به گزارش خبرنگار مهر، طالبی فارغ‌التحصیل رشته سینما از دانشکده هنرهای دراماتیک دانشگاه تهران است و فعالیت هنری خود را از سال 1365 به عنوان دستیار کارگردان در تولیدات تلویزیون و کارگردان فیلم‌های مستند آغاز کرد.
او علاوه بر نگارش فیلمنامه آثار خودش به طور مستقل یا همکاری مشترک، فیلمنامه‌هایی برای دیگر فیلمسازان هم نوشته که از آن جمله می‌توان به فیلم "نشانی" فریدون حسن‌پور اشاره کرد. مولفه مشترک در کارنامه 10 فیلمی محمدعلی طالبی علاقه خاص او به موضوعات کودکان و نوجوانان است که البته از زاویه نگاهی خاص که کمتر دغدغه گیشه و فروش دارد.
پشت صحنه فیلم "دیوار"
به همین دلیل است که برخی از آثار او یا به گونه‌ای مهجور اکران شده و یا اصلاً به نمایش درنیامده‌اند. هر چند او در فیلم آخر خود به گونه‌ای این رویکرد را شکسته و با زاویه نگاهی که برای نزدیک شدن به موضوع جذاب محوری انتخاب کرده و همچنین حضور بازیگران حرفه‌ای، گیشه و مخاطب را مورد توجه خاص قرار داده است.
"شهر موش‌ها" در سال 1364 اولین فیلم او با کارگردانی مشترک مرضیه برومند است. فیلمی بر مبنای فیلمنامه احمد بهبهانی که تحت تأثیر موفقیت مجموعه کودکانه "مدرسه موش‌ها" شکل گرفت و به نوعی استقبال از آن قابل انتظار بود. البته این وجه نمی‌تواند ارزش کارگردانی سینمایی این فیلم را کمرنگ کند که توانست حضور این شخصیت‌های عروسکی آشنا را بر پرده عریض سینما باورپذیر و جذاب کند.
در این فیلم کاراکترهایی که به واسطه تلویزیون برای مخاطبان آشنا بودند در موقعیتی ویژه و متناسب با یک اثر سینمایی قرار گرفتند. هر چند تعاریف شخصیت‌ها و رفتارهای آنها قابل پیش‌بینی بود ولی این قصه مستقل با تکیه بر مفاهیم اخلاقی و ... که باید یک اثر کودک داشته باشد توانست همچنان مخاطب را به سالن سینماها بکشاند. مخاطبانی که فقط کودکان نبودند و بسیاری از بزرگسالان نیز مشتاق دیدن ماجرای تازه‌ای از این اجتماع موش‌ها بودند.
این بار داستان محوری مهاجرت موش‌ها به شهر بزرگ بود آن هم به دلیل حضور یک گربه. به این ترتیب موضوع مهاجرت که در دهه شصت در کشورمان بسیار مطرح بود، در تعامل با اجتماع موش‌ها از شعار و پیام مستقیم فاصله گرفت. بعلاوه مفاهیمی چون دفاع، همکاری و همیاری برای بیرون راندن دشمن و در نهایت غلبه بر گربه حتی بدون در نظر گرفتن تعابیر فرامتنی توانستند مخاطبان بسیاری را به سینماها بکشانند. فیلمی که هنوز هم در خاطره جمعی کودکان دیروز و امروز که بواسطه تکنولوژی جدید آن را می‌بینند نقش بسته است.
"خط پایان" در سال 1364 با فیلمنامه‌ای مشترک از طالبی و سیدغلام موسوی ساخته شد و از معدود فیلم‌های ورزشی سینمای ایران است که به ورزش دوچرخه سواری می‌پردازد و بر محور الگوی آشنا این گونه آثار شکل گرفته است. فیلم با نگاهی انتقادی به شرایط دوران قبل از انقلاب این بار از منظر رقابت‌های ورزشی به آن می‌پردازد.
حضور زوج ایرج طهماسب و حمید جبلی و بازیگرانی چون پرویز پورحسینی از نگاه حرفه‌ای طالبی به بازیگری در سینما می‌آید که در آثار بعد خود کمتر مورد توجه قرار داد. طالبی در این فیلم جذابیت‌های بالقوه یک فیلم ورزشی را مد نظر قرار داد و توانست فیلمی متعارف بسازد که به دلیل بی‌مهری سینمای ایران به آثار ورزشی هنوز هم قابل ارجاع است.
"برهوت" در سال 1367 با فیلمنامه‌ای مشترک از طالبی و علی صمیمی‌زاد ساخته شد. فیلمی که سرآغاز فیلم‌های به نوعی مهجور این فیلمساز بود. داستان آموزگاری شمالی که به کویر می‌رود و تصمیم می‌گیرد به کمک شاگردانش روستا را با کاشتن گیاه و سبزه از توفان شن نجات دهد تا شبیه زادگاهش شود. حسین محجوب، فاطمه معتمدآریا و مرحوم عطاالله زاهد از بازیگران این فیلم بودند که در آن سال‌ها هنوز وجهه کنونی بازیگری را نداشتند.
"چکمه" در سال 1371 با فیلمنامه‌ای از خودش ساخته شد. فیلمی با تعلق به گروه فیلم درباره کودک که توانست موفقیت‌های جهانی برای طالبی به همراه داشته باشد. موضوع ساده و انسانی فیلم که با محوریت یک قهرمان کودک پیش می‌رود به نوعی همراهی مخاطب را با فضاهای رئال و بازی‌های واقعی می‌طلبد.
تشخیص درست طالبی از قصه و حضور نابازیگران کمک کرده فیلم با فاصله گرفتن از وجه اغراق شده نمایشی به گونه‌ای خاص از سینما نزدیک شود و مسئله کودک قهرمان را هر چند در حد پیدا کردن یک لنگه چکمه، بدل به مسئله محوری مخاطب کند که تعریف درست آن همان مخاطب بزرگسال است. هر چند در این میان مفاهیم انسانی نیز مد نظر قرار گرفتند تا مخاطب کودک هم با آن ارتباط برقرار کند.
نشست جشنواره‌ای فیلم "دیوار"
"چکمه" پروانه زرین بهترین فیلم، پروانه زرین و دیپلم افتخار بهترین بازیگران نوجوان را از هشتمین جشنواره فیلم کودک و نوجوان، فیل نقره‌ای بهترین کارگردانی از جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان هند، جایزه فیلم منتخب تماشاگران از جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان وین، جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم سانفرانسیسکو و ... را از آن خود کرد.
"تیک تاک" در سال 1371 با فیلمنامه‌ای مشترک از طالبی و هوشنگ مرادی کرمانی ساخته شد. فیلمی با قهرمانی یک کودک که بیشتر برای مخاطب بزرگسال مناسب است و در گروه آثار درباره کودک جای می‌گیرد. در این فیلم جابجا شدن یک ساعت ماجراهایی را رقم می‌زند که در نهایت باعث نزدیکتر شدن دو همکلاس بر بستری دراماتیک می‌شود.
طالبی در این فیلم هم از حضور بازیگران حرفه‌ای صرفنظر کرد و به نابازیگران اکتفا کرده که باز هم تشخیصی متناسب با نیاز قصه و جنس خاص فیلم است. "تیک تاک" توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه و جایزه ویژه هیئت داوران از دوازدهمین جشنواره فجر، جایزه بهترین فیلم از جشنواره فیلم رشد و ... را به خود اختصاص دهد.
"کیسه برنج" در سال 1375 با فیلمنامه‌ای مشترک از طالبی و هوشنگ مرادی کرمانی ساخته شد. فیلم داستان همراهی یک پیرزن و کودک پنج ساله برای رسیدن به خواسته‌هایشان است. همراهی که منجر به گم شدن آنها در معابر شلوغ شهر می‌شود و مردم در صدد کمک برمی‌آیند.
این فیلم هم در راستای چند فیلم اخیر طالبی داستانی ساده با گرهی به نظر کوچک دارد که به گونه‌ای منطقی و کمرنگ دراماتیک شده است. "کیسه برنج" جایزه ویژه هیئت داوران برای بهترین کارگردانی و پروانه زرین بهترین فیلم جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان، جایزه نقدی جشنواره بین‌المللی فیلم رن، دیپلم افتخار بهترین فیلم جشنواره رشد و ... را از آن خود کرد.
"بید و باد" در سال 1377 با فیلمنامه‌ای از عباس کیارستمی ساخته شد. فیلم که به پیروی از نام نویسنده‌اش فضایی مشابه آثار کیارستمی دارد. داستان فیلم درباره پسربچه‌ای است که برای شکستن شیشه کلاس تنبیه می‌شود تا شیشه را نینداخته سر کلاس نیاید. مشکل هم از جایی به وجود می‌آید که در این روستا شیشه‌بری وجود ندارد و او باید راهی طولانی را برای این منظور طی کند.
"تو آزادی" در سال 1379 با فیلمنامه‌ای از خودش ساخته شد. فیلمی که به مسائل خاص نوجوانان در کانون اصلاح و تربیت می‌پردازد و از حضور بازیگران حرفه‌ای چون عبدالرضا اکبری و پریوش نظریه بهره برده است. فیلم به زندگی دو نوجوان می‌پردازد که در آستانه آزادی هیچکس به استقبالشان نیامده و همراهی مدیر کانون برای سر و سامان دادن به وضعیت آنها بهانه‌ای می‌شود برای نقب زدن به زندگی و سرنوشت تلخ آنها. فیلمی که در انتها آنها را به فضایی مستعد بازگشت به همان کانون رها می‌کند.
"سرخی سیب کال" در سال 1384 با فیلمنامه‌ای مشترک از طالبی و محمدرضا کاتب ساخته شد. فیلم درباره نوجوانی است که زندگی آرام در کنار مادر و برادرش دارد و وقتی مادرش در موقعیت ازدواج مجدد قرار می‌گیرد این آرامش از بین می‌رود. او در این تجربه به درکی عمیق‌تر از زندگی می‌رسد. شیرین بینا از بازیگران حرفه‌ای حاضر در این فیلم است که در بیستمین جشنواره کودک و نوجوان به نمایش درآمد.
"ماه شب چهارده" در سال 1384 با فیلمنامه‌ای مشترک از طالبی و محمدرضا کاتب ساخته شد. این فیلم ابتدا در قالب یک مجموعه تلویزیونی 13 قسمتی بر اساس کتابی از هوشنگ مرادی کرمانی ساخته شد و یک نسخه سینمایی هم از آن تهیه شد. داود رشیدی و شیرین بینا از بازیگران آن هستند.
دیوار
"دیوار" داستان تلاش دختری به نام ستاره است که می‌خواهد حرفه پدرش را که در دیوار مرگ یک شهربازی موتورسواری می‌کرده، پس از مرگ او ادامه دهد. گلشیفته فراهانی، مهرداد صدیقیان، آزیتا حاجیان، محمد کاسبی، معصومه میرحسینی و منوچهر آذری بازیگران فیلم هستند.
طالبی و شیرین بینا فیلمنامه‌نویسان، حسین جعفریان مدیر فیلمبرداری، بهمن اردلان صدابردار، عبدالله اسکندری طراح چهره پردازی، محسن آهنگری طراح صحنه و لباس، محمد علینقی کنی مدیر تولید، میترا محاسنی عکاس و هارون یشایایی تهیه‌کننده "دیوار" هستند.
"دیوار" در بخش مسابقه بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و از چهارشنبه دوم مردادماه در گروه سینمایی "آفریقا" جایگزین "زن‌ها فرشته‌اند" شد.