به گزارش خبرنگار مهر، سفارت کشورمان در عشق آباد ضمن اعلام آمادگی برای بازسازی کامل بنای یادبود و مقبره ابوسعید ابوالخیر در مهنه ترکمستان در انتظار دریافت پاسخ طرف ترکمنی در این خصوص است.
محمدرضا فرقانی سفیر ایران در ترکمنستان نیز با تائید این خبر در گفتگو با خبرنگار مهر از تلاش کشورمان برای احیای میراث فرهنگی و معنوی ایران زمین که به دلایل مختلف اکنون خارج از مرزهای کشورمان قرار گرفته اند خبر داد و یادآور شد: در صورت پاسخ مثبت دستگاههای ذی ربط در ترکمنستان، اقدامات فوری برای بازسازی کامل مقبره این عارف نامدار ترتیب داده خواهد شد.
پیش از این و در سالهای گذشته نیز در پی وقوع برخی ویرانیها در محل مقبره ابوسعید ابوالخیر اقداماتی از سوی جمهوری اسلامی ایران برای بازسازی بنای مربوط به این شخصیت برجسته عالم اسلام صورت گرفته شده بود.
نگاهی به آرامگاه ابوسعید ابوالخیر
در آن سوی دامنه رشته کوههای هزار مسجد خراسان و در بیابانی وسیع و پوشیده از خار و خاشاک در حومه شهرک مهنه ترکمنستان، ابوسعید ابوالخیر، عارف بزرگ قرون چهارم و پنجم هجری قمری در یک بنای تاریخی آرمیده است.
اولین بار پس از وفات وی، آرامگاهی توسط شاهان سلجوقی در ۱۰۴۹میلادی بر مزار وی احداث شد که در فاصله حدود پنج کیلومتری شهرک فعلی مهنه قرار دارد. این بنا تاکنون پابرجاست و توسط دولت ترکمنستان به عنوان یک اثر تاریخی و فرهنگی به ثبت رسیده و مورد حفاظت قرار گرفته است.
آرامگاه این عارف به نام قرون چهارم و پنجم هجری قمری که در ۱۳۰کیلومتری جنوب شرقی ترکمنستان و همجوار با مرز جمهوری اسلامی ایران واقع شده به شدت نیازمند مرمت و بازسازی است. هر چند این بنای تاریخی توسط کارشناسان و باستان شناسان آمریکایی در سال ۱۳۸۴هجری شمسی مرمت و بازسازی شده ولی به دلیل عدم توجه کارشناسان مذکور به معماری اصیل و اسلامی برخی از کاشیهای آن از بین رفته است.
بنای این آرامگاه که مطابق پلان، یک ساختمان واحد مربع شکل با اضلاع ۳/۱۰متر در ۵/۱۰متر است، پس از فوت این عارف ایرانی به سبک بناهای تاریخی دوران سلجوقی و اسلامی احداث شده است. ضخامت دیوار این عمارت ۵/۲تا ۳متر بوده و از درون آنها راهروهایی می‌گذرند. آجرهای به کار رفته در بنای مذکور نیز به ابعاد ۵/۲۲در ۵/۲۴ سانتی متر است.
متاسفانه بنای بیرونی آرامگاه ابوسعید ابوالخیر بدلیل گلی بودن آن در حال فرو ریختن است. از سوی دیگر، مقبره‌های بیرون بنا که اشعاری به زبان فارسی بر روی سنگ نوشته‌های آن حک شده، بخشی از تاریخ ارزشمند دوران اسلامی به شمار می‌رود.
ابوسعید ابوالخیر جایگاهی ویژه در افکار عمومی کشور ترکمنستان داشته و این مسئله به گونه‌ای است که طواف آرامگاه او و زیارت آن از سوی زنان و دختران ترکمن جلوه‌های از اعتقادات و معنویات ترکمنها به منه بابا (ابوسعید) را نشان می‌دهد. از سوی دیگر، خواندن ادعیه و نماز در کنار آرامگاه این عارف نامدار ایرانی و احترام ویژه به شخصیت او نشانی دیگر از جایگاه والای او نزد مردم این همسایه شمالی کشورمان دارد.
در محدوده این آرامگاه، هیچ مکان اقامتی یا پذیرایی وجود ندارد و تنها چند باب سرویس بهداشتی که توسط کشورمان در سالهای نخستین استقلال ترکمنستان ساخته شده مشاهده می‌شود.
در سالهای ابتدای استقلال ترکمنستان هیئت های باستان شناسی از جمهوری اسلامی ضمن بازدید از آرامگاه ابوسعید ابوالخیر راههای همکاریهای دو کشور ایران و ترکمنستان را در امور مربوط به حفظ و احیای میراث فرهنگی بررسی کرده اند. در این بازدیدها در زمینه شناخت اثر، آسیب شناسی ضایعات وارده و ارایه برنامه برای مرمت و بازسازی آرامگاه ابوسعید به مقامات ترکمن ارایه شده است.
تاثیر افکار و اقوال ابوسعید در طی سده‌های گذشته همواره در میان عرفا و در ادبیات عرفانی ایرانی مشهور بوده است. از جمله آثار مربوط به این عارف اسلامی می‌توان به "حالات و سخنان ابوسعید" و "اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابوسعید" اشاره کرد.