به گزارش خبرگزاری مهر، محمد رسولی نویسنده و شاهنامه‌پژوه در خصوص نام‌گذاری «یلدا» اظهار کرد: ایرانیان در عهد کهن، با دقت تمام از حرکت زمین به دور خورشید و وضعیت آن آگاهی داشته‌اند، که شب یکم دی را «یلدا» یعنی شب زایش نور و خورشید نامیده‌اند.
وی با اشاره به این نکته که جشن‌های ایران در عهد کهن، همه ریشه و دلیل و حکمت علمی داشته‌اند، افزود: این دلایل نشان از دانش ژرف و عمیق ایرانیان در آن دوردست‌های تاریخ دارد، به راستی که دانش بسیار زیادی برای تعیین دقیق زمان این جشن‌ها لازم بوده است و نشان می‌دهد که ایرانیان چنان دانش و آگاهی زیادی داشته‌اند که آدمی به شگفت می‌آید.
این پژوهشگر در ادامه گفت: منظور آن است که زمان‌گذاری این جشن‌ها، به طور قراردادی و وضعی نبوده است، بلکه کشفی بوده است. یعنی ایرانیان در چند هزار سال پیش، از حرکت اجرام آسمانی و وضعیت قرار گرفتن خورشید نسبت به زمین، به طور دقیق آگاه بوده‌اند که می‌توانستند مقاطع خاص این وضعیت را بدانند و متناسب با تغییراتی که در زمان زمین داده می‌شد، مناسبت‌های ویژه و خاص نجومی را معین و تعیین کنند، که یکی از آنها «یلدا» است.
یلدا چه وضعیتی است؟
رسولی گفت: در نیم کره شمالی زمین، که ایران بزرگ هم در آن قرار دارد، بر اساس گردش زمین به دور خورشید، دو تعادل و دو انقلاب داریم. در تعادل‌ها، طول مدت شب با روز یکسان می‌شود. این دو تعادل در جشن نوروزگان یعنی اول فروردین و در جشن مهرگان یعنی اول مهر ماه است. اما از اول مهر، دوباره به تدریج شروع به کاهش طول روز و افزایش طول شب می‌شود. هر روز مقداری به طول شب اضافه می‌شود که اوج آن در ۳۰ آذر است. از روز یکم دی به تدریج به طول روز افزوده می‌شود و از مدت شب کاسته می‌شود.
نویسنده کتاب «چهارشنبه سوری و یلدا» در ادامه گفت: اینکه در شب یکم دی، افزایش روز و روشنایی بیشتر می‌شود را، زایش نور و روشنایی گفته‌اند که درست هم می‌باشد، در اساس معنی یلدا هم همین است. باید توجه داشت که ایرانیان در عهد کهن یعنی چند هزار سال پیش، با دقت تمام از حرکت زمین به دور خورشید و وضعیت آن آگاهی داشته‌اند که این شب را «یلدا» یعنی شب زایش نور و خورشید نامیده‌اند.