خبرگزاری مهر، گروه استانها- دکتر حمید رضا عمادی: کاهش نرخ باروری در ایران، چالشی جدی برای آینده‌ی کشور است. در حالی که دولت سیاست‌های تشویقی برای افزایش جمعیت را دنبال می‌کند، لیکن هنوز نتوانسته است در حوزه اقتصاد برای اقشار کم در آمد که به نحوی از داشتن فرزند به دلایل گوناگون از جمله مسائل اقتصادی گریزان هستند فکری بیاندیشد هر چند در این زمینه حوزه‌های تربیت دینی می‌کوشند تا داشتن فرزند بیشتر را به انحا مختلف به خانواده‌ها توصیه نمایند اما مجموع حرکت‌های انجام شده توسط حاکمیت حتی پرداخت وام یا دادن برخی امتیازات هنوز نتوانسته است اقناع لازم را در خانواده‌ها ایجاد نماید. بررسی آمار جمعیت مجرد کشور آنهایی که به سن ازدواج رسیده‌اند و هنوز در این زمینه اقدامی انجام نداده‌اند خود گویای این مطلب است که برای رسیدن به نرخ باروری مناسب در کشور و جوان‌سازی جمعیت بایستی ابتدا اقداماتی در حوزه ازدواج آسان جوانان نمود سپس در مورد سیاست‌های افزایش جمعیتی به برنامه‌ریزی اقناعی با کمک رسانه‌ها پرداخت.
رسانه‌ها نقشی حیاتی در انعکاس واقع‌بینانه‌ی این سیاست‌ها و همراهی صادقانه با مردم دارند. رسانه در کنار انعکاس تصویری واقع بینانه از پیر شدن جمعیت کشور و کم شدن از نیروی مولد نباید تصویری آرمانی و دور از حقیقت ارائه دهد، بلکه باید با توجه به چالش‌های پیش روی جوانان – از جمله مسکن، اشتغال و تحصیل – تربیت و جامعه پذیر کردن فرزندان به ارائه راهکارهای عملی و قابل اجرا بپردازد.
چالش‌های اصلی و نقش رسانه:
رسانه‌ها باید به طور شفاف به مساله مسکن جوانان بپردازند و از ارائه آمارهای خوشبینانه و غیر واقعی خودداری کنند. راهکارهای عملی مانند تسهیلات مسکن با اقساط بلندمدت و حمایت از ساخت مسکن اجتماعی می‌تواند یا سایر مدل‌های عملیاتی که اجرایی هم باشد می‌تواند مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
بیکاری جوانان یکی از موانع اصلی افزایش جمعیت است. طبیعی است که هر جوان ایرانی برای گذران زندگی خود به‌دنبال کار و حرفه‌ای است که ضمن رعایت شأن و جایگاه اجتماعی فرد بتواند از عهده حداقل ضروریات زندگی بر آید.رسانه‌ها باید به طور دقیق به بررسی وضعیت اشتغال جوانان پرداخته و با ارائه به بخش‌های مختلف حاکمیتی در این زمینه نقش پویایی داشته باشند.
دسترسی به آموزش باکیفیت و مقرون به صرفه برای جوانان، باید به عنوان یکی از عوامل مهم در افزایش جمعیت مورد توجه قرار گیرد. رسانه‌ها می‌توانند به بررسی وضعیت تحصیل از مقاطع تحصیلی اولیه تا آموزش عالی و راهکارهای بهبود آن بپردازند و در این مسیر چراغ راهی برای دولتمردان باشند و در تصمیم سازی آنها را یاری دهند.
رسانه‌ها باید با رویکردی واقع‌بینانه و بدون اغراق به بررسی چشم‌انداز آینده‌ی جوانان بپردازند و صرفاً به امروز و افزایش آمار نگاه نکنند بلکه به آینده فرزندان این مرز و بوم نیز توجه داشته باشند و به تصمیم گیران در این زمینه کمک نمایند.
راهکارهای عملی با حمایت رسانه:
رسانه‌ها باید با شفافیت و صداقت به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی جوانان بپردازند و از ارائه اطلاعات نادرست و اغراق‌آمیز خودداری کنند.
ایجاد فضایی برای گفتگوی آزاد و سازنده و اقناع کننده میان دولت، کارشناسان و مردم در مورد سیاست‌های جمعیتی، باید در اولویت باشد. رسانه‌ها می‌توانند نقش کلیدی در تسهیل این گفتگو ایفا کنند.
رسانه‌ها باید به جای تمرکز بر مسائل کلی و انتزاعی، شعاری، یا مقطعی راهکارهای عملی و قابل اجرا را برای رفع چالش‌های جوانان مطرح کنند.
رسانه‌ها می‌توانند نقش نظارتی خود را در اجرای سیاست‌های جمعیتی ایفا کرده و از شفافیت دولت در این زمینه مطمئن شوند.
برگزاری کمپین‌های آگاهی‌رسانی هدفمند با استفاده از زبان ساده و قابل فهم برای عموم مردم، می‌تواند به افزایش آگاهی در مورد سیاست‌های جمعیتی و اهمیت آن کمک کند.
فرهنگ و رسانه‌ها نقشی محوری در موفقیت سیاست‌های جمعیتی ایفا می‌کنند. ساخت سریال‌ها و فیلم‌ها و برنامه‌های آگاهی بخش و اقناع کننده در کنار تحلیل‌ها و گزارش‌هایی که در رسانه‌های الکترونیک، مکتوب یا در شبکه‌های اجتماعی به مردم ارائه می‌شود و ارائه تصویری واقع‌بینانه از وضعیت جوانان و ارائه راهکارهای عملی، می‌تواند به ایجاد اعتماد به نفس در جوانان در ازدواج و افزایش نرخ باروری کمک کنند. همکاری بین دولت و رسانه‌ها در این زمینه ضروری است دولت و رسانه در این زمینه بایستی به اقناع مخاطب فکر کنند یادمان باشد برای پیشبرد سیاست‌های جمعیتی به سیاست‌های بخشنامه‌ای نمی‌توان تکیه نمود بلکه بایستی به نحوی عمل نمود که مردم خود به ضرورت‌های این سیاست‌ها و دنبال کننده این سیاست گذاری باشند.
* مدرس و پژوهشگر حوزه رسانه