به گزارش خبرگزاری مهر، در ادامه همایش " انقلاب مشروطه از منظر علوم اجتماعی جدید" دکتر سید جواد طباطبایی به عنوان آخرین سخنران گفت: چیزی که در خصوص مشروطه صورت نگرفته است این است که مفهوم مشروطیت از نظر علوم اجتماعی چیست؟ هنوز پس از صد سال از تأسیس اولین مدرسه سیاست در ایران به جز تاریخ ایدئولوژی چیزی گفته نمی‌شود.
وی در ادامه گفت: مشروطیت فقط مناسبات سیاسی را به هم نمی‌زند بلکه مشروطه علاوه بر آن یک نظام حقوقی نیز ایجاد می‌کند. مشکلی که در زمینه مشروطه وجود دارد این است که تاریخ مشروطه از دیدگاه ایدئولوژیک نوشته شده است. یعنی از دیدگاه مناسبات قدرت چون روشنفکران آن دوره عمدتاً سیاسی‌اند و به دنبال تغییر مناسبات قدرتند. در صورتی که آنچه که مهم است تاریخ مفاهیم است. ملتها روی مفاهیم‌شان می‌ایستند. این حرف کاملاً ایدئالیستی است چون در حوزه اندیشه فقط بحث ایدئالیستی می‌شود کرد.
طباطبایی سپس افزود: این بحث مطرح است که مشروطیت بحثی در داخل نظامهای سلطنتی است اما مشروطه بحثی عام است و فقط مربوط به نظام سلطنتی نیست. نظامها یا استبدادی‌اند یا مشروطه، اکنون برخی از دموکراسی‌ها سلطنتی هستند و بسیاری از جمهوری‌ها استبدادی اند. مورخان اندیشه سیاسی در سالهای اخیر نشان داده‌اند که بحث مشروطیت سابقه طولانی به‌خصوص در انگلستان دارد و این اتفاق در ابتدا در کلیسا افتاد که پاپ زمانی بحث حکومت مطلقه را مطرح کرد. در شورای کلیسا این بحث مطرح شد که آیا پاپ دستش تا این حد باز است که حتی خود شورا را در اختیار بگیرد یا پاپ در اختیار شورا است. آنها این اصطلاح را مطرح کردند که پاپ با شورا قوی‌تر است. یعنی پاپ نمی‌تواند نظری خلاف نظر شورا بدهد. زمانی که در انگلستان مشروطیت در حوزه اجتماع وارد شد این اصطلاح به کار برده شد و گفتند که شاه در پارلمان.
این محقق فلسفه خاطر نشان کرد: علت اینکه در اینجا مفاهیم زود از میان می‌روند و روشن نیستند این است که زود ایدئولوژیک می‌شوند. بعد از نطفه‌هایی که در زمان مشروطه در زمینه تاریخ اندیشه ایجاد شد نتوانستیم کار چندانی بکنیم چون نتوانستیم مفاهیم را به عنوان گره‌گاههای تحولات اساسی فکر در ایران مطرح کنیم و نتوانستیم این مفاهیم را در یک نظام فکری منضبط ایجاد کنیم. تحولات بعدی ایران مستلزم بازگشت به تجربه مشروطه است به اعتبار تحولی که در نظام مفهومی و حقوقی ما ایجاد کرد. تازمانی که روی این مسائل کار نشود وضعیت آینده همین خواهد بود که تاکنون بوده است چون در حوزه تاریخ اندیشه بحث می‌کنیم بنابراین نباید ترس داشته باشیم که مفاهیم از کجا آمده‌اند.
وی در پایان با اشاره به اینکه در تاریخ مشروطیت اتفاقی که در حوزه علمیه نجف افتاد بسیار مهم است، گفت: اگرچه مشروطه ایران تمام شده است اما هنوز برای آینده ایران باید تأمل نظری پیرامون آن انجام شود.