به گزارش خبرنگار مهر، فهیمه فرهمندپور رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص مسائل زنان در کشور و چالش‌های آن گفت: یکی از نکات کلیدی که شاید باعث شده به رغم پیشرفت‌ها و دستاوردهای جدی حوزه زنان و خانواده در جمهوری اسلامی آن حد مطلوب یا سرعت رسیدن به حد مطلوب رضایت بخش نباشد این است که اقداماتی که مربوط به زنان است بیشتر توسط آقایان انجام می‌شود.
وی افزود: معمولاً این طور است که ما در حوزه زنان شاهد ساختارهای بخشی هستیم که نهایتاً در سطح تصمیم‌سازی امکان مشارکت دارند. این در حالی است که ساختارهای بخشی قدرت اثرگذاری در ساختارهای فرابخشی ندارند. مسائل زنان لزوماً به مسائل بخشی محدود نیستند. بلکه به سایر عرصه‌های مرتبط با موضوع آنها پیوند خورده‌اند. معمولاً سطح حضور زنان حداکثر در حد تصمیم سازی است و در نهایت تصمیم‌گیری‌ها در بخش‌هایی انجام می‌شود که حضور خانم‌ها در آنجا پررنگ نیست. روی کلمه حداکثر تاکید می‌کنم چون بعضاً حتی در این حد هم مشارکت داده نمی‌شوند.
فرهمندپور تاکید کرد: نگاه من معطوف به این نیست که حتماً به نسبت جمعیت زنان کشور، تعدادی در تصمیم گیری‌ها هم حضور داشته باشند. منظور افرادی است که به قدر کافی درک درستی از موضوعات و مسائل حوزه زنان داشته باشند حتی اگر این افراد خودشان زن نباشند.
وی با اشاره به اینکه مردم به این نکته توجه داشته باشند که ما وقتی از پیشرفت زنان صحبت می‌کنیم منظورمان لزوماً تصدی چند نفر در ساختارها و حلقه‌های مختلف نیست بیان کرد: از نظر ما پیشرفت زمانی اتفاق می‌افتد که قدرت اثرگذاری بر طیف وسیع جامعه زنان وجود داشته باشد. مثلاً اگر تعداد مدیران زن چهار نفر بیشتر شود دو درصد افزایش پیدا کند، پنج درصد افزایش پیدا کند این ممکن است یک شاخص باشد اما خیلی اهمیت ندارد اثرگذاری مهم است. وقتی که شما بگویید که متناسب با نرخ رشد مدیران، تصمیم گیران و تصمیم سازان زن ما توانسته‌ایم در بهبود و ارتقا وضعیت جامعه زنان اثرگذار باشیم.
وی تاکید کرد: البته تعداد بانوان در حال حاضر در این حوزه‌ها عدد مناسبی نیست اما نکته‌ای که تلاش می‌کنم بگویم این است که شما نمی‌توانید ارتقای وضعیت زنان را به افزایش قابل قبول تعداد زنان فعال در حوزه‌های تصمیم گیری گره بزنید که ممکن است یک برنامه دراز مدت خیلی طولانی باشد. یعنی شما نمی‌توانید چند دهه وضعیت زنان را به حال خودش رها کنید تا زمانی که به اندازه کافی مدیر سیاست‌گذار برنامه ریز داشته باشید. اثرگذاری در نگاه مردان مهم است. از طرفی اساساً فرق است بین مسائل زنان و مسائل زنانه.
مسائل زنان لزوماً مسائل زنانه نیست
فرهمندپور در ادامه با اشاره به تفاوت مسائل زنان با مسائل زنانه گفت: ما نکته اول را پیگیری می‌کنیم مسائل زنان لزوماً مسائل زنانه نیست. مسائل کشور مسائل ملت است. مسائل زنان مصالح عامه است. مثلاً در موضوع تأمین اجتماعی زنان را که حل می‌کنیم شما زنانی و سالم‌تر ایمن تر مطمئن‌تر خواهیم داشت زن ایمن مطمئن سالم مادر بهتر، شهروند بهتر و همسر بهتری است. فرد فعال قابل قبول‌تری است خانواده را منسجم‌تر می‌کند. وقتی شما در مورد بیمه زنان خانه‌دار صحبت می‌کنید این مسئله زنانه نیست، این مسئله زنانی است که می‌تواند یک اثر کلانی در جامعه داشته باشد. وقتی به زنان عضو هیئت علمی توجه می‌کنید به مسئله دانشگاه توجه می‌کنید. وقتی به آموزگار خانم توجه می‌کنید به بخش بزرگی از اثرگذاران در حوزه تعلیم و تربیت توجه می‌کنید. ما در توجه به حوزه‌ها فقدان داریم.
وی افزود: امروز وقتی در مورد دانش آموزان صحبت می‌کنید نمی‌گویید دختر یا پسر، می‌گوئید آموزگار، نمی‌گویید خانم یا آقا می‌گوئید عضو هیئت علمی، نمی‌گویید هیئت علمی زن یا مرد. کارمند و دانشجو هم به همین ترتیب. این یعنی اصولاً متغیر جنسیت در نظام سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، تقنین اجرا و نظارت بر اجرا نادیده گرفته شده است. یک خانم کارمند وقتی صبح از خواب بیدار می‌شود و می‌بیند که بچه‌اش تب دارد. دغدغه زیادی را تجربه می‌کند. زیرا هم زمان باید سر ساعت کارت بزند یا هم زمان باید فکر کند می‌تواند بچه را مهدکودک بگذارد یا نه. با آلودگی هوا مدرسه‌ها تعطیل می‌شود اما ادارات تعطیل نمی‌شود. چطور یک مدیر نباید به این موضوع فکر کند که وقتی شما کارمند دارید، نسبت کارمند آقا با کارمند خانم با تعطیلی مدارس متفاوت است؟ این یعنی کسی مسئول برنامه‌ریزی شده است که درک درستی است اقتضائات متغیر جنسیت در نظام برنامه‌ریزی ندارد.
رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: ما باید نگاه‌ها را تغییر بدهیم. گاهی ما خیال می‌کنیم اینکه زنان حضور داشته باشند کفایت می‌کند. در حالی که حتی گاهی تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر زن هم درک درستی از میدان ندارد. این هم یک آسیب است. در موضوع زنان یا تخصص لازم را ندارد و
و یا تجربه میدان ندارد.
وی در این رابطه گفت: مثلاً در موضوع آسیب‌های اجتماعی یا زنان سرپرست خانوار، فروکاستن مسئله زنان سرپرست خانوار در یک مسئله اقتصادی یک راهبرد بسیار نادرست و خطرناک است. مسئله زنان سرپرست خانوار به عنوان یک مسئله اجتماعی باید دیده شود که یک ضلع اقتصادی هم دارد. تا وقتی که مسئله زنان سرپرست خانوار را یک پدیده اقتصادی می‌بینید و فقط از منظر حمایت‌های اقتصادی یا کارآفرینی یا فرصت‌های شغلی نگاه کنید و ابعاد اجتماعی و فرهنگی و عاطفی و فیزیولوژیکی را در نظر نمی‌گیرید، فرق نمی‌کند شما خانم باشید یا آقا مسئله زن سرپرست خانوار حل نمی‌شود.
فرهمندپور در ادامه با تاکید بر اینکه روی زنانه بودن و زنانه دیدن توقف نکنیم اظهار کرد: درک درستی از مسئله زنان و موضوع زنان داشتن و درک درستی از نسبت مسئله زنان با همه مسائل اجتماعی داشتن، مهم است. برای همین هم بیش از آنکه تلاش کنیم مسئله حضور زنان را در مناصب و فرصت‌ها پیش بینی کنیم لااقل به موازات آن باید به تغییر دیدگاه‌ها بپردازیم، به جامع دیدن مسائل بپردازیم. باید به تجربه‌های میدان داشتن، به درک درست موقعیت، به گماشته شدن افراد صاحب صلاحیت در آن پست تصمیم ساز تصمیم‌گیر، سیاست‌گذار و مقنن توجه کنیم.
تعداد نمایندگان زن کسر کوچکی از کل جمعیت نمایندگان مجلس است
فرهمند پور همچنین گفت: در تمام ادوار مجلس فراکسیون زنان کسر کوچکی از کل نمایندگان مجلس است. شما تصور کنید که این جمع کوچک در بهترین حالت یک مسئله حوزه زنان را شناسایی کند و یک راهکاری داشته باشد و یک پیشنهاد تقنینی داشته باشد. این کسر کوچک، این جمع کوچک چقدر باید تلاش کند تا بتواند یک جمعیت چند برابری کسانی را که نه فقط چون مرد هستند، چون درک نزدیکی از موضوعات مرتبط با زنان یا خانواده ندارند چقدر کار دشواری است.
فرهمندپور در پاسخ به این پرسش که مهمترین مسئله زنان جامعه ما چیست گفت: ما سی وزارتخانه داریم اگر از شما بپرسند مهمترین وزارتخانه ما کدام وزارتخانه است شما چه جوابی می‌دهید؟ هر کدام نقش خودش را دارد، هر وزارتخانه‌ای مأموریت خودش را دارد. هر کدام از آنها نباشند بخشی از مصالح منافع و مأموریت‌های مردم لنگ می‌ماند تمام دستگاه‌ها ذی نفعان خودشان را دارند هر دستگاهی متناسب با مأموریت خودش باید اقتضائات ذی‌نفعان خود را از جمله بر اساس متغیر جنسیت ببیند.
وی با اشاره به اینکه اولویت‌های زنان متناسب با اینکه در چه قشر، محیط، سن و در چه مواجهه‌ای با مأموریت کدام دستگاه هستند، متفاوت است بیان کرد: شما نمی‌توانید بگویید چون ما خانم‌های سرپرست خانوار را داریم به مسائل زنان آموزگار توجه نکنیم. آموزش و پرورش ذی‌نفعان خودش را دارد و باید زنان را در مأموریت‌های خودش به عنوان دانش آموز، آموزگار، خانواده دانش آموز ببیند.
وی افزود: مثلاً در وزارت کشاورزی بخش عمده کارگران بخش کشاورزی زنان هستند. گردش مالی کشاورزی ما چقدر در اختیار زنان است؟ این اصلاً تناسبی با هم ندارد یعنی آن زن شالیکار بیماری و مریضی و خستگی شالیکاری مال اوست ولی گردش مالی مثلاً تجارت برنج چقدر در دست خانم‌ها است؟ این در جای خودش مهم است. وزارت صنعت مأموریت خودش را در قبال زنان دارد، وزارت اقتصاد مأموریت خودش را دارد، وزارت آموزش و پرورش وظیفه خودش را دارد. مسئله زنان این است که اصولاً متغیر جنسیت، زن بودن یا مرد بودن در مجموعه ذی‌نفعان مأموریت دستگاه‌ها دیده نمی‌شود تا معلوم شود مسئولیت آنها چقدر مهم است.
مهمترین مسئله زنان جامعه ما چیست
وی در خصوص مهمترین مسئله زنان جامعه بیان کرد: اگر بگویند مساله زنان چیست من می‌گویم که مسئله بودگی مسائل زنان تأیید نشده و پذیرفته نشده است. ما برای دیده شدن مطالبات زنان ساختارهای بخشی محدودی داریم که قدرت اثرگذاری فرابخشی ندارد. یعنی مشاور امور بانوان فلان وزارتخانه قدرت اثرگذاری بر تصمیمات وزیر، معاونین، مدیران کل، مدیران کل استانی و غیره را ندارد. وقتی شما این قدرت اثرگذاری را ندارید عملاً بخش قابل توجهی از ذی‌نفعان مأموریت‌های آن دستگاه نادیده گرفته شده اند. فرق نمی‌کند زن کشاورز باشد یا زن هیئت علمی، فرق نمی‌کند مددجوی بهزیستی و کمیته امداد باشد یا زن فعال اقتصادی و فعال سیاسی. چون شما اصولاً نتوانستید زنان را و متغیر جنسیت را در نظر بگیرید.
فرهمندپور در ادامه گفت: یک موضوع که همین الان ما در شورای عالی انقلاب فرهنگی با آن درگیر هستیم این است که شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب کرده که در «اصول ناظر بر بازنگری بر آئین نامه ارتقا» موضوع عدالت جنسیتی و خانواده محوری لحاظ شود. این چیزی نیست که شورای انقلاب فرهنگی گفته باشد. سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در موضوع خانواده می‌گوید تمام نظامات ما از جمله نظام آموزشی باید خانواده محور باشد.
وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی این را مورد تاکید قرار داده است که اگر آئین
نامه ارتقا اعضای هیئت علمی می‌خواهد بازنگری شود، از جمله مواردی که باید لحاظ شود خانواده محوری و عدالت جنسیتی است. ما هم اکنون در مطالبه این موضوع دچار مشکلیم چون مخاطب ما پاسخش این است که مگر فرق می‌کند هیئت علمی زن باشد یا مرد؟ در آئین نامه ارتقا زن بودن و مرد بودن دخالت ندارد. من به عنوان نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی که باید موضوع خانواده محوری را دنبال کنم، با وجود اینکه ۳۰ درصد اعضای هیئت علمی ما خانم هستند، باید به تنهایی جمعی را که فقط آقایان هستند را متقاعد کنم که فرق می‌کند هیئت علمی خانم باشد یا آقا. وقتی شما می‌خواهید امتیازات شغلی، حرفه‌ای و اجرایی او را ببینید این مسئله مهمی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان خاطر نشان کرد: من استفاده از سخنان مقام معظم رهبری استفاده می‌کنم که فرمودند: «مراقب باشیم توجه به امتداد بلند راه پیش رو ما را از دستاوردهای عظیم گذشته غافل نکند» باید بگویم که با وجود این انتقادات کارنامه جمهوری اسلامی در دهه‌های گذشته به رغم فراز و فرودها و موقعیت‌های مختلف کارنامه قابل دفاعی است. هرچند مطلوب نیست و من امیدوارم که بحث‌های انتقادی از این جنس منجر به این نشود که ما دستاوردهای عظیمی که جمهوری اسلامی در اختیار زنان قرار داده را نادیده بگیریم. این انتقادات نسبت به تقویت این حوزه است. به ویژه برای دختران جوان و زنان جوانی که شاید تجربه‌های دهه‌های قبل را ندارند. این بحث‌های انتقادی برای بهتر شدن و نگاه عالی‌تر به راه پیش رو است.