به گزارش خبرنگار مهر، این دفتر دومین بخش جلد دوم "تاملی درباره ایران" است که بخش نخست آن پیشتر با عنوان فرعی "مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی" منتشر شده بود.
مولف در این بخش نیز توجه ویژه ای به آشکار شدن نشانه های بحران در نظام خودکامه، تکوین نطفه آگاهی ملی و تاریخ پدیدار شدن مفاهیم نوآئین و تحول آنها داشته و کوشیده است این وجه مهم از تاریخ معاصر ایران را که با اصلاحات عباس میرزا در دارالسلطنه تبریز آغاز شده بود، دنبال کند.
در بخش نخست این جلد به معنای مکتب تبریز اشاره شده بود و در این بخش ضمن دنبال کردن این بحث، تلاش شده است به وجوه دیگری از تجدد خواهی ایرانیان - که از تبریز آغاز شد و برخی از تبریزیان نقشی پراهمیت در به ثمر رساندن آن ایفا کردند - اشاره شود.
طباطبایی در درآمد "نظریه حکومت قانون در ایران" نوشته است: اینکه در مناسبتهای دیگری گفته ام که دستگاه مفاهیم تاریخ و تاریخ اندیشه غربی را نمی توان بدون تنقیح آن مفاهیم در مورد مواد تاریخ و اندیشه در ایران به کار گرفت و در اینجا نیز خواهم گفت که بسیاری از مفاهیمی که از اندیشه سیاسی، فلسفه های دین و... برگرفته شده اند، برای تبیین گذشته و توضیح وضع کنونی ما سودمند نیست، از این روست که به نظر من بسیاری از مفاهیم تاریخ و اندیشه غربی با مواد تاریخ و تاریخ اندیشه در ایران سازگار نیست و چنان که گریزی از سود جستن آن از آن مفاهیم نباشد باید وجه سلبی آنها را نیز لحاظ کرد...
بحران خودکامگی و بسط آگاهی نوآئین، بحران آگاهی و پدیدار شدن مفاهیم نوآئین، نظریه اصلاح دینی، نخستین رساله در اصلاح نظام حقوقی، دیدگاه های نو در اندیشه سیاسی، دیدگاه های نو در اندیشه اقتصادی، نظریه مشروعه خواهی اهل دیانت، نظریه مشروطه خواهی اهل دیانت، میرزای نائینی و نظریه مشروطیت ایران و تجدید مطلعی در مفهوم سنت فصلهای این کتاب را تشکیل می دهد. فهرست مطالب، اختصارات، کتاب شناسی، نمایه نامها، نمایه کتابها و نمایه مفاهیم دیگر بخشهای کتاب است.
"نظریه حکومت قانون در ایران" به قلم سید جواد طباطبایی در 732 صفحه، پنج هزار نسخه منتشر شده است.