به گزارش خبرنگار مهر، ترافیک این روزها به معضل بزرگ کلانشهرهای ایران به خصوص تهران تبدیل شده که در پی آن آلودگیهای زیست محیطی نیز به اوج خود رسیده تا حدی که بارها شرایط تهران اضطرار اعلام شده است.
ترافیک خود به تنهایی یک معضل است اما تبعات ناگواری نیز به همراه دارد. تبعاتی که حتی دنیای پرندگان را اسیر خود کرده است. پرندگان در ترافیک شهری تندتر آواز می خوانند تا صدای آنها بهتر شنیده شود و این یعنی تاثیر منفی ترافیک در صدا و آواز پرندگان. شاید این تاثیر برای انسان چندان هشدار دهنده نباشد اما تاثیر آلودگی ناشی از ترافیک بر فعالیت مغز به طور حتم هشدار دهنده خواهد بود. نیم ساعت حضور در محیط آکنده از دود خودرو فعالیت مغز را تغییر می دهد.
اما به راستی راه حل معضل ترافیک چیست؟ به گفته کارشناسان شهری روزانه حدود 1200 خودرو به تهران اضافه می شود و این یعنی ورود حدود 50 خودرو در هر ساعت به تهران. آیا به اندازه ای که بر سرعت تولید خودرو در کشور افزوده ایم و از آن به افتخار یاد می کنیم خودروهای خود را به بزرگراه علم برده ایم؟
یکی از راههای کشورهای توسعه یافته در حل ترافیک عبور ترافیک از بزگراه علم است. آنها هم مانند خودروسازان کشورمان خودرو می سازند و بیش از ما هم تولید می کنند اما به تناسب آن زمینه استفاده از خودرو را نیز فراهم می کنند. آنها تنها پدال سرعت تولید خودرو را فشار نمی دهند بلکه بر شتاب فناوریهای مرتبط با خودرو و رفع مشکل رفت و آمد آنها نیز می افزایند. هر چند در کشور ما نیز قدمهایی در این زمینه بر داشته شده و به عنوان مثال بسیاری از بزرگراهها هوشمند شده اند اما هنوز ترافیک را به بزرگراه علم نبرده ایم و همچنان در جاده های ستنی کلاچ و ترمز کردن ماشینهای خود را تست می کنیم.
اجتماع مورچه ها را در ذهن خود متصور شوید. مورچه ها از موجودات پر جمعیت جهان گیتی به شمار می آیند و زندگی مورچه ها در این اجتماع به دلیل پیچیدگی و شلوغی (ترافیک) هوش قابل توجهی می خواهد. مورچه ها با داشتن 250 هزار سلول از جانداران باهوش به حساب می آیند که از همین هوش نیز در شرایط ازدحام جمعیت استفاده می کنند. بر اساس تحقیقات مورچه ها در حل مشکلات ترافیکی از انسان تواناترند و این موجودات قبل از تشکیل ترافیک و قفل شدن مسیر با هدایت یکدیگر به مسیر های تازه از تشکیل ازدحام جلوگیری می کنند.
راه حل خوبی است. با خبر شدن از مسیرهای پر ترافیک قبل از ورود به آن مسیر. این ایده ای است که دانشمندان دنیا را به فکر فرو برده تا با استفاده از این توانایی مورچه، سیستمی برای هدایت اتومبیل ها با هدف فرار از ترافیکهای شهری ایجاد کنند.
بکارگیری فناوری اطلاعات نیز از ساده ترین اقدامات کشورهای توسعه یافته برای رفع معضل ترافیک است. در دنیای مبتنی بر اینترنت بانکداری الکترونیک مشکل ترافیک را حل می کند. تجارت الکترونیک نیز به کمک ترافیک شهری آمده است. اما ما تا چه اندازه به دهکده جهانی اینترنت وارد شده ایم تا از معضلات ترافیکی خود بکاهیم. در حالی که پهنای باند یکی از مهمترین موضوعات دنیای فناوری اطلاعات است اما کاربران ایرانی در شرایطی که ترافیک سرور سایت های ارائه دهنده این خدمات بالا است، ناچارند زمان بسیاری را با حداقل سرعت به اینترنت متصل شوند یا از امکانات الکترونیکی منصرف شده و ترافیک سنگین شهری را به ترافیک اینترنت ترجیح دهند.
اما دولتهای توسعه یافته تنها به فناوری اطلاعات بسنده نکرده اند. آنها فناوریهای نوین را به خوبی وارد دنیای خودروهای خود کرده اند. ایجاد سیستمهای حمل و نقل مبتنی بر فناوری اقدامی است که در حل معضل ترافیک بکار گرفته شده است. بکارگیری نسل فوق مدرن اتوبوسهای شهری نمونه ای از این اقدامات است. اتوبوسهایی که در آینده در شهرهای اروپایی حمل مسافر و بار را همزمان انجام می دهند تا نیاز به تردد وسایل نقلیه ای مانند کامیون را کاهش دهند.
تولید دستگاهی کوچک که با نصب در اتومبیل راننده را از میزان ترافیکی که در پیش رو دارد مطلع می کند، بکارگیری سیستم راهیاب شخصی که از تلفنهای همراه رانندگان برای مشخص کردن مسیرهای کم ترافیک و اطلاع آن به مصرف کنندگان این سیستم استفاده می کند و نصب حسگرهایی ویژه بر روی اتوبوسهای شهری برای مدیریت ترافیکهای درون شهری است که راننده و مرکز کنترل ترافیک را از اطلاعات دقیق و لحظه به لحظه شمار اتوبوسهای در حال تردد مطلع می سازد نمونه هایی از بکارگیری فناوری در دنیای بزرگراههاست.
GPS ضد ترافیک هوشمند نیز به کمک ترافیک آمده و این امکان را می دهد که راننده بهترین مسیر را که دارای کمترین میزان ترافیک است انتخاب کنند. این دقیقا همان ایده مورچه هاست. خودروهای رباتیکی نمونه دیگری از تلاش محققان کشورهای توسعه یافته برای حل معضل ترافیک شهرهاست. البته به تازگی نیز محققان از تولید خودرویی خبر داده اند که تغییر شکل می دهد و می تواند در مواقع تک سرنشین بودن کوچکتر و در زمانی که سه سرنشین از آن استفاده می کنند بزرگتر باشد.
در حالی که ما امروز هنوز در پی حل معضل ترافیک در تهران هستیم اما بسیاری از کشورهای توسعه یافته ضمن حل مشکلات رفت و آمد وسایل نقلیه خود به فکر حل معضل ترافیک هواپیماها در سال 2020 هستند. تا سال 2020 تعداد پروازها نسبت به اکنون دو برابر می شود به همین منظور کمیسیون و آژانس فضایی اروپا تصمیم به راه اندازی سیستم مخابراتی تخصصی برای کنترل ترافیک هوایی گرفته اند.
............................................
یادداشت : رضا یغمایی