده‌ای است که در اثر کاهش حجم لایه‌های زیرزمینی رخ می‌دهد. برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی، به‌ویژه برای کشاورزی، فشار زیادی بر این لایه‌ها وارد کرده و موجب کاهش تراکم خاک و ایجاد شکاف‌های عمیق می‌شود. در روستای شاربما، این شکاف‌ها نه تنها زمین‌های کشاورزی را تخریب کرده، بلکه زندگی روزمره مردم را نیز مختل کرده و حتی خطر سقوط در این شکاف‌ها را برای افراد، به‌ویژه کودکان، به دنبال دارد.
شکاف‌های عمیق زمین خطر جدی برای تردد روزمره مردم ایجاد کرده و احتمال وقوع حوادث ناگوار افزایش یافته است. همچنین، فرونشست زمین و شکاف‌ها به نابودی زمین‌های کشاورزی منجر شده و معیشت بسیاری از خانواده‌ها را تهدید می‌کند. در صورت گسترش شکاف‌ها، زیرساخت‌هایی همچون جاده‌ها، خانه‌ها، و تأسیسات حیاتی روستا در معرض آسیب جدی قرار خواهند گرفت. همچنین نگرانی از گسترش شکاف‌ها و عدم ارائه راه‌حل‌های مناسب از سوی مسئولان، امنیت روانی مردم را نیز مختل کرده است.
برداشت بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی، کاهش بارندگی و تغییرات آب‌وهوایی جهانی، و نبود سیاست‌های جامع برای مدیریت منابع آبی از جمله دلایل اصلی این بحران در روستای شاربما شهرستان فاریاب هستند.
با کاهش بارندگی، کشاورزان مجبور به استفاده بیش‌ازحد از چاه‌های آب زیرزمینی شده‌اند که این مسئله به‌تدریج باعث تخلیه سفره‌های آب و ایجاد فرونشست شده است.
برداشت آب متوقف شود
برای شناسایی مناطق در معرض خطر و جلوگیری از گسترش شکاف‌ها، نیاز به مطالعات زمین‌شناسی دقیق و استفاده از فناوری‌های نوین پایش وجود دارد. اجرای سیاست‌های سختگیرانه برای کاهش برداشت آب زیرزمینی، همراه با استفاده از روش‌های نوین آبیاری، می‌تواند بخشی از بحران را کاهش دهد. آموزش کشاورزان و اهالی روستا درباره مدیریت منابع آبی و خطرات فرونشست زمین ضروری است.
ایجاد کمیته‌های بحران در سطح منطقه و همکاری بین دستگاه‌های اجرایی برای ارائه راهکارهای فوری و بلندمدت اهمیت زیادی دارد. بازسازی و مقاوم‌سازی زیرساخت‌های آسیب‌پذیر، از جمله جاده‌ها و ساختمان‌ها، برای جلوگیری از آسیب‌های جدی‌تر ضروری است.
لزوم چاره اندیشی مسئولان
پدیده فرونشست زمین در شاربما و ایجاد شکاف‌های عمیق در زمین‌های اطراف روستا، زنگ خطری جدی برای مسئولان و مردم منطقه است. این بحران نه‌تنها امنیت مردم و معیشت آن‌ها را تهدید می‌کند، بلکه نشان‌دهنده بحران‌های بزرگ‌تر در زمینه مدیریت منابع طبیعی و اثرات تغییرات اقلیمی است.
لازم است نهادهای مربوطه با جدیت بیشتری به این موضوع پرداخته و با ارائه راهکارهای فوری و پایدار، از گسترش این بحران جلوگیری کنند. همکاری مردم، مسئولان محلی و متخصصان علمی می‌تواند کلید عبور از این بحران باشد و روستای شارلمانی را از وضعیت فعلی نجات دهد.
حسین مرادی، کشاورز ۵۵ ساله فاریابی در این خصوص می‌گوید: من از وقتی یادم می‌آید، این زمین‌ها همیشه حاصلخیز و پر از برکت بودند. ما به لطف بارندگی‌های خوب سالانه محصولات خوبی برداشت می‌کردیم، اما حالا همه چیز تغییر کرده است. شکاف‌هایی که در زمین ایجاد شده‌اند، روز به روز بیشتر و بزرگ‌تر می‌شوند.
وی ادامه داد: زمین‌های کشاورزی‌مان را نابود کرده‌اند و ما دیگر نمی‌دانیم چطور ادامه بدهیم. سال‌ها از آب چاه‌ها استفاده کرده‌ایم، چون بارندگی کافی نیست، ولی حالا که چاه‌ها خشک شده‌اند، زمین هم دارد فرو می‌ریزد. ما از مسئولان خواهش می‌کنیم که به ما کمک کنند؛ اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، چیزی برای ما باقی نمی‌ماند.
زهرا احمدی، زن خانه‌دار ۴۳ ساله نیز به خبرنگار مهر گفت: هر روز که بچه‌ها از خانه بیرون می‌روند، نگرانم که خدای نکرده توی یکی از این شکاف‌های عمیق بیفتند. عمق شکاف‌ها خیلی زیاد است و عرض‌شان هم بیشتر از یک متر شده است.
وی گفت: از مسئولان انتظار داریم که راه‌حلی پیدا کنند و دست‌کم امنیت ما و خانواده‌هایمان را تضمین کنند.
محمد کریمی، جوان ۲۸ ساله نیز به مهر می‌گوید: من به‌عنوان یک جوان اهل این روستا می‌خواهم اینجا بمانم و کار کنم، ولی وقتی می‌بینم زمین‌ها شکاف برداشته‌اند و کار کشاورزی سخت‌تر شده، ناامید می‌شوم.
وی می‌افزاید: دوستان من یکی یکی از روستا می‌روند و به شهرهای دیگر مهاجرت می‌کنند، اما من نمی‌خواهم اینجا را ترک کنم. فکر می‌کنم اگر مسئولان به ما کمک کنند و منابع آبی را مدیریت کنند، می‌توانیم دوباره شرایط را بهبود بدهیم. وی ادامه می‌دهد: امیدوارم قبل از اینکه خیلی دیر شود، اقدامی انجام شود.
فاطمه علوی، ۳۶ ساله نیز گفت: من هر روز وقتی به مدرسه می‌روم، می‌بینم که این شکاف‌ها چطور به زیرساخت‌های روستا نزدیک‌تر می‌شوند.
وی افزود: از طرفی، نبود بارندگی و فشار بر منابع آبی زیرزمینی، بحران را شدیدتر کرده است. بچه‌ها در کلاس‌ها از من می‌پرسند که چرا زمین این‌طور شکاف برداشته است، این سوال‌ها دل من را به درد می‌آورد. ما به مسئولان می‌گوئیم که این مسئله را جدی بگیرند، چون آینده این روستا به امنیت آن وابسته است.
حسن ابارقی، کارشناس کشاورزی نیز به مهر گفت: در کنار خشکسالی و زمین لرزه، این روزها شکاف‌های زمین که به دلیل برداشت بی رویه آب روی داد تهدید جدی روستا است.
وی عنوان کرد: برداشت آب زیر زمینی موجب تخریب آبخوان ها شده و نشست زمین این شکاف‌ها را ایجاد کرده است.
وی وسعت و عمق این شکاف‌ها را قابل توجه دانست و خواستار چاره جویی مسئولان شد.