ریچارد بوچر معاون وزیر خارجه آمریکا اخیراً با ارائه تحلیلی غیر منطقی و نادرست در کنگره آمریکا ، کلیت همکاریهای منطقه ای در قالب سازمان همکاری شانگهای را بطور عام و درخواست ایران برای عضویت در این سازمان را به طور خاص مورد انتقاد قرار داده و بر اساس یک پیش بینی دراز مدت (که معمولا غلط هم از آب در می آید) در این خصوص ابراز نگرانی کرده است.
بوچر بدون توجه به اهداف جامع این سازمان ، بخش امنیتی آن را پر رنگ کرده و اضافه نموده است که " سازمان شانگهای یک پیمان ورشو نیست و در صورتیکه این سازمان به این جهت گرایش پیدا کند ، آمریکا در قبال آن ساکت نخواهد نشست." وی همچنین با اشاره به درخواست عضویت ایران افزوده است که "حتی در صورتیکه سازمان شانگهای با آغوش باز ایران را بپذیرد تا این سازمان تقویت شود ، تبعات حضور ایران در سازمان شانگهای به اینکه این همکاری چه صورتی داشته باشد ، بستگی دارد".
هر چند که نیاز چندانی به پاسخگویی به اظهارات ریچارد بوچر احساس نمی شود ولی علل موضعگیری معاون وزیر خارجه آمریکا را می توان از جمله موارد زیر دانست:
1- عدم شناخت کافی مسئولین سیاست خارجی آمریکا نسبت به ماهیت و روند فزاینده همگرایی مسالمت آمیز در بین کشورهای آسیایی
2- تاثیر پذیری آمریکا از سنت های مرده قرن گذشته و تلاش برای حفظ برتری بلامنازع خود در دیگر مناطق جهان
3- جلوگیری از توسعه سازمان یافته اقتصادی ، امنیتی ، رفاهی و سیاسی کشورهای منطقه و شکل گیری یک تشکل قوی در آسیا با توجه به حضور دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل یعنی چین و روسیه در آن
4- ناتوانی و عجز آمریکا در برابر قوت دیپلماسی ایران و تحرکات ورزیده و مبتکرانه آن بویژه دولت نهم
5- نگرانی آمریکا از تامین با ثبات انرژی مورد نیاز کشورهای شرق آسیا همچون چین از طریق غرب آسیا منجمله ایران و تلاش برای بی ثبات کردن اقتصادی و امنیتی قدرتهای آسیایی
اما صرف نظر از قیل و قال مقامات آمریکایی ، اهداف و ماهیت درخواست ایران برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای را می توان چنین برشمرد:
1-همگرایی بر مبنای آموزه های اسلامی و استقبال از ایده های مثبتی که در برگیرنده نفع عموم ملت ها باشد
2- مشارکت در توسعه اقتصادی ، رفاهی ، علمی و امنیتی کشورهای آسیایی و تقویت صلح و ثبات جهانی
3- تعامل سازنده و همکاری فعال با تشکل های منطقه ای و تقویت آنها در راستای اهداف سازمان ملل
4- متعارف و طبیعی بودن عضویت ایران در سازمان شانگهای با توجه به نیازها و وابستگی های متقابل ایران و دیگر اعضای آن به یکدیگر در زمینه های انرژی ، تجاری و اقتصادی و مزیت های نسبی این کشورها
5- وجوه مشترک اعضای شانگهای بویژه اقتصادهای در حال توسعه ، جوامع آزاد ، احساسات مشترک نیرومند و حیاتی بودن امنیت ملی و منطقه ای آنان
بر این اساس باید گفت که عضویت ایران در سازمان شانگهای به منظور پیشبرد اهداف یا منافع خاص نبوده بلکه به منظور پیشبرد اهداف و منافع ملل منطقه آسیایی می باشد . علاوه بر این گسترش این سازمان نیز به معنای جهت گیری منفی یا تقابل آن با کشورهای دیگر نبوده و عضویت ایران در چنین سازمانی به نفع روابط دوجانبه اعضای آن و نیز صلح منطقه ای و جهانی و از همه مهمتر تقویت کارایی سازمان ملل خواهد بود.
در عین حال گرایش ایران به سازمان همکاری شانگهای در چارچوب سیاست خارجی متوازن کشورمان صورت می گیرد. چرا که ایران همزمان با تلاش برای عضویت در بلوک سازمان شانگهای ، تحرکات موفقیت آمیز و بی سابقه ای را نیز برای تقویت پیوندها و همکاریها با سایر تشکل های منطقه ای در دیگر نقاط جهان از شورای همکاری خلیج فارس گرفته تا کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا بعمل آورده است.
ورود ایران به سازمان شانگهای قبل از اینکه بمنظور اعمال نفوذ در جهت گیری این سازمان یا نمایش قدرت باشد به منظور تشویق کار جمعی و تقویت همکاریهای گروهی بوده و لذا از مشروعیت کامل بین المللی و مقبولیت ملی و جهانی برخوردار است. پذیرش ایران بعنوان عضو ناظر و حضور موفقیت آمیز دکتر احمدی نژاد رئیس جمهور محترم کشورمان در اجلاس قبلی سران سازمان شانگهای در چین ، گامهای اولیه و محکمی بوده است که اعضای شانگهای جهت پذیرش ایران بعنوان عضویت جدید خود برداشته اند.
در پایان به مسئولین دستگاه سیاست خارجی آمریکا که پس از گذشت 30 سال پیروزی انقلاب اسلامی و شکل گیری دولت مستقل جمهوری اسلامی ایران هنوز حاضر به اعتراف به حقانیت ملت و دولت ایران نمی باشند توصیه می شود که بجای ایجاد بدبینی و سیاست های تخریبی و کارشکنی در روند تقویت صلح و ثبات و توسعه اقتصادی و رفاهی در آسیا ، به اراده سیاسی و جمعی ملت های آزاد احترام گذاشته و نقشی قابل قبول برای مردم منطقه و برازنده مردم آمریکا ایفاء نمایند.
------------
منبع: سرمقاله روزنامه تهران تایمز 27 فروردین 87