ساتيا جيت راي ، روحي دركالبد سينماي هند

" ساتيا جيت راي " ، كارگرداني كه تاريخ سينما ازوي به عنوان يكي ازپديده هاي فيلمسازي جهان ياد مي كند درروز 2 مي 1921 دريكي ازبرجسته ترين خانواده هاي كلكته چشم به جهان گشود.
پدرش " سوكومارراي " درزمره اديبان مطرح بنگال به شمارمي رفت و" ساتيا" پس ازبهره گرفتن ازمكتب پدردررشته هاي اقتصاد وهنردانشگاه كلكته به تحصيل پرداخت.
اوپس ازمدتي دريك شركت تبليغاتي مشغول به كارشد ودرهمين زمان بود كه تصويرگري كتاب را آغازكرد.
كتاب " پترپنچالي "( آهنگ جاده ) حاصل اين دوران بود وچنان تاثيري را برروح اين هنرمند جوان برجاي گذاشت كه اوتصميم گرفت اثرش را به يك فيلم سينمايي تبديل كند.
اولين گام " راي"  دراين مسيراستفاده ازدوستان صميمي درمقام هنرپيشه بود.هنرمند جوان هند كه درزمينه كارگرداني هيچگونه تجربه اي نداشت نخستين فيلمش را با نگاهي به فيلم " دزد دوچرخه " به كارگرداني " دي سيكا " جلودوربين برد وتامين بودجه اين اثررا شخصا برعهده گرفت اما درنيمه هاي راه بامشكلات مالي مواجه شد.دراين زمان دولت بنگال به ياري اش شتافت وموجبات اتمام پروژه سينمايي را فراهم كرد.
" پترپنچالي " درسال 1955 روانه سالنهاي سينما شد ونه تنها نظرمساعد منتقدان داخلي را برانگيخت بلكه تحسين داوران جشنواره بين المللي فيلم كن را درسال 1956 براي خالق جوانش به ارمغان آورد.
" جيت راي " براي روايت داستان زندگي " آپو"، قهرمان نوجوان فيلمش ازسبك واقع گرايانه سود جست .
اينگونه بود كه حديث پسرجواني كه  دريكي ازروستاهاي دورافتاده بنگال زندگي مي كرد به بحث داغ منتقدان سينما درخارج ازهند تبديل شد.
زيبايي تصويري اين اثروسادگي موضوع آن نام " راي " را درميان نام برترين كارگردانهاي زمان ثبت كرد.اين اثرعلاوه براين توجه مرد م جهان را به صنعت سينمايي هند ورويكرد جديد اين صنعت معطوف كرد.تلاشهاي " راي " درزمينه فيلمسازي سرانجام موجبات شكل گيري سه گانه " آپو" را فراهم كرد.
فيلم " آپاراجيتو"( شكست ناپذير) محصول سال 1956 شاهد بزرگ شدن كاراكترمحوري فيلم بود وتحصيلات آكادميك وي را درمحوريت داشت اين درشرايطي است كه فيلم " دنياي آپو" نمايانگرآغاززندگي مشترك وي بود.
" ديويد شيپمن " منتقد سينما درمورد اين آثارمي گويد:" ارزش آثارآپو براي سينما به سان ارزش " مارسل پروست " براي ادبيات است. بي ترديد سه گانه آپو غني تروجهاني ترازبسياري ازمحصولات سينمايي است كه تا به حال توليد شده اند."
كارگردان نام آشناي سينماي هند درخلال اين سالها اقدام به ساخت فيلمهايي چون " كيميا "( 1957) ، " جل ساغر"( اتاق موسيقي محصول 1958) و" ديوي "( الهه محصول 1960) كرد.
فيلم " الهه " با مضمون اجتماعي اش نمايانگردل واپسي ها ودغدغه هاي اين كارگردان درمواجه با مشكلات فرهنگي ونزاع هاي اجتماعي حاكم درهندوستان بود.
اين فيلمسازپس ازارائه فيلم چند وجهي " سه دختر" درسال 1961 به سوژه هاي سنتي روي آورد.حاصل اين دوران شكل گرفتن فيلمهاي " كانچن جونگا "( 1962) ، " مانامانگر"( شهربزرگ درسال 1963) ، " چارولاتا "( زن تنها درسال 1964) و" روزها وشبهاي جنگل " درسال 1965 بود.
با اين وجود موفقيت وكاميابي بارديگرباساخت فيلم " ماجراجويي هاي گوپي " به سراغش آمد."راي " اين اثررنگي را به اقتباس ازداستانهاي عاميانه اي كه پدربزرگش برايش روايت كرده بود ، كليد زد.
با فرارسيدن دهه 1970 توجه اين كارگردان برجسته به مشكلات سياسي واجتماعي افزايش يافت وزيبايي كارهايش رابا ضرب آهنگي ازكنايه وخشم درهم آميخت.
فيلمهاي " شركت با مسئوليتهاي محدود" محصول 1971 ، " تندردور" محصول 1973 و" واسطه " محصول 1975 حياتشان را مرهون اين دوران هستند.
ساخت فيلمهاي " خانه وجهان " با دوحمله قلبي براي كارگردان مطرح سينماي هند همراه بود با اين وجود اوبازگشتش را پس ازپنج سال با ساخت فيلم " دشمن مردم " اعلام كرد.
" شاخه هاي درخت "، واپسين فيلم اين كارگردان شاهكاري هنرمندانه بود كه نگاهي به تغييرارزشهاي اخلاقي درهندوستان مدرن داشت.
آكادمي اسكاردرسال 1992 تنديس يك عمرفعاليت هنري را به پاس تلاشهاي اين كارگردان درارتقاي هنرسينما به وي اختصاص داد اما درآن زمان فيلمسازشهيرهند دربستربيماري به سرمي برد.
اوكمتراز يك ماه پس ازدريافت اين جايزه درروز 23 آوريل سال 1992 درگذشت. با گذشت سالها دوستداران سينما همچنان ازكارگرداني ياد مي كنند كه ثابت كرد هنرفيلمسازي درهندوستان تنها به فرمولهاي كليشه شده وآوازهاي دختركان جوان درپس درختها محدود نمي شود.
صنعت فيلمسازي هند امروزه با توليد بيش از800 فيلم درسال ، موفقيتهايش را مرهون فيلمسازي است كه تعريفي متفاوت ازهنرهفتم داشت.ازاين روست  كه حتي ذكرنام وي موجب فخر ومباهات صنعت فيلمسازي اين دياراست.