به گزارش خبرنگار مهر در گرگان، مشکلات زیست محیطی ناشی از برداشت بی رویه چوب و کمبود این مواد اولیه صنایع چوب و کاغذ کشور را با بحرانهای عدیده ای روبرو ساخته و برخی از محققان و متخصصان صنایع را برآن داشته تا به دنبال راه حل های اصولی و دراز مدت برای تامین مواد اولیه این صنایع وابسته باشند.
کمبود منابع چوبی از یک سو و تقاضاهای رو به افزایش محصولات صنایع چوب و کاغذ از سویی دیگر نیازمند توجه جدی به بهبود کارایی این صنایع به عنوان راهکاری برای استفاده بهینه از منابع چوبی و جنگلی و تامین تقاضاهای روز افزون این صنایع را می طلبد.
صنایع چوب و کاغذ با کمیود سه میلیون مترمکعب فرآورده چوبی ربرو هستند
اکنون صنایع چوب و کاغذ کشور با کمبود سه میلیون مترمکعب فرآورده های چوبی روبرو هستند که رفع این مشکل نیازمند بهره گیری از روشهای دیگر برای جبران این کمبود بوده تا صنایع وابسته با بحران و ورشکستگی مواجه نشوند.
به اعتقاد جمعی از کارشناسان منابع طبیعی و جنگل، بازیافت فرآورده های کاغذی، راه اندازی خطوط صنعتی بازیافت، اعمال مدیریت اصولی بر جنگل، توسعه زراعت چوب، اجرای طرحهای علمی، رفع عوامل تخریب، پرهیز از توسعه نامتناسب و ناموزن صنایع چوب و بهینه سازی صنایع مستعمل باید به عنوان راهکاری برای رفع کمبود ماده اولیه توسعه صنایع چوب و کاغذ کشور مورد توجه قرارگیرد.
بر اساس آمار سال 85 مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در شمال، 69 واحد بزرگ صنایع روکش و تخته لایه، نئوپان، کاغذ، فیبر، 204 واحد صنایع روکش و تخته لایه کوچک و 58 هزار و 308 واحد کارگاههای درودگری و تولید مصنوعات نجاری با اشتغال 170 هزار نفر در شمال کشور فعالیت دارند.
ظرفیت اسمی صنایع چوب و کاغذ کشور طی آمار سال 84 بیش از شش میلیون و 600 هزار مترمکعب اعلام شده که مصرف واقعی آنها به چوب بیش از چهار میلیون 800 هزار مترمکعب است.
اکنون بیش از یک میلیون و 800 هزار مترمکعب فراورده های چوبی کشور از طریق واردات تامین می شود.
دانشجوی کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی در این زمینه گفت: توسعه زراعت چوب راهبرد استراتزیک برای جبران کسری برداشت چوب از جنگل های شمال کشور به شمار می آید.
آیدین پارساخو در گفتگو با خبرنگار مهر در گرگان افزود: در طول 10 سال گذشته با تقویت نگرش اکوسیستمی تغییرات زیادی در انتخاب روش جنگلداری ایجاد شده و متعاقب آن میزان برداشت از جنگل های شمال 32 درصد کاهش یافته است.
وی اظهار داشت : این کسری برداشت و تامین مواد اولیه صنایع چوب و کاغذ کشور از دو راه زراعت چوب و واردات چوب قابل جبران است.
وی خاطرنشان کرد: یکی از پروژه های طرح ملی نهضت سبز که با هدف افزایش سطح جنگلکاری و تامین بخشی از از چوب مورد نیاز فرآورده های چوبی و کاهش میزان وابستگی به عرصه های جنگلی طبیعی صورت می گیرد، زراعت چوب است.
به گفته پارساخو، اقلیم، ارتفاع منطقه از سطح دریا، دسترسی آسان به آب مطمئن، درصد شیب و تنوع گیاهان بومی، عمق خاک و شرایط زهکشی خاک از جمله مولفه های لازم در مکان یابی طرح زراعت چوب باید مدنظر قرار گیرد.
این کارشناس ارشد رشته جنگلداری بیان داشت: ارزیابی انواع گونه های سریع الرشد و چوبده در مزارع آزمایشی و توصیه گونه مفید و ممتاز از لحاظ جنگلشناسی و اقتصادی، اطلاع رسانی، ایجاد انگیزه در بین مردم، اعطای تسهیلات ویژه بانکی و نهال از مراحل اصلی توسعه زراعت چوب به حساب می آید.
وی یادآورشد: در سایه اجرای طرح زراعت چوب ضمن استفاده مناسب از عرصه های موجود با تولید چوب به عنوان یک کالای اقتصادی می توان گام موثری در اشتعالزایی و کسب درآمد برای روستاییان برداشت.
استادیار گروه چوب و کاغذ دانشگاه علوم کشاوزی و منابع طبیعی گرگان نیز گفت: تامین مواد اولیه سلولزی مناسب مهمترین چالش پیش روی صنایع خمیر و کاغذ کشور ما و جهان است.
علی قاسمیان در گفتگو با خبرنگار مهر در این زمینه افزود: در حال حاضر وضعیت موجودی مواد اولیه سلولزی در کشور ما به صورتی است که پاسخگوی نیاز صنایع چوب و کاغذ کشور نیست و باید از سایر روشها برای تامین مواد اولیه استفاده کرد.
وی اظهار داشت: بازیافت فرآورده های کاغذی به عنوان یکی از مهمترین روشهای مطرح دنیا از ظرفیت مناسبی برای حل بخشی از این مشکل برخوردار است.
قاسمیان خاطرنشان کرد: به رغم اینکه اکنون این روش در کشور ما در مقایسه با سایر کشورهای صنعتی و پیشرفته از وضعیت مناسبی برخوردار نیست ولی با اقدامات مفید و موثر امکان تبدیل آن به یک روش مناسب برای تامین بخشی از مواد اولیه سلولزی وجود دارد.
به گفته قاسمیان، علاوه بر این، اهمیت زیست محیطی و اقتصادی این روش، لزوم توجه جدی تر ان را ایجاب می کند و با اعمال روشهای مناسب مدیریت، مشارکتهای مردمی، گسترش فرهنگ بازیافت می توان از این روش به خوبی و در سطح مطلوب برای پاسخگوی به این مشکل استفاده کرد.
استادیار گروه چوب و صنایع کاغذ دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بیان داشت: راه اندازی خطوط صنعتی بازیافت و مرکب زدایی کاغذهای بازیافتی در صنایع خمیر و کاغذ کشور از جمله روشهای تخصصی محسوب می شوند.
قائم مقام سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز گفت: لازمه دستیابی به توسعه پایدار، اجرای سیاستهای کلان نظام به ویژه در حوزه منابع طبیعی، پایش و ارزیابی دقیق آن است.
شمس الله شریعت نژاد در گرگان افزود: این سیاستها که به چهار محور اساسی به ویژه ارتقاء آگاهی های عمومی و اشاعه فرهنگ منابع طبیعی توجه دارد، باید مورد تاکید تصمیم گیرندگان باشد تا موجبات تخریب منابع را فراهم نسازد.
وی اظهار داشت: لازمه استقرار هر صنعتی درک درست از بازار مناسب محصولات و تضمین تامین مواد اولیه آن است.
وی نیاز کشورمان را به چوب با توحه به سرانه جهانی مصرف چوب 4/0 مترمکعب، حدود 8/0 مترمکعب اعلام کرد و گفت: تامین این نیاز نباید به بهای از بین رفتن جنگلهای طبیعی باشد.
به گفته شریعت نژاد، جنگلهای طبیعی، باغات و قلسمتانها، زراعت چوب، واردات و سایر منابع تامین چوب کشور را تشکیل می دهند و با توجه به عوامل روز افزون تخریب منابع طبیعی از سال 73 برداشت چوب از جنگل های طبیعی شمال سیر نزولی داشته است.
توسعه صنایع چوب بی اعتنا به محدودیتهای مواد اولیه افزایش یافته است
قائم مقام سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور بیان داشت: این درحالی است که توسعه صنایع چوب بی اعتنا به محدودیت های تامین مواد اولیه به شدت افزایش یافته است.
وی یادآورشد: میزان برداشت چوب از حدود دو میلیون مترمکعب از جنگلهای طبیعی شمال در سال 73 به کمتر از یک میلیون مترمکعب در سالهای اخیر کاهش یافته و برداشت شدید از درختان باغی و قلمستانها نیز در سالهای اخیر قطع شده است.
وی عنوان کرد: ظرفیت اسمی صنایع فعال حدود 5.7 میلیون مترمکعب بوده و حدود 1.5 میلیون مترمکعب کمبود مواد اولیه صنایع چوبی در کشور وجود دارد که با احتساب 1.5 میلیون مترمکعب ظرفیت اسنی صنایع در دست احداث کشور با کمبود حدود سه میلیون مترمکعب چوب مواجه خواهیم بود.
شریعت نژاد تاکید کرد: تنها راه تامین مواد اولیه، اعمال مدیریت اصولی از جنگل های موجود و توسعه زراعت چوب است و البته تامین چوب برای صنایع تخته خرده چوب، منهای دو منبع ذکر شده پایدار تخواهد بود.
این مسئول سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور عنوان کرد: اصلاح و بهره برداری اصولی از جنگلهای طبیعی موجود، اجرای طرحهای علمی به دور از گرایش های افراطی، ارائه تسهیلات بلند مدت برای سرمایه گذاران بخش زراعت چوب، تضمین خرید و بیمه زارعین توسط صاحیان صنایع و دولت و پرهیز از توسعه ناموزون و نامناسب صنایع چوب و بهینه سازی صنایع مستعمل از جمله سیاستهایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
قائم مقام مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور گفت: نیاز سالانه صنایع کشور به فرآورده های چوبی پنج میلیون متر مکعب است که اکنون دو میلیون متر مکعب آن در کشور تامین و تولید می شود.
علی اوسط منتظری افزود: در حال حاضر 230 هزار هکتار زراعت چوب در جنگل های کشور صورت می گیرد، همچنین 800 هزار متر مکعب چوب سالانه از جنگهای شمال برداشت می شود.
منتظری نگاه جدید به ومدیریت متفاوت نسبت به جنگلهای شمال را ضروری دانست و گفت: این امر نباید با مفهوم کاهش برداشت معنا یابد.
قائم مقام مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری کشور بیان داشت: برنامه ریزی مدون برای جبران کمبود فرآورده های چوبی کشور ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
وی عنوان کرد: استقرار صنایع جدید راهکار اصولی و مناسب بوده که متاسفانه در گذشته پیش بینی لازم برای تامین مواد اولیه صنایع چوب صورت نگرفته است.
منتظری یاد آور شد: یک و چهار میلیون هکتار از جنگلهای شمال دارای طرحهای جنگلداری هستند و اکنون از یک میلیون و 70 هزار هکتار از این عرصه ها بهره برداری صورت می گیرد
جنگل های شمال یک میلیون 800 هزار مترمکعب وسعت داردند.