به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی با محوریت «پژوهش و فناوری پیشران جهش تولید با مشارکت مردم» به همت پژوهشکده سوانح طبیعی و کرسی یونسکو در مدیریت سوانح طبیعی در تاریخ ۲۶ آذر ماه با حضور متخصصان و فعالان این حوزه در محل سالن همایش‌های پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار شد.
سید امیرحسین گرکانی، رئیس پژوهشکده سوانح طبیعی با انتقاد از حذف مسئولیت‌های اجتماعی از برنامه هفتم توسعه عنوان کرد: «مسئولیت‌های اجتماعی از سال ۲۰۰۰ به بعد در سازمان ملل مطرح شد، این در حالی است که در فرهنگ و پیشینه ما مصادیق بسیاری از مفهوم مسئولیت اجتماعی وجود دارد. مسئولیت اجتماعی مفهوم کلانی است که دارای دو رویکرد است؛ یکی همان نگاه خیریه‌ای و دیگری ارزیابی اجتماعی است؛ در برنامه ششم، مسئله ارزیابی اجتماعی بود و نهادهای دولتی اختیار داشتند که ۴ درصد از بودجه‌شان را در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی هزینه کنند، اما در همین برنامه بخش ارزیابی اجتماعی مغفول بود. متأسفانه در برنامه هفتم بخش مسئولیت اجتماعی هم حذف شد.» در برنامه ششم توسعه، ۴ درصد از بودجه دستگاه‌های دولتی به مسئولیت اجتماعی اختصاص داشت و ارزیابی نیز موجود بود اما مورد غفلت قرار می‌گرفت، اما در برنامه هفتم به طور کل حذف شد».
وی بر ضرورت شفافیت در هزینه‌کرد بودجه مسئولیت اجتماعی و انجام ارزیابی‌های دقیق درباره آثار پروژه‌ها بر محیط زیست و جامعه تأکید کرد.
در ادامه جلسه، مرتضی جعفری معاون پژوهشی پژوهشکده سوانح طبیعی، به موضوع مأموریت‌های پژوهشی دانشگاه و مؤسسات پرداخت و بیان کرد قرابت نزدیکی بین فعالیت‌های دانشگاهی و مؤسسات پژوهشی تحت عنوان دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی نسل پنجم در حال انجام است. او دانشگاه‌های نسل پنجم را دانشگاهی دانست که بر نظام نوآوری دانش‌بنیان حساس و به دنبال حفظ کرامت و مسائل انسانی است و انسان‌محور قلمداد می‌شود.
وی همچنین اضافه کرد: در سند راهبردی پژوهشکده سوانح طبیعی که در سال ۱۴۰۲ مصوب شده، رویکرد مسئله‌محوری، انسان‌محوری، حرکت به سمت نظام نوآوری دانش‌بنیان مورد توجه قرار گرفته‌است.
در ادامه شهرام فرضی، مشاور حوزه اجتماعی شرکت مهندسی و توسعه نفت و معاون پیشین امور مسئولیت‌های اجتماعی وزارت نفت، در سخنانی ضمن انتقاد به هزینه‌کرد مسئولیت‌های اجتماعی، تأکید کرد: مسئولیت اجتماعی یک تعهد واقعی و درازمدت است، نه ابزاری برای بازاریابی، بسیاری از این پروژه‌ها بدون نیازسنجی واقعی و مشارکت مردم اجرا می‌شوند و پایدار نیستند.
وی افزود: به‌جای ساخت مدارس، درمانگاه‌ها و ورزشگاه‌ها، شرکت‌ها باید بر کاهش پیامدهای محیط‌زیستی و مدیریت بهتر پروژه‌های توسعه‌ای خود متمرکز شوند.
وی همچنین از نگاه انسان‌محور در تعریف مسئولیت اجتماعی انتقاد کرد و گفت: این رویکرد طبیعت را در اولویت دوم قرار داده و منجر به تخریب آن می‌شود. ما باید از نگاه انسان‌محوری فاصله بگیریم و محیط زیست را بخشی از جامعه بدانیم، نه چیزی که صرفاً در خدمت انسان باشد.
مشاور حوزه اجتماعی شرکت مهندسی و توسعه نفت با بیان اینکه طرح‌های توسعه‌ای در صنایع نفت و گاز تغییرات گسترده‌ای در طبیعت ایجاد کرده‌اند، گفت: بسیاری از سوانح طبیعی که امروز شاهد آن هستیم، نتیجه فعالیت‌های انسانی است. وظیفه شرکت‌ها در چارچوب مسئولیت اجتماعی، کاهش این مخاطرات و توجه به پیامدهای محیط‌زیستی پروژه‌هاست.
وی اضافه کرد: شرکت‌ها باید به جای تمرکز بر اقدامات جنبی، مأموریت اصلی خود را به درستی انجام دهند و فعالیت‌های توسعه‌ای را با حداقل تأثیر بر محیط‌زیست و جامعه محلی پیش ببرند.
در ادامه این نشست مصطفی تسبندی رئیس توسعه پایدار و تغییر اقلیم وزارت نفت نیز بر اهمیت پژوهش در حوزه توسعه پایدار تأکید کرد و عنوان داشت: متأسفانه در قوانین کشور، توسعه پایدار جایگاهی ندارد.
وی با استناد به قانون اساسی و تعریف سازمان ملل از توسعه پایدار، خواستار توجه بیشتر مسئولان به این موضوع شد. وی همچنین خلأهای پژوهشی در حوزه ارزیابی اثرات زیست‌محیطی را یکی از چالش‌های اصلی کشور دانست و گفت: ارزیابی‌های زیست‌محیطی در کشور ناکارآمد هستند و با وجود تعداد بالای فارغ‌التحصیلان این حوزه در وزارت نفت، نتایج ملموسی از تلاش‌ها به دست نیامده است.
تسبندی به بحران‌های زیست‌محیطی و تغییرات اقلیمی اشاره کرد و با انتقاد از عدم حضور پررنگ ایران در همایش‌های بین‌المللی مرتبط افزود: در حالی که بسیاری از کشورهای جهان با هزاران نفر در نشست‌های تغییر اقلیم شرکت می‌کنند، حضور ایران در این مجامع بسیار محدود است. علاوه بر این، ایران هنوز به معاهده پاریس ملحق نشده و در زمره معدود کشورهای غایب در این پیمان جهانی قرار دارد.
همچنین قابل ذکر است، پژوهشکده سوانح طبیعی، با هدف آگاه‌سازی و نقد و بررسی موضوعات مختلف این حوزه، به طور منظم، نشست‌های تخصصی با حضور مسئولان، اندیشمندان و متخصصان مربوطه برگزار می‌کند.