برخي گمان مي كنند كه عوارض ناشي از اين گازهاي شيميايي كه امروزه تعداد زيادي از جانبازان شيميايي كشور را مبتلا كرده است مسري است و زماني كه آنها با كوچكترين موضوع مانند بوي تند عطر ها و يا گل ها دچار مشكلات تنفسي شديد مي شوند به گونه اي كه به سختي مي توانند نفس مي كشند ، مردم از آنها دور مي شوند گرچه شايد هم تحمل ديدن اين صحنه ها را نداشته باشند.
متاسفانه برخورد برخي از افراد با اين مجروحان به گونه اي است كه گويا اين افراد توانايي انجام هيچ كاري را ندارند به هرحال مردم فقط سالي چند بار آن هم براي زمان كوتاه با شهيد شدن هر يك از آنها و يا به مناسبت روز جانباز و يا مبارزه با سلاح هاي شيمايي و ميكروبي به ياد اين افراد مي افتند اما اين مصدومان هستند كه در تمامي مدت عمر خويش با اين درد ها و بيماري هاي ناشي از آن زندگي و سعي مي كنند آن را تحمل كنند.
مجروحان شيميايي جايي براي تنفس ندارند
يك جانباز 70 درصد شيميايي نيز در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر نيز در باره مشكلات جانبازان و مصدومان شيميايي مي گويد: آلودگي هوا، مسائل مربوط به درمان، عدم وجود مسكن و فضاي مناسب براي زندگي از جمله مهمترين مشكلات اين مصدومان است.
ابوالفضل فراهاني درباره آلودگي هوا اظهار مي دارد: از آنجا كه دستگاه تنفسي مصدومان شيميايي نسبت به كوچكترين آلودگي نظير آلودگي هوا و حتي بوي تند ناشي از عطر و ادكلن هايي كه به طور معمول مردم استفاده مي كنند بسيار حساس است بنابراين مي توان گفت كه جايي براي تنفس اين افراد وجود ندارد و متاسفانه مسئولان امر نيز نسبت به اين مسائل بي توجه هستند.
وي ادامه مي دهد: متاسفانه نحوه برخورد مردم اجتماع و حتي مسئولان اداره ها با مصدومان و جانبازان شيميايي به گونه اي است كه گويي اين افراد به طور كامل از كار افتاده هستند و آنها را همانند كالايي مي دانند كه ديگر تاريخ مصرف آن گذشته است.
وي مي گويد: متاسفانه اطلاع مردم از عوارض ناشي از گازهاي شيميايي بر مصدومان آن قدر اندك است كه حتي افراد تحصليكرده نيز در هنگام بروز يكي عوارض نظير تنگي نفس به علت استشمام عطر هاي تند ديگران از اين افراد فرار مي كنند.
فراهاني با بيان اينكه اقدامات درماني براي كاهش عوارض ناشي از گازهاي شيميايي مقطعي است، اظهار مي دارد: جانبازان در نقاط مختلف تهران به ويژه در مناطق جنوبي شهر زندگي مي كنند اما فقط يك بيمارستان براي آنها در نظر گرفته شده است بنابراين اين مجروحان در هنگام بروز عوارض شديد ناشي از آن كه بايد بلافاصله بايد به بيمارستان انتقال يابند تاخير ايجاد و اين موجب تشديد عوارض ناشي از گازهاي شيميايي مي شود.
وي مي گويد: متاسفانه سازمان هاي بيمه گربه موقع هزينه داروها را پرداخت نمي كنند و همچنين پرداخت اين هزينه از سوي بنياد جانبازان نيز با تاخير انجام مي شود و بايد مدت زيادي در اين مورد پيگير بود ، در حالي كه فقط يك نوع قرص مصرفي براي مجروحان كه تنها براي يك هفته مي توان از آن استفاده كرد پنج هزار تومان است.
استاد دانشگاه علوم پزشكي بقيه الله در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر در اين باره مي گويد: گازهاي شميايي به سه دسته گازهاي عامل اعصاب، گازهاي عامل تاول زا و گازهاي عامل خفه كننده تقسيم مي شوند.دكتر مصطفي قانعي با اشاره به اينكه گازهاي شميايي معمولا براي از بين بردن، ناتوان كردن و يا ايجاد رعب و وحشت افراد در زمان جنگ به كار برده مي شود، مي افزايد: گازهاي شيمايي عوامل خفه كننده فردكه صحنه عملكرد خود يا افراد را مي كشند و يا در صورت زنده ماندن مصدوم، عوارض چنداني را به همراه ندارند اما گازهاي تاول زا با كشتار كمتر نسبت به دو گاز ديگر عوارض پايدارتري را به دنبال دارد.
وي مي گويد: گازهاي " تابون" و" سارين" كه جزء عوامل اعصاب و " سيانور" جزء عوامل خفه كننده و " گازخردل" جزء عوامل تاول زا است كه عراق در جنگ خود با ايران از اين گازهاي شيميايي استفاده كرد كه بسياري از جوانان كشور در اين زمان به علت به كارگيري گازهاي اعصاب و خفه كننده در صحنه هاي جنگ به شهادت نائل شدند و بسياري ديگر با زنده ماندن دچار عوارض ناشي از اين گازها شدند.
مجروحان شيمايي هميشه احساس بيماري مي كنند
اين متخصص بيماري هاي داخلي و فوق تخصص بيماري هاي ريوي ادامه مي دهد: افرادي كه در اين جنگ در معرض گازهاي خردل قرار گرفتند به شهادت نرسيدند اما متاسفانه بلافاصله بعد از تماس با آن گازها تا كنون از عوارض ناشي از اين گاز رنج مي برند.وي مي افزايد: عوارض اين گاز بر سيستم چشم، گوش و ريه است ، به گونه اي كه عوارض ناشي از آن بر روي چشم شامل تشكيل عروق جديد در چشم و اشكال در غدد مترشحه اشك چشم است ، همچنين فرد آسيب ديده هميشه احساس سنگيني و يا وجود جسم خارجي در چشم را دارد.
دكتر قانعي مي گويد: عوارض اين گازهاي شيميايي بر پوست شامل خارش و خشكي پوست مي شود و همچنين نوعي از التهاب پوستي را ايجاد مي كند كه ممكن است سال هاي زيادي فرد را آزار دهد.
وي مي افزايد: گاز هاي شيميايي در سيستم ريوي عوارض بدتر و سخت تري را در مقايسه با دو سيستم بدني ديگر يعني چشم و پوست ايجاد مي كند كه اين عوارض به صورت التهاب در مجاري بزرگ كه منجر به برونشيت و يا تنگي مجاري ريز ريه يا برونشيو ل ها مي شود كه با متورم شدن آنها برونشيوليت به وجود مي آيد.
دكتر قانعي مي گويد: عليرغم به وجود آوردن اين مشكلات، اين افراد هميشه احساس بيماري مي كنند چون به سيستم تنفسي بيمار مربوط مي شود و با هر تنفس احساس بيماري به آنها دست مي دهد بنابراين به علت طولاني مدت بودن اين عوارض بر بدن علاوه بر عوارض جسمي، سبب بروز عوارض روحي و رواني در بعضي بيماراني كه تحمل كمتري دارند مي شود و اين عوارض روحي و رواني بر ديگر ارگان هاي بدن نيز تاثير منفي مي گذارد.
وي اظهار مي دارد: در ابتدا شروع بيماري با عوارض پوستي، چشمي و ريوي است اما به علت تداوم آن ممكن بيماري هاي ديگر را هم ايجاد كند نظير عوارض خوني و يا اشكال در سيستم لنفاوي نظير سرطان ها بيمار پديد مي آيد كه البته شيوع آن در حد زيادي نيست.
دكتر قانعي ادامه مي دهد: از ديگر مشكلات افراد شيميايي شده كاهش توان جنسي است كه مي تواند به علت مشكلات روحي و رواني ناشي از بيماري طولاني مدت باشد.
ضعف پژوهش ، مهمترين مشكل درمان عوارض گاز هاي شيمايي
وي مي گويد: مهمترين مشكل جامعه پزشكي امروز در زمينه عوارض و پيامدهاي ناشي از گازهاي شيميايي مسئله درمان افراد آسيب ديده است ، چون اين بيماري وعوارض ناشي از آن در كتاب هاي علمي به صورت دقيق مورد بحث و بررسي قرار نگرفته و پژوهش هاي زيادي در اين باره انجام نشده است چرا كه پس از جنگ جهاني دوم از اين سلاح هاي شيميايي به كار گرفته نشد بود بنابراين فرد بيمار وجود نداشت كه با آزمايش بتوان بهترين روش درمان را كشف كرد.
دكتر قانعي با بيان اينكه اطلاعات علمي در اين زمينه بسيار كم است و مطالب و اطلاعات ساده اي در اين باره وجود دارد ، مي افزايد: تحقيققات زيادي در اين باره نشده كه براي درمان آنها راهي پيدا شود و اغلب داروهاي موجود به صورت مسكن موجود است و درمان قطعي براي آن وجود ندارد.وي مي گويد: در حال حاضر داروهاي موجود در كشور براي تنگي نفس داورهاي وارداتي هستند و اين داروها فقط مخصوص بيماران شيمايي نيست بلكه داروهاي آنها با بيماران آسمي و تنگي مجاري تنفسي مشترك است.
آلودگي هوا عوارض ناشي از گاز هاي شيمايي را تشديد مي كند
دكتر قانعي درباره شرايط محيطي افراد شيميايي شده مي گويد: اين افراد نبايد در محيط هاي آلوده نظير محيط هايي كه در آنها گرد و غبار و مواد شيميايي وجود دارد حضور داشته باشند و توصيه مي شود كه محيط زندگي آنها به گونه اي فراهم شود كه هواي معتدل و مرطوب داشته باشد.
وي اظهار مي دارد: جامعه علمي كشور بايد با نهضت علمي، بيماري را به صورت دقيق شناسايي كرده و آن را متوقف، كنترل كنند و يا بهبودي بخشند چون متاسفانه منابع علمي كافي در اين زمنيه وجود ندارد و هيچ چاره اي غير از اين راه نداريم چون حتي با حل مشكلات دارو و اشتغال باز هم بيماري بر جاي خود باقي است و بيماري مي تواند شيريني داشتن امكانات را از بيمار بگيرد.
10 درصد مجروحان شيمايي دچار عوارض شديد هستند
دكتر قانعي مي گويد: بر اساس آمار 90 درصد مصدومان شيميايي در وضعيت آسيبي خفيف و 10 درصد در وضعيت آسيبي متوسط و شديد هستند.
وي مي گويد: نزديك به 40 هزار مصدوم شيميايي در كشور داريم كه 4 هزار نفر از آنان در وضعيت متوسط و شديد هستند و 36 هزار نفر ديگر بيماري آنها خفيف است .
وي مي گويد: بيماران در وضعيت سخت و متوسط بيماري نمي توانند رفت و آمد زياد داتشه باشند و در صورت اشتغال بايد كارهايي را انجام دهند كه در محيط سالم محل سكونت آنها باشد.
وي در خصوص بيمه هاي تكميلي مخصوص بيماران شيميايي مي گويد: بيماران شيميايي مي توانند به وسيله امكانات بيمه هاي تكميلي خود در امر درمان و يا بستري به هر بيمارستان با هر درجه اي و هر پزشكي مراجعه كنند و تمامي هزنيه هاي درمان آنها توسط اين بيمه ها پرداخت خواهد شد.
ميانگين سني مجروحان شيميايي 39 سال است
وي اظهار مي دارد: متوسط سن مصدومان شيميايي در كشور39 سال است و به طور كلي اين افراد بين سنين 36 تا 47 سال هستند.
دكتر قانعي مي گويد: از آنجا كه بيماران دچار عوا رض طولاني مدت مي شوند به جاي اينكه به بزرگ نمايي در مورد بيماري آنها بپردازيم بايد آموزش هاي لازم را به بيماران و خانواده آنها بدهيم تا بيماران بتوانند نشاط خود را در طول زندگي خود حفظ كرده و با بيماري خود زندگي كنند نه اينكه براي بيماري زندگي كنند.
وي ادامه مي دهد: كتاب راهنماي سلامت جانبازان شيميايي توسط بنياد جانبازان در اين هفته آماده توزيع است و اين جانبازان مي توانند با تماس با پژوهشكده اين بنياد و ارائه آدرس خود اين كتاب آموزشي را به صورت رايگان دريافت كنند.
دكتر قانعي مي گويد: در اين كتاب توضيح داده شده كه اين افراد نبايد در معرض آلودگي هايي نظير سرماخوردگي، ويروس ها قرار گيرند همچنين در هنگام سرخ كردن مواد غذايي در منزل بايد در مكان ديگر باشند و به علت حساسيت دستگاه تنفسي بايد خود را از بوي ناشي از آن محافظت كنند.
دكتر قانعي مي گويد: همچنين جانبازان شيميايي نبايد در معرض عطرها و ادكلن ها، گل و گياه با بوي تند ، پشم و پر حيوانات قرار گيرند . همچنين بايد در ابتداي شهريور ماه هر سال به علت اينكه هوا به تدريج سرد خواهد شد بايد از واكسن آنفولانزا استفاده كنند و نيز از خوردن غذاي زياد پرهيز كنند.
وجود 1500 نفر مبتلاء به عوارض شديد ريوي ناشي از گازهاي شيميايي
رئيس بيمارستان لبافي نژاد در گفتگو با خبرنگار اجتماعي خبرگزاري مهر درباره عوارض ناشي از گاز هاي شيميايي مي گويد: تنگي نفس سرفه، ضايعات پوستي و عوارض چشمي از جمله اثرات منفي قرار گرفتن در معرض گاز هاي شيميايي است.
دكتر حميد سهراب پور مي افزايد: برخي از عوارض چشمي نظير التهاب و تورم برخي از قسمت هاي چشم و زخم هاي قرنيه است كه بينايي را كاهش مي دهد و حتي در برخي از موارد با شدت عوارض منجر به نابينايي مي شود.
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي مي گويد: 1500 نفر از مجموع مصدومان شيميايي كشور دچار ضايعات شديد ناشي از عوارض ريوي هستند و بقيه مشكل حادي ندارند .
وي درباره اشتغال جانبازان شيميايي اظهار مي دارد: انجام كار توسط مجروحان شيميايي با عوارض و ضايعات شديد ناشي از گازهاي شيميايي مقدور نخواهد بود بنابراين براي برخي مجروحاني كه بالاي 50 درصد صدمه ديده اند امكانات معيشتي در نظر گرفته شده اما برخي ديگربه دلايلي از اين امكانات محروم هستند .
دكتر سهراب پور درباره رعايت نكات بهداشتي براي مجروحان شيميايي مي گويد: اين افراد نيز بايد همانند ديگر افرادي كه بيماري مزمن تنفسي دارند از كشيدن سيگار خود داري كنند و همچنين خود را در معرض آلودگي هاي محيط زيست محافظت كنند و در ابتداي فصل پاييز با سرد شدن هوا حتما از واكسن آنفولانزا استفاده كنند.
وي اظهار مي دارد: محيط كار و زندگي آنها بايد به گونه اي باشد كه كيفيت هوا در حد مناسبي باشد و از آنجا كه به علت عوارض ناشي از اين گازها زودتر خسته مي شوند بنابراين بايد ساعات كار محدود داشته باشند و از فعاليت هاي شديد بدني خودداري كنند.
ضرورت آموزش به مجروحان شيميايي و خانواده هاي آنها
دكتر سهراب پور مي گويد: از آنجا بهبودي صد در صد براي اين افراد وجود ندارد بنابراين آنها بايد با شيوه ها و روش هاي متفاوت با مشكلات و بيماري خود كنار بيايند و آنها را تحمل كنند و همچنين مي توان با آموزش هاي لازم به مجروحان و خانواده هاي آنها و با استفاده از وسايل كمك درماني نظير دستگاه بخور و ماسك اكسيژن از عوارض شديد بيماري افراد جلوگيري كرد.
وي مي گويد: يكي از مسائل شايع در مجروحان شيميايي شايع شدن مشكلات رواني و عصبي است كه در مواردي موجب بروز افسردگي و پرخاشگري در آنها مي شود كه در اين مورد بايد با روانپزشك مشورت شود.
دكتر سهراب پور درباره فعاليت هاي علمي انجام شده درخصوص درمان مصدومان شيميايي در دنيا به ويژه در ايران اظهار مي دارد: در ايران "مركز تحقيقاتي مصدومان شيميايي" در بيمارستان بقيه الله وجود دارد كه با استفاده از تيم هاي تخصصي به اجراي پروژه هاي مربوط به اين بيماري پرداخته مي شود و نتايج آن در محافل علمي بين المللي ارائه مي شود.